Diwygiadau Lles

3. Cwestiynau Amserol – Senedd Cymru am ar 19 Mawrth 2025.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Sioned Williams Sioned Williams Plaid Cymru

1. Pa asesiad y mae Llywodraeth Cymru wedi'i wneud o'r effaith ar Gymru yn sgil diwygiadau Llywodraeth y DU i les? TQ1317

Photo of Jane Hutt Jane Hutt Llafur

(Cyfieithwyd)

Bydd Llywodraeth Cymru yn ystyried goblygiadau diwygiadau lles arfaethedig yn ofalus ac yn ymateb i'r ymgynghoriad ar y Papur Gwyrdd i sicrhau bod lleisiau pobl anabl yng Nghymru yn cael eu clywed.

Photo of Sioned Williams Sioned Williams Plaid Cymru

(Cyfieithwyd)

Diolch. Gan fod gennym Lywodraeth Lafur yn y DU bellach, a yw pethau'n wahanol i rai o'r bobl fwyaf agored i niwed yng Nghymru? A ydynt yn wahanol i Lywodraeth Cymru, sy'n dal i orfod llenwi'r tyllau y mae San Steffan yn eu creu yn y rhwyd ddiogelwch sydd i fod i gadw pobl yng Nghymru rhag dioddef caledi? Mae gennym gyfraddau uwch o bobl anabl o oedran gweithio na chyfartaledd y DU, a phump o'r 10 awdurdod lleol yn y DU sydd â'r cyfraddau uchaf o anweithgarwch economaidd oherwydd salwch hirdymor. Felly, bydd effaith y toriadau digynsail hyn i fudd-daliadau anabledd ar Gymru yn ddinistriol. Mae elusennau anabledd wedi galw'r cynlluniau'n anfoesol, yn ddiegwyddor, yn gibddall. Dywedodd Anabledd Cymru fod y toriadau o £5 biliwn yn golygu

'bod llawer o bobl anabl yng Nghymru gryn dipyn yn waeth eu byd'.

Gallai pobl ar y taliad annibyniaeth bersonol golli rhwng £4,200 y flwyddyn a £6,300 y flwyddyn o gymorth yn ôl y Resolution Foundation. Y toriad hwn i incwm dinasyddion tlotaf Cymru yw'r hyn rydych chi a'ch Llywodraeth wedi treulio'r 14 mlynedd diwethaf yn achwyn yn ei gylch.

Fe wnaeth pawb ohonom glywed Liz Kendall a'n Prif Weinidog ni yn amddiffyn hyn ddoe trwy geisio pwysleisio'r pethau cadarnhaol, ac wrth gwrs, fe fyddem yn croesawu unrhyw ddiwygio sy'n helpu i fynd i'r afael â'r rhwystrau y mae pobl anabl sy'n gallu ac eisiau gweithio yn eu hwynebu wrth ddod o hyd i waith a'i gadw. Ond i Lywodraeth sydd bob amser yn awyddus i bwysleisio ei bod yn gwrando ar y rhai sydd â phrofiad bywyd, rhywbeth rydych chi newydd ei ailadrodd eto, nid yw'n ymddangos bod Prif Weinidog Cymru a'r Llywodraeth yn gwrando. A ydych chi'n gwrando, Ysgrifennydd y Cabinet, fel y Gweinidog sy'n gyfrifol am fynd i'r afael â thlodi a chefnogi hawliau pobl anabl? Dywedodd yr elusen iechyd meddwl, Mind, y byddai'r toriadau hyn yn gwaethygu'r argyfwng iechyd meddwl. Dywedodd y Grŵp Gweithredu ar Dlodi Plant y bydd yn tanseilio ymdrechion i fynd i'r afael â thlodi plant. Dywedodd Ymddiriedolaeth Trussell y bydd yn tanseilio addewidion Llafur i gwtogi'r defnydd o fanciau bwyd. Dywedodd Sefydliad Joseph Rowntree y bydd yn ei gwneud hi'n anos i bobl fod yn gymwys i gael cymorth. Galwodd Oxfam Cymru ar Lywodraeth Cymru i fynnu bod eu cymheiriaid yn San Steffan yn trethu'r bobl gyfoethocaf i helpu i frwydro yn erbyn tlodi ac anghydraddoldeb. Mae Sefydliad Bevan wedi dweud y bydd y cynlluniau yn cael effaith enfawr a phryderus ar y 275,000 o bobl yng Nghymru sy'n derbyn y taliad annibyniaeth personol. Mae hyn yn creu heriau i Lywodraeth Cymru o ran yr angen am gymorth dwys ychwanegol i bobl ifanc a fydd yn colli llawer iawn o fudd-daliadau ac yna'n wynebu anfantais bellach os na chânt y cymorth hwnnw.

