Hoffwn ddiolch i'r Ysgrifennydd Cabinet am ei ddatganiad heddiw, a hoffwn hefyd ddiolch i'r holl bobl hynny sy'n gweithio ym maes gofal cymunedol a gofal sylfaenol, ar hyd a lled Cymru.

Ysgrifennydd Cabinet, o ran y £5 miliwn o gyllid cylchol ar gyfer gwasanaethau proffesiynol perthynol i iechyd cymunedol, byddai'n ddiddorol gwybod gennych sut mae'r arian hwnnw'n cael ei ddyrannu ar draws byrddau iechyd ledled Cymru, a sut mae Llywodraeth Cymru yn olrhain hynny i fesur ar gyflawnadwyedd ar draws y gwasanaeth. Nododd y datganiad fod gweithwyr gofal sylfaenol proffesiynol yn rheoli mwy o lwyth cleifion ac yn cynnig ystod ehangach o wasanaethau yn nes at adref. Eto i gyd, mae'r data o ymgyrch Achubwch ein Meddygfeydd Cymdeithas Feddygol Prydain yn datgelu tueddiadau pryderus. Ar 31 Mawrth y llynedd, gostyngodd nifer y meddygfeydd yng Nghymru o 474 i lawr i 374—gostyngiad o 100 o feddygfeydd—ac mae nifer y meddygon teulu cyfwerth ag amser llawn wedi gostwng 25 y cant ers 2012, gyda gostyngiad pellach o 3.8 y cant ers sefydlu'r ymgyrch yn 2023. Felly, o ystyried yr ystadegau hyn, Ysgrifennydd Cabinet, sut mae Llywodraeth Cymru yn bwriadu mynd i'r afael nifer y meddygfeydd teulu sy'n lleihau i'r gymhareb claf/meddyg teulu sy'n cynyddu, er mwyn sicrhau y gall pobl gael y gofal effeithlon hwnnw ar draws Cymru? Oherwydd, rydyn ni wedi clywed enghreifftiau, onid ydyn ni, gan Aelodau? Rwy'n meddwl am Alun Davies, i fyny ym Mlaenau Gwent, am bractis eHarleyStreet, am nifer y bobl yno yn gweld nifer y meddygon teulu sydd ar gael.

Mae ymrwymiad y Llywodraeth i uwchsgilio gweithwyr gofal iechyd proffesiynol yn ganmoladwy iawn. Fodd bynnag, mae Coleg Brenhinol yr Ymarferwyr Cyffredinol wedi tynnu sylw at rai heriau sylweddol ac, yn 2024, dywedodd bron i 20 y cant o feddygon teulu eu bod yn teimlo dan straen ac nad oeddent yn gallu ymdopi â'r rhan fwyaf o ddyddiau, a bod dros 40 y cant yn profi teimladau o'r fath o leiaf unwaith neu ddwywaith yr wythnos, ac mae mwy na 40 y cant o feddygon teulu yn ystyried gadael y proffesiwn o fewn pum mlynedd. Gan nodi cydbwysedd rhwng bywyd a gwaith a'r straen fel ffactorau sylfaenol. O ystyried yr ystadegau hyn, Ysgrifennydd Cabinet, pa fesurau y mae Llywodraeth Cymru yn eu rhoi ar waith i er mwyn gwella llesiant meddygon teulu a'u cadw, i sicrhau ein bod yn buddsoddi mewn hyfforddiant, a'i fod yn trosi i ofal cleifion parhaus ledled Cymru?

Fe sonioch chi am wasanaethau optometreg a fferylliaeth, ac mae ehangu'r gwasanaethau hynny yn ddatblygiad cadarnhaol. Mae'n rhywbeth yr ydym ni ar y meinciau hyn yn ei groesawu. Fodd bynnag, mae effeithiolrwydd y gwasanaethau hyn yn dibynnu ar ymwybyddiaeth a hygyrchedd i'r cyhoedd, onid ydyw? Cyflwynodd Iechyd Cyhoeddus Cymru y dangosfwrdd clystyrau gofal sylfaenol newydd ym mis Medi'r llynedd i gynorthwyo gyda'r gwaith o gynllunio a mynd i'r afael ag anghydraddoldeb. Felly, sut mae Llywodraeth Cymru yn defnyddio'r dangosfwrdd hwn i hyrwyddo a monitro effeithiolrwydd gwasanaethau optometreg a fferylliaeth estynedig i sicrhau bod mynediad teg i bob cymuned? Ac fel y dywedais i, mae angen i ni sicrhau bod pobl yn gwybod bod y gwasanaethau hyn ar gael. Nid yw llawer o bobl rwy'n siarad â nhw yn gwybod am y gwasanaeth anhwylderau cyffredin, ac mewn gwirionedd gallant fynd at eu fferyllfeydd i gael trafod y cyflyrau hyn mewn gwirionedd—fel y dywedais i, dolur gwddf a gwahanol bethau, heintiau'r frest, er enghraifft—felly mae'n dda gwybod beth mae Llywodraeth Cymru yn ei wneud i hyrwyddo hynny ar draws y system.

