Part of the debate – Senedd Cymru am 4:32 pm ar 21 Ionawr 2025.
Gofynnodd yr Aelod nifer o gwestiynau; fe wnaf fy ngorau i ateb o leiaf y rhai allweddol. O ran y £5 miliwn, dyrannwyd y rheini i ehangu'r gweithlu ledled Cymru o ran gweithwyr proffesiynol perthynol i iechyd. Rwy'n credu mai'r hyn yr ydym yn ei weld mewn gwirionedd yw'r lefel uchaf erioed o gyllid a ddyrannwyd i gefnogi nifer uchaf erioed o gyfleoedd hyfforddi ar gyfer gweithlu'r gweithwyr proffesiynol perthynol i iechyd, ac mae hynny ledled Cymru. Crybwyllais y datblygiadau ym myrddau iechyd Cwm Taf Morgannwg ac ym myrddau iechyd Bae Abertawe, ond gallwn fod wedi cyfeirio at yr ymarferwyr eiddilwch ym Mwrdd Iechyd Addysgu Powys, rwy'n siŵr y bydd ganddo ddiddordeb ynddynt, neu'r gwaith y mae Caerdydd a'r Fro yn ei wneud mewn perthynas â'r rhaglen orthopedig; soniais am honno yn fy natganiad. Ond hefyd mae Hywel Dda wedi lansio gwasanaeth strôc cymunedol integredig, sy'n lleihau amseroedd aros mewn ysbytai. Felly, mae amrywiaeth o ffyrdd, ar draws Cymru, ym mhob un o'r byrddau iechyd, lle mae'r cyllid hwnnw'n cael ei ddefnyddio'n dda a chynhyrchiol iawn, a chael canlyniadau amlwg, effeithiau amlwg ar ganlyniadau cleifion, sy'n amlwg yn fesur llwyddiant mewn perthynas â'r buddsoddiad hwnnw.
Mae'n gwneud pwynt pwysig mewn perthynas â'r pwysau ar feddygfeydd. Rwy'n credu bod byrdwn fy natganiad yn ymwneud â thynnu sylw at yr ystod o ffyrdd eraill y gall pobl gael mynediad at wasanaethau gofal sylfaenol, sy'n cael dwy effaith: un yw lleihau'r galw ar wasanaethau meddygon teulu, a hefyd sicrhau bod cleifion yn cael mynediad i'r driniaeth sydd ei hangen arnynt yn y ffordd fwyaf cyfleus posibl. Felly, mae ganddo'r ddau fudd hynny, ac rwy'n credu, mewn gwirionedd, ei bod yn bwysig bod pobl yn parhau i wneud y dewisiadau hynny. Rydym yn gweld galw cynyddol am wasanaethau meddygon teulu. Lle mae'r galw hwnnw'n gallu cael ei fodloni'n well mewn mannau eraill, a dweud y gwir dylem fod yn chwilio am y dewisiadau amgen hynny. Felly, dylai fod yn fwy cyfleus i ni, ond dylem hefyd fod yn gwneud hynny'n rhagweithiol. Mae'n gwneud pwynt pwysig ynglŷn â sut y gall rhywun sicrhau bod y cyhoedd yn deall ystod y gwasanaethau hynny, ac, ar un ystyr, yr hyn yr ydym yn ceisio'i wneud yw sicrhau newid mewn cenhedlaeth o ran mynediad pobl at ofal iechyd. Bydd hyn yn cymryd blynyddoedd, rwy'n credu, i'w wreiddio, fel ffordd o ddeall sut y gall y gwasanaeth iechyd ddarparu'r cymorth sydd ei angen arnom.