Rydym wedi gweld rhan o'r llythyr a anfonwyd gan y Prif Weinidog at Liz Kendall ac wedi clywed ei hatebion i'r cwestiynau a ofynnwyd gan Rhun ap Iorwerth ddoe. Yr hyn nad oedd yn glir oedd pa un a ymgynghorwyd â Llywodraeth Cymru ynghylch y cynlluniau hyn. Beth oeddech chi'n anghytuno ag ef? Pa newidiadau y gofynnwyd amdanynt yn y llythyr hwnnw, a pha newidiadau a wnaed? Pa asesiad effaith a gafodd ei rannu, os o gwbl? A allech chi roi ateb clir ynglŷn â beth oedd eich pryderon? A pha asesiad a wnaethoch ynglŷn â'r effaith ar bobl a'r gwasanaethau a ddarparwch—y galw am gyngor lles, am grantiau a lwfansau datganoledig fel y gronfa cymorth dewisol, ar gyfer gwasanaethau cymdeithasol ac iechyd? Maent i gyd yn mynd i fod yn gymharol uwch yng Nghymru nag yn Lloegr. Felly, a ydych chi'n cytuno hefyd fod angen adnoddau ychwanegol ar gyfer y gwasanaethau hyn y bydd angen iddo fod yn uwch na chodiad Barnett, yn amlwg? Ac a fyddwch chi'n gofyn am hynny gan eich partneriaid yn San Steffan?

Yn olaf, pa fesurau wrth gefn rydych chi'n eu hystyried i liniaru'r dinistr sydd i ddod yn fuan yn sgil y toriadau hyn? A fyddwch chi'n sefydlu grŵp gorchwyl a gorffen gweinidogol ar ddiwygio lles, fel y gwnaethoch chi yn 2015, i ystyried y camau sydd eu hangen ar Lywodraeth Cymru mewn ymateb i ganlyniadau toriadau San Steffan i les? Diolch.

Photo of Jane Hutt Jane Hutt Llafur 3:17, 19 Mawrth 2025

Wel, diolch yn fawr am eich cwestiynau pwysig iawn.

Photo of Jane Hutt Jane Hutt Llafur

(Cyfieithwyd)

Diolch am y cwestiynau hynny. Byddwn yn mynd ati'n ofalus i ystyried effaith y diwygiadau lles arfaethedig ar bobl yng Nghymru, a byddwn yn darparu ymateb trawslywodraethol hefyd. Roeddech yn nodi bod y Prif Weinidog wedi ysgrifennu at Ysgrifennydd Gwladol yr Adran Gwaith a Phensiynau yn gofyn pa ddadansoddiad a wnaed neu a fydd yn cael ei wneud ar effaith wahaniaethol unrhyw doriadau arfaethedig i les yng Nghymru o'i gymharu â Lloegr.

