5. Datganiad gan Ysgrifennydd y Cabinet dros Iechyd a Gofal Cymdeithasol: Mynediad at Wasanaethau Gofal Sylfaenol a Chymunedol

Part of the debate – Senedd Cymru am 4:17 pm ar 21 Ionawr 2025.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Jeremy Miles Jeremy Miles Llafur 4:17, 21 Ionawr 2025

Diolch, Dirprwy Lywydd. Mae gofal sylfaenol yn greiddiol i'r gwasanaeth iechyd. Dyma sut mae'r mwyafrif ohonon ni'n dod i gysylltiad â gwasanaethau gofal iechyd. Os oes angen gofal mwy arbenigol arnon ni, mae'n agor y drws i'r gwasanaethau hynny. Heddiw, mae gweithwyr gofal sylfaenol yn gweld mwy o bobl nag erioed. Maen nhw'n darparu ystod ehangach o wasanaethau, sy'n golygu bod mwy o ofal ar gael i bobl yn agosach at eu cartrefi, ac yn gyflymach. Rŷn ni'n buddsoddi yn sgiliau gweithwyr gofal iechyd proffesiynol ac yn ehangu cwmpas yr ymarfer ym maes gofal sylfaenol. Rŷn ni'n ariannu cymwysterau i helpu i ddarparu llwybrau clinigol newydd ym maes optometreg. Rŷn ni'n gwneud newidiadau deddfwriaethol i alluogi technegwyr fferyllol i ddarparu gwasanaethau clinigol. Rŷn ni hefyd wedi datrys y mater rheoleiddio oedd yn atal therapyddion a hylenyddion deintyddol rhag gallu rhoi triniaethau yn annibynnol. Mae'r newidiadau yma nid yn unig yn gwneud y proffesiynau hyn yn fwy deniadol, ond maen nhw hefyd yn galluogi'r gweithlu i ddarparu mwy o wasanaethau.

Dirprwy Lywydd, rŷn ni wedi gwneud newidiadau pwysig i ofal sylfaenol yng Nghymru, ym meysydd optometreg, fferylliaeth, deintyddiaeth y gwasanaeth iechyd a gwasanaethau meddygon teulu. Ein bwriad yw parhau i wneud newidiadau o'r fath. Rwyf am ddefnyddio'r cyfle hwn i roi'r wybodaeth ddiweddaraf i'r Senedd am y cynnydd ymhob un o'r meysydd hyn.

Mae'r maes optometreg wedi cael ei ddiwygio yn sylweddol erbyn hyn. Mae newidiadau i'r contract wedi ehangu cwmpas y gwasanaethau sydd ar gael yn y gymuned. Bellach mae optometryddion ar y stryd fawr yn gallu rheoli, monitro a thrin nifer cynyddol o gyflyrrau llygaid, gan ddarparu gofal amserol yn agosach at y cartref. Mae hyn wedi lleihau'r pwysau ar feddygon teulu ac ysbytai. Mae dros 2,000 o ymgynghoriadau y mis yn cael eu cynnal gan optometryddion presgripsiynu annibynnol yn y gymuned.

Mae diwygiadau cytundebol hefyd yn trawsnewid fferylliaeth gymunedol. Gwnes i gychwyn y diwrnod heddiw mewn fferyllfa ar y stryd fawr yn y Barri, a diolch i Gwawr Elis Jones a'r tîm am eu croeso. Mae £9.9 miliwn ychwanegol wedi cael ei ddarparu fel rhan o fframwaith cytundebol fferylliaeth gymunedol eleni. Mae hyn yn gynnydd o 24 y cant yn y cyllid ers 2016-17. Bellach mae 99 y cant o fferyllfeydd yn rhoi triniaeth am ddim ar gyfer 28 o gyflyrau drwy'r gwasanaeth anhwylderau cyffredin: poen yn y cefn, yn y llwnc—edrychwch arlein am y rhestr ehangach o'r rheini.

Dirprwy Lywydd, cafodd dros 400,000 o bobl eu gweld a'u trin gan y gwasanaeth y llynedd. Dywedodd wyth o bob 10 o bobl y bydden nhw wedi mynd i rywle arall am help pe bai'r gwasanaeth yma ddim ar gael. Cymru yw'r wlad gyntaf yn y Deyrnas Unedig i gyflwyno gwasanaeth presgripsiynu mewn fferyllfeydd cymunedol sy'n cael ei gomisiynu'n genedlaethol.