Roeddwn mewn fferyllfa, fel y soniais i yn fy natganiad y bore yma, ac yn trafod yn helaeth iawn gyda'r fferyllydd yno y strategaethau yr oeddent wedi'u defnyddio i weithio gyda meddygfeydd lleol i dynnu sylw at yr ystod o ddewisiadau amgen. Felly, os bydd rhywun yn galw ac yn gofyn am feddyg teulu, mae yna sgwrs sy'n dweud, 'Wel, ydych chi wedi rhoi cynnig ar eich fferyllydd lleol? Mae'n fferyllfa ragnodi, felly byddwch yn gallu cael y cymorth sydd ei angen arnoch yno.' Felly, mae'n sicrhau bod hynny'n rhan o'r drafodaeth drwy feddygfeydd, ond hefyd o ran ymgyrchoedd gwybodaeth gyhoeddus a hefyd y gwaith y mae fferyllfeydd eu hunain yn ei wneud i hyrwyddo'r ystod gynyddol o wasanaethau y gallant eu darparu. Mae hefyd yn wybodaeth sydd ar gael drwy GIG 111, dros y ffôn ac ar-lein, felly rwy'n annog Aelodau i gyfeirio eu hetholwyr at y gwasanaethau hynny, a gallwn ni i gyd chwarae rhan, rwy'n credu, i annog pobl i fanteisio ar y gwasanaethau hynny.
Gofynnodd gyfres o gwestiynau mewn perthynas â mynediad at ddeintyddiaeth. Mae negodi contract yn ymarfer ar gyfer dau barti; nid yw'n gwbl o fewn pŵerau'r Llywodraeth. Felly, mae'r pethau hyn weithiau'n cymryd mwy o amser na, a dweud y gwir, y byddai unrhyw un ohonom yn dymuno. Ond rwy'n credu ei bod yn bwysig dweud bod nifer o ddiwygiadau wedi bod i'r contract presennol, ac rydym wedi bod mewn cyfnod o amrywiad blynyddol, ac, er bod pob un o'r rheini wedi ceisio adlewyrchu canlyniad a dealltwriaeth sy'n dod i'r amlwg o newidiadau yn y galw, ac, yn amlwg, mae bwlch yn y ddarpariaeth o ran gwasanaethau'r GIG, yr ydym yn amlwg yn gwybod amdano ac wedi ei drafod yn y Siambr hon lawer gwaith, rwy'n derbyn hefyd nad yw cael set flynyddol o amrywiadau yn darparu'r platfform sefydlog hwnnw sy'n bwysig ar gyfer cydnerthedd arferion ac am ein gallu i ddisgrifio gyda hyder ac mewn ffordd ddeniadol sut mae practis deintyddol yn edrych. Felly, rwy'n siŵr ein bod ni i gyd yn edrych ymlaen at y pwynt pryd y bydd gennym y contract newydd hwnnw ar waith, a fydd yn llwyfan newydd i wneud deintyddiaeth, fel y dywedais i yn fy natganiad, yn decach i gleifion ac yn fwy deniadol i'r proffesiwn. Gallaf ddweud, fel y gwnes i yn fy natganiad, ein bod ni'n disgwyl ymgynghori ar hynny yn y gwanwyn, a byddwn ni'n gweld beth mae'r ymatebion i'r ymgynghoriad yn eu dweud. Mae'n amlwg yn gontract a drafodwyd gyda Chymdeithas Ddeintyddol Prydain, a fy nisgwyliad i yw y bydd hynny ar waith ar gyfer dechrau'r flwyddyn nesaf, felly gwanwyn y flwyddyn nesaf, fan bellaf. A'r hyn rydw i wedi'i glywed hefyd, wrth siarad â deintyddion, yw eu bod nhw'n gwerthfawrogi ychydig mwy o amser paratoi pan fydd newidiadau i gontractau, fel y gallant wneud yr addasiadau angenrheidiol i'w practis.
Yn olaf, gwnaeth yr Aelod bwynt am iechyd deintyddol plant, ac, yn benodol, mae'r newidiadau rydym wedi'u gwneud wedi rhyddhau capasiti apwyntiadau ychwanegol ar gyfer plant a phobl ifanc, a gwn y byddwch yn falch o glywed ein bod yn parhau i fuddsoddi, er enghraifft, yn ein rhaglen Cynllun Gwên, y soniodd y Prif Weinidog amdani yng nghwestiynau'r Prif Weinidog yn gynharach; mae 60,000 o blant wedi elwa ar y cynllun hwnnw yn ystod y flwyddyn ddiwethaf; hyfforddwyd 5,000 o athrawon a chynorthwywyr addysgu i ddarparu'r gwasanaethau hynny. Felly, mae honno'n rhaglen lwyddiannus, ac rydym yn gwybod ei bod yn gwneud gwahaniaeth go iawn.