Mae'n bwysig ein bod yn gwneud popeth a allwn o fewn ein pwerau i gefnogi pobl yng Nghymru, a byddwn yn parhau i wneud hynny. Rydym eisiau sicrhau bod pobl sy'n gallu gweithio yn gallu dod o hyd i waith a chael y cymorth sydd ei angen arnynt. Ond rydym yn cytuno'n llwyr fod angen i'r system nawdd cymdeithasol sicrhau ei bod yn cefnogi pobl i weithio yn effeithiol ond yn cynnig rhwyd ddiogelwch ariannol effeithiol i bobl nad ydynt yn gallu gweithio. Fel y dywedais, rwyf wedi annog ac rwy'n parhau i annog pobl anabl a'r sefydliadau sy'n eu cefnogi yng Nghymru i sicrhau bod eu lleisiau'n cael eu clywed drwy ymateb i'r ymgynghoriad, sy'n dod i ben ar 30 Mehefin. Fel y gwyddoch, rwy'n cadeirio fforwm cydraddoldeb i bobl anabl, a byddaf yn cynnal cyfarfod gyda'r fforwm i drafod hyn.

Rwy'n falch iawn hefyd fod y Pwyllgor Cydraddoldeb a Chyfiawnder Cymdeithasol wedi llunio adroddiad pwysig iawn, ac rydych chi hefyd, fel aelod o'r pwyllgor hwnnw, wedi cyfrannu ato, 'Gellir Cyflawni Unrhyw Beth gyda'r Gefnogaeth Gywir: Mynd i'r Afael â'r Bwlch Cyflogaeth Anabledd'. Ond hefyd mae'n bwysig fod y gwaith y mae'r tasglu hawliau pobl anabl wedi'i wneud yng Nghymru wedi dangos ein hymrwymiad i wrando a chydweithio gyda phobl anabl. Felly, mae'n gynllun hawliau pobl anabl 10 mlynedd sy'n mynd i gael ei gyhoeddi'n fuan iawn. Ei nod yw cael gwared ar rwystrau a chreu newid cadarnhaol hirdymor i bobl anabl. Ac un pwynt yr hoffwn ei wneud—ac rwy'n siŵr y byddech chi'n cytuno—yw bod angen inni osod y model cymdeithasol o anabledd wrth wraidd yr ymateb i gynigion diwygio lles Llywodraeth y DU, ond hefyd wrth wraidd ein gweledigaeth a'n hymateb ni yng Nghymru.

Photo of Altaf Hussain Altaf Hussain Ceidwadwyr 3:19, 19 Mawrth 2025

(Cyfieithwyd)

Diolch am godi'r mater hwn, Sioned. A diolch, Weinidog y Cabinet; rydym yn aros am yr ymateb. Ysgrifennydd y Cabinet, rwy'n croesawu'r camau gan Lywodraeth y DU i fynd i'r afael â'r bil lles sy'n chwyddo fwyfwy. Yn un o'r cyhoeddiadau a gafodd fwyaf o sylw yn ddiweddar, daeth Rachel Reeves a Liz Kendall i'r un casgliad ag Ysgrifenyddion Gwladol Ceidwadol olynol, sef bod gwir angen gweithredu i sicrhau cynaliadwyedd hirdymor y system les ac i adfer tegwch. Wrth i fudd-daliadau sy'n gysylltiedig ag iechyd i bobl o oedran gweithio gyrraedd £71 biliwn y flwyddyn, llawer mwy nag a wariwn ar yr heddlu ac ar amddiffyn ein gwlad, mae wedi bod yn amlwg ers peth amser nad dewis yw diwygio mwyach. Ysgrifennydd y Cabinet, a ydych chi'n gresynu bod Llywodraeth y DU wedi beirniadu ac yna wedi cefnu ar gynlluniau'r Ceidwadwyr ac yna wedi gorfod ailgyflwyno diwygiadau lles am eu bod wedi chwalu'r economi gyda'u treth ar swyddi a'u bod bellach yn gorfod llenwi'r twll du ariannol sy'n deillio o hynny?