Fe grybwyllodd y datganiad ddeintyddiaeth. Er bod y datganiad yn nodi bod dros 420,000 o gleifion newydd wedi cael triniaeth ddeintyddol lawn ers mis Ebrill 2022, mae mynediad at ddeintyddiaeth y GIG yn parhau i fod yn bryder. Pwysleisiodd maniffesto etholiad cyffredinol Coleg Brenhinol yr Ymarferwyr Cyffredinol 2024 yr angen am opsiynau gyrfa cynaliadwy ym maes deintyddiaeth y GIG. Felly, pa strategaethau sy'n cael eu gweithredu i sicrhau bod deintyddiaeth y GIG yn ddewis gyrfa deniadol a chynaliadwy? Oherwydd, mae llawer o'r deintyddion yr wyf i'n siarad â nhw yn dweud na allant fforddio parhau i wneud yr hyn maen nhw'n ei wneud nawr. Ac fe ddywedoch chi am y diwygiadau contract sy'n dod i rym, yr ydych yn gobeithio y byddant ar waith erbyn diwedd 2026. Mae hyn wedi bod yn mynd rhagddo ers 2021. Gwnaeth y Prif Weinidog presennol, Eluned Morgan, ddatganiad ar hyn yn 2021, gan ddweud ei fod yn mynd i gael ei gwblhau yn fuan iawn, felly hoffwn wybod pa sicrwydd y gallwch ei roi i'r deintyddion ledled y wlad y bydd hyn yn cael sylw. A hefyd ar ddeintyddiaeth hefyd, mae pryder cynyddol am bydredd deintyddol ymhlith plant ifanc ledled y wlad; mae 32.4 y cant o blant yng Nghymru yn arddangos pydredd deintyddol, o'i gymharu â 23.7 y cant yn Lloegr, felly hoffwn wybod beth arall rydych chi'n ei wneud i wella mynediad i wasanaethau plant i ddeintyddion hefyd.

Felly, rwyf eisiau sôn ychydig mwy am wasanaethau gofal cymunedol. Mae ychwanegu dros 100 o swyddi proffesiynol perthynol i iechyd a'r 49 nyrs ardal amser llawn yn galonogol, ac rwyf am dalu teyrnged i rôl ein nyrsys ardal. Maen nhw'n gwneud gwaith gwych ar draws ein cymunedau. Fodd bynnag, mae cynllun gweithlu strategol Addysg a Gwella Iechyd Cymru ar gyfer gofal sylfaenol yn amlygu'r angen am sefydlogrwydd parhaus y gweithlu, felly sut mae Llywodraeth Cymru yn sicrhau cynaliadwyedd hirdymor y gweithlu gofal cymunedol i ateb gofynion iechyd y dyfodol ledled Cymru. Ac mae'r datganiad yn pwysleisio'r angen am fynediad cyson ar draws Cymru. Nod cyflwyno'r dangosfwrdd clwstwr gofal sylfaenol oedd mynd i'r afael â hynny, fel y soniais i yn gynharach. Felly, rwyf am bwysleisio i chi, Ysgrifennydd Cabinet—. Beth ydych chi'n ei wneud i sicrhau bod pob ardal yng Nghymru—boed hynny yn y gogledd, y de, y dwyrain neu'r gorllewin—yn cael mynediad cyfartal at wasanaethau, yn enwedig y gwasanaethau fferylliaeth hynny, pan nad ydym wedi gweld pawb yn rhagnodwyr annibynnol? A byddai'n ddiddorol gwybod pa waith rydych chi'n ei wneud ynghylch hynny hefyd. Diolch, Llywydd—Dirprwy Lywydd.