Photo of Jane Hutt Jane Hutt Llafur 3:21, 19 Mawrth 2025

(Cyfieithwyd)

Ar chwalu'r economi, rwy'n credu ein bod yn gwybod pwy a wnaeth hynny, a chyfnod Liz Truss mewn grym a 14 mlynedd—

Photo of David Rees David Rees Llafur

(Cyfieithwyd)

A gaf i ofyn i'r Aelodau roi'r gorau i weiddi ar draws y Siambr, fel y gall y Gweinidog ateb?

Photo of Jane Hutt Jane Hutt Llafur 3:20, 19 Mawrth 2025

(Cyfieithwyd)

—o gyni. Ond diolch am eich cwestiwn pwysig, Altaf Hussain. A gaf i ddweud bod angen inni ddylanwadu—[Torri ar draws.] Yn amlwg, mae angen inni ddylanwadu ar yr ymateb i'r ymgynghoriad hwn ar ddiwygio lles. A'r hyn sy'n bwysig yw ein bod yn cael cyfarfod rhyngweinidogol y pedair gwlad gydag Adran Gwaith a Phensiynau Llywodraeth y DU—y pedair gwlad. Ac mae'n bedair gwlad, felly Cymru, yr Alban, Gogledd Iwerddon a Lloegr, Llywodraeth y DU. Mae'n bwysig iawn cael yr ymgysylltiad pedair gwlad hwnnw. Fe'i sefydlwyd i drafod meysydd sydd o ddiddordeb i bawb, fel sut i ddiwygio'r system fudd-daliadau ac i sicrhau bod gwaith bob amser yn talu. Dyma lle gallwn gyfrannu gyda'r gwaith y buom yn ei wneud i sicrhau y gallwn helpu i fynd i'r afael â'r bwlch hwnnw, y bwlch cyflogaeth anabledd, y gwyddom ei fod yn bodoli. Wrth gwrs, rwy'n credu bod y gwaith a wnaethom, yn enwedig ar ein rhaglenni cymorth cyflogaeth, lle rydym yn ceisio sefydlu system cymorth cyflogadwyedd ddi-dor ac integredig, wedi'i theilwra tuag at swyddi gwaith teg—. Rydym yn canolbwyntio ar y rhai sydd agosaf at y farchnad lafur, pobl ddi-waith a di-waith yn fyrdymor.

Rydym hefyd yn cyflogi pum hyrwyddwr cyflogaeth pobl anabl, ac mae pob un ohonynt yn cyfrannu profiad bywyd a dealltwriaeth fanwl ac ymarferol o'r model cymdeithasol o anabledd. Maent yn gweithio, yn ymgysylltu â chyflogwyr, sefydliadau cynrychioli cyflogwyr ac undebau llafur ar draws y sector cyhoeddus a phreifat i hyrwyddo recriwtio, cadw a chynnydd pobl anabl. Mae cefnogaeth i hyn wedi dod gan ein tasglu hawliau pobl anabl, ac wrth gwrs, maent yn ein helpu i symud ymlaen gyda'n cynllun hawliau pobl anabl, yn seiliedig ar y model cymdeithasol o anabledd.

Rwy'n credu ei bod yn bwysig ein bod yn edrych ar rai o'r cynigion yn y cyhoeddiadau ddoe mewn perthynas â'r cyfle i sefydlu egwyddor hawl i roi cynnig arni, a fyddai'n golygu na fydd gwaith yn arwain at ailasesu, sydd, wrth gwrs, yn achosi ansicrwydd mawr i bobl anabl. Y bwriad yw deddfu cyn gynted â phosibl, fel y gall fod yn berthnasol i'r system bresennol yn ogystal â'r system ddiwygiedig. Rwy'n nodi, o lawer o'r ymatebion—ymatebion pryderus—gan sefydliadau anabledd a sefydliadau ymchwil gymdeithasol, fod yna gydnabyddiaeth fod yr hawl i roi cynnig arni yn bwysig, fel bod—. Ac rwy'n credu mai Sefydliad Bevan a ddywedodd:

'A dylai'r cynnig i egluro'r gwaith y gall hawlwyr ei wneud a gwarantu y gallant roi cynnig ar wneud swydd heb beryglu eu budd-daliadau helpu i gefnogi pobl i gael gwaith.'

Ond wrth gwrs, rydym wrthi nawr yn ymgysylltu â—. Mae'n bwysig ein bod yn ymgysylltu nawr, nid yn unig â'r holl sefydliadau pobl anabl yr ydym eisoes yn ymgysylltu â hwy, ond ein bod yn edrych ar adroddiad pwysig y Pwyllgor Cydraddoldeb a Chyfiawnder Cymdeithasol, yn cyhoeddi ein cynllun hawliau pobl anabl am y 10 mlynedd nesaf ac yn ymgysylltu â Llywodraeth y DU yn adeiladol ac yn rhagweithiol ar y cynigion hyn.

Photo of Alun Davies Alun Davies Llafur 3:25, 19 Mawrth 2025

(Cyfieithwyd)

Un o'r pethau a welsom dros y degawdau diwethaf, wrth gwrs, yw, pan fydd y Ceidwadwyr wedi bod mewn grym yn y DU, fod tlodi plant wedi cynyddu, a phan fydd Llafur wedi bod mewn grym yn y DU, mae tlodi plant wedi gostwng. Dyblodd cyfraddau tlodi plant yng Nghymru yn ystod y 1980au ac maent wedi bod yn cynyddu'n gyson ers 2010. Felly, mae angen inni fynd i'r afael â phroblemau tlodi yn y wlad hon. A ydych chi'n cytuno â mi, Weinidog, mai'r ffordd i fynd i'r afael â thlodi yn y wlad hon yw nid yn unig ymateb i faterion cymharol fyrdymor yn ymwneud â gwariant cyhoeddus, ond gosod amcan clir gan y Llywodraeth y byddwn yn dileu tlodi, y byddwn yn lleihau anghydraddoldeb, ac y dylai holl bolisi'r Llywodraeth, boed yma yng Nghymru neu yn y Deyrnas Unedig, gael ei yrru gan yr amcan hwnnw, a dyna'r prawf y byddwn yn ei ddefnyddio i brofi pob polisi a ddaw gan y naill Lywodraeth neu'r llall: sut y bydd hyn yn effeithio ar dlodi, sut y bydd hyn yn effeithio ar y rhai mwyaf agored i niwed a sut y bydd hyn yn effeithio ar y tlotaf a'r gwannaf mewn cymdeithas?

Photo of Jane Hutt Jane Hutt Llafur 3:26, 19 Mawrth 2025

(Cyfieithwyd)

Diolch am hynny, a diolch am ailddatgan egwyddorion y Llywodraeth Lafur hon yng Nghymru, Alun Davies. A dweud y gwir, mewn byr o dro, byddaf yn ymuno â chyfarfod tasglu tlodi plant y pedair gwlad, sydd wedi'i alw gan Lywodraeth y DU y prynhawn yma, lle byddaf yn gwneud y pwyntiau hyn ar fynd i'r afael â thlodi plant, ac mae'n bwysig fod Aelodau'r Senedd yn ymwybodol o hynny. Rwy'n credu ei bod yn bwysig iawn ein bod yn deall sut y gallwn gefnogi'r rhai sy'n gallu gweithio, sut y gallwn eu cefnogi i gael gwaith, ac rydym yn gwybod bod hwnnw'n fater enfawr i lawer, fel y nododd y Pwyllgor Cydraddoldeb a Chyfiawnder Cymdeithasol—y teitl, 'Gellir Cyflawni Unrhyw Beth gyda'r Gefnogaeth Gywir'. Mae angen inni sicrhau ein bod yn cael yr arian ar gyfer y cymorth cywir ar gyfer rhaglenni cyflogaeth. Mae angen inni sicrhau bod rhwyd ddiogelwch ariannol effeithiol a diogel i bobl nad ydynt yn gallu gweithio. Rhaid i hynny gael ei gydnabod. A byddwn yn ystyried yn ofalus y cynnig ar gyfer elfen iechyd newydd, a fydd yn darparu cymorth ariannol ychwanegol i bobl sy'n hawlio credyd cynhwysol nad ydynt yn gallu gweithio.

Photo of Mabon ap Gwynfor Mabon ap Gwynfor Plaid Cymru 3:27, 19 Mawrth 2025

Wel, dwi ddim yn gallu credu beth dwi'n ei glywed heddiw yma, i fod yn onest. Mae gennym ni fan hyn gangen o'r Blaid Lafur sydd wedi bod yn traethu am y materion yma ers degawdau, yn pwyntio'r bys at y Ceidwadwyr ac yn dweud mai nhw ydy'r rhai drwg, ac yn dweud bod y Ceidwadwyr wedi gorfodi pobl i dlodi, ac yn ymladd yn erbyn y Ceidwadwyr. Mae George Osborne ei hun wedi dweud na fuasai fo ddim wedi mynd mor bell â beth mae Rachel Reeves a Keir Starmer yn ei wneud yn San Steffan. Ond eto mae gyda ni Lafur yng Nghymru sydd mor llyweth, mor ddi-asgwrn cefn, yn gwrthod sefyll i fyny i'r bobl yma yn Llundain sy'n mynd i orfodi ein pobl ni yng Nghymru i mewn i dlodi—i mewn i dlodi eithafol. Rydym ni wedi clywed Save the Children yn dweud heddiw yn barod, os ydym ni'n meddwl bod tlodi plant mewn sefyllfa wael yng Nghymru ar hyn o bryd, mae'n mynd i fod yn waeth yn y flwyddyn, ddwy flynedd, dair blynedd nesaf, oherwydd eich penderfyniadau chi, eich Llywodraeth chi. Mae hyn yn mynd i fod ar eich ysgwyddau chi. 

Roeddech chi'n sôn, Ysgrifennydd Cabinet, eich bod chi am wneud pob dim o fewn eich grym er mwyn mynd i'r afael â hyn. Byddwch chi'n gorfod gweithio o fewn cyllideb dynn iawn. Byddwch chi'n gorfod gwneud pob dim o fewn eich cyllideb chi, ac mae'r gyllideb yna yn barod yn cael ei stretsio i bwynt lle nad ydy o'n bosibl gweithredu pob dim.

Wel, rydym ni'n gwybod bod llymder, austerity, yr hyn ddaru i'r Ceidwadwyr yn ei wneud, wedi brynaru'r tir ar gyfer Farage, ar gyfer Reform a'u criw. Llymder sydd wedi achosi'r sefyllfa yma lle rydym ni'n gweld yr adain de eithafol rŵan yn codi, oherwydd ein bod ni'n gweld gwasanaethau yn cwtogi. Rŵan mae Llafur, Llafur yn Llundain, eich Llafur chi, yn mynd i orfodi mwy o lymder ar bobl Cymru. Bydd hwn yn gwthio mwy o bobl mewn i freichiau pobl fel Farage achos eu bod nhw mor anobeithiol.

Felly, mae'n rhaid i ni gael dealltwriaeth o effaith y polisi yma ar Gymru. Mae'n mynd i effeithio ar eich cyfaill chi drws nesaf. [Torri ar draws.] Mi ddof i at y cwestiwn; diolch. Mae'n mynd i effeithio ar iechyd a gofal cymdeithasol. Felly, pa asesiad ydych chi'n mynd ei wneud, ac sydd wedi'i wneud, o'r effaith ar gyllideb iechyd a gofal cymdeithasol, a sut bydd awdurdodau lleol, felly, yn ymdopi â'r toriadau yma?

Photo of Jane Hutt Jane Hutt Llafur 3:29, 19 Mawrth 2025

(Cyfieithwyd)

Diolch yn fawr, Mabon ap Gwynfor. Roeddech chi'n cyfeirio at y Ceidwadwyr; wel, fe wnaethant hwy adael gwaddol echrydus o 3 miliwn o bobl ledled y DU yn ddi-waith am resymau iechyd, a methu mynd i'r afael ag achos sylfaenol anweithgarwch economaidd. Ond fel y dywedais wrth ateb y cwestiynau heddiw, mae'n bwysig ein bod yn ymateb i'r cynigion hyn, a'n bod yn ymgysylltu â sefydliadau pobl anabl, y rhai y mae hyn yn effeithio arnynt, a'n bod ni'n cyfrannu—ac rwyf wedi sôn am gyfarfod gweinidogol y pedair gwlad gyda'r Adran Gwaith a Phensiynau—ac yn ymgysylltu hefyd.

Ond a gaf i fynd yn ôl? O ran yr asesiad, fe fyddwch chi'n gwybod, ac fe wnaf ailadrodd, ac fe glywsoch chi ddoe, fod y Prif Weinidog wedi ysgrifennu at Ysgrifennydd Gwladol yr Adran Gwaith a Phensiynau, yn gofyn pa ddadansoddiad a wnaed neu a fydd yn cael ei wneud ar effaith wahaniaethol unrhyw doriadau arfaethedig mewn lles ar Gymru o gymharu â Lloegr. Yn wir, ddoe, rwy'n cofio iddi ddweud ei bod wedi bod mewn cysylltiad â Rhif 10 hefyd, i wneud y pwyntiau hynny. Mae angen inni sicrhau ein bod wedyn yn gweithio gyda'n gilydd, fel y gallwn ddeall effaith hyn ar y bobl a wasanaethwn.

Ond rwyf hefyd eisiau gwneud un pwynt sy'n bwysig iawn yn fy marn i. Rwyf wedi siarad am y gwaith a wnawn eisoes gyda'n hyrwyddwyr cyflogaeth pobl anabl a'r ffaith bod gennym ein tasglu hawliau pobl anabl. Rydym wedi dangos ein hymrwymiad i wrando ar bobl anabl a sefydliadau pobl anabl a chydweithio â hwy, ac i edrych ar yr holl faterion allweddol sy'n effeithio arnynt: byw'n annibynnol, iechyd, gofal cymdeithasol, cyflogaeth ac incwm, teithio, plant a phobl ifanc. Roedd y rhain i gyd yn ffrydiau gwaith y buom yn gweithio arnynt gyda'n gilydd, i wrando arnynt, i weithio gyda hwy, i ddod o hyd i argymhellion ar gyfer y Llywodraeth hon.

Ac rwy'n credu ei bod yn bwysig, o ran anghenion pobl ifanc er enghraifft, fod gennym y warant i bobl ifanc yma yng Nghymru. Mae'r warant i bobl ifanc yn golygu y gall ein pobl ifanc sydd o dan 25 oed gael—. Ac mae gennym y ffigurau diweithdra ieuenctid is hynny, sy'n wirioneddol allweddol, o'i gymharu â gweddill y DU—6 y cant o'i gymharu â 11.5 y cant—oherwydd ein bod wedi darparu'r warant swyddi, gan gefnogi dros 48,000 o bobl ifanc. Mae'n ymwneud â swydd, hyfforddiant neu brentisiaeth. Felly, rwy'n credu y bydd y gwaith a wnawn eisoes—ac sy'n cael ei ariannu o fewn ein cyllideb—hefyd yn sicrhau ein bod yn cael ymateb cadarn i hyn. Rydym eisiau system les dosturiol, sy'n canolbwyntio ar yr unigolyn, ond system les sy'n galluogi pobl sydd eisiau gweithio i weithio. Diolch yn fawr.

Photo of Heledd Fychan Heledd Fychan Plaid Cymru 3:32, 19 Mawrth 2025

(Cyfieithwyd)

Mae cymaint o etholwyr wedi cysylltu â mi yn bryderus iawn ynglŷn â hyn. Nid wyf yn gwybod beth i’w ddweud wrthynt, ac nid wyf yn gwybod beth i ddweud wrthynt yw safbwynt Llywodraeth Cymru, sy’n warthus, ac sy’n dangos nad yw’r bartneriaeth mewn grym yn ddim mwy na rhethreg. Gwn pa mor wahanol fyddai eich sylwadau pe bai gennym Lywodraeth Geidwadol yn dal i wneud y newidiadau hyn. A’r hyn yr hoffwn ei wybod yw: beth yw safbwynt Llywodraeth Cymru ar y newidiadau hyn? Gan eich bod yn gwybod y manylion bellach, beth fydd yn y llythyr at Lywodraeth y DU? Rwy'n gobeithio y bydd llythyr. Beth rydych chi'n anghytuno ag ef, beth yw eich pryderon, a hefyd, beth fyddwch chi'n ei wneud yn ei gylch?

Photo of Jane Hutt Jane Hutt Llafur 3:33, 19 Mawrth 2025

(Cyfieithwyd)

Wel, rwy'n credu fy mod wedi ateb y cwestiynau hynny fwy nag unwaith y prynhawn yma. Rydym eisoes wedi codi hyn; cododd y Prif Weinidog y mater cyn inni hyd yn oed gael y cynigion ddoe. Fe’i cododd—[Torri ar draws.]—fe’i cododd—[Torri ar draws.] Os ydych am weld a pharchu’r ffaith bod gennym Brif Weinidog a gododd y cwestiynau hyn yn uniongyrchol gyda’n cyd-Aelodau yn Llywodraeth y DU, a chydnabod y dylanwad sydd gan ein Prif Weinidog—[Torri ar draws.]—ac a fydd gennyf—

Photo of David Rees David Rees Llafur 3:34, 19 Mawrth 2025

(Cyfieithwyd)

Mae angen i'r Aelodau ganiatáu i Ysgrifennydd y Cabinet ymateb.

Photo of Jane Hutt Jane Hutt Llafur

(Cyfieithwyd)

—rwy’n siŵr, pan fyddaf yn cyfarfod â grŵp rhyngweinidogol y pedair gwlad gyda Llywodraeth y DU. Nid fi yn unig a fydd yno fel Ysgrifennydd y Cabinet; bydd hefyd yn cynnwys Ysgrifennydd y Cabinet o Lywodraeth yr Alban, a fydd hefyd yn awyddus i achub ar y cyfle, fel y bydd y Gweinidogion o Ogledd Iwerddon. Mae hyn yn bwysig o ran ein cyfrifoldebau yn y Llywodraeth.

Ond hoffwn roi sicrwydd i chi mai'r pwynt pwysicaf i mi heddiw yw dweud y byddaf yn cyfarfod â phobl anabl yma yng Nghymru, ac yn siarad â hwy ynglŷn â'r effaith. Fe wnaf y dadansoddiad, ond edrychaf ymlaen hefyd at ymateb i’r Pwyllgor Cydraddoldeb a Chyfiawnder Cymdeithasol gwirioneddol bwysig, ac rwy'n gobeithio y gallwch groesawu’r cynllun hawliau pobl anabl 10 mlynedd. Dyna'r enw a roddwyd ar ein cynllun. Mae'n gynllun hawliau pobl anabl am ein bod yn credu yn y model cymdeithasol o anabledd. Rydym am gael gwared ar y rhwystrau i bobl anabl, ac wrth gwrs, y bobl anabl hynny sydd am gael gwaith ac sydd angen y cymorth y gallwn ei roi iddynt, dyna lle byddwn yn chwarae ein rhan.