Eitem 3 sydd nesaf. Y datganiad a chyhoeddiad busnes yw hwn. Mae'r Trefnydd yn mynd i wneud y datganiad hwnnw—Jane Hutt.

Diolch yn fawr, Llywydd. Mae un newid i'r agenda ar gyfer heddiw. Yn nes ymlaen, bydd y Dirprwy Brif Weinidog ac Ysgrifennydd y Cabinet dros Newid Hinsawdd a Materion Gwledig yn gwneud datganiad ar darfu ar y cyflenwad dŵr yn sir Conwy. Mae busnes drafft y tair wythnos nesaf wedi'i nodi yn y datganiad a chyhoeddiad busnes, ac ar gael i Aelodau yn electronig. 

Trefnydd, byddwn yn ddiolchgar pe gallem gael datganiad gan y Dirprwy Brif Weinidog ac Ysgrifennydd y Cabinet dros Newid Hinsawdd a Materion Gwledig ar ymdrechion ailgylchu ledled Cymru. Mae Cymru yn ail yn y byd ar hyn o bryd am ei chyfraddau ailgylchu, ac mae'n hanfodol ein bod yn parhau i fod yn arweinydd byd-eang yn y maes hwn. Ar hyn o bryd, mae Cyngor Sir Penfro yn adolygu ei waith rheoli casgliadau wrth ymyl y ffordd fel rhan o ymgynghoriad ar ei strategaeth amgylcheddol ddrafft, ac mae pryderon ynghylch sut y gallai hynny edrych yn y dyfodol. Ni allaf orbwysleisio pa mor bwysig yw casglu ac ailgylchu gwastraff i'n hamgylchedd, ac yn wir i'n hiechyd. Rhaid i gasgliadau rheolaidd ar ochr y ffordd barhau i ddigwydd, neu fel arall gall ddadwneud peth o'r cynnydd da a wnaed gan Gyngor Sir Penfro yn ystod y blynyddoedd diwethaf. Felly, byddwn yn ddiolchgar pe gallem gael datganiad gan Lywodraeth Cymru ar gyfraddau ailgylchu sy'n cynnwys y canllawiau diweddaraf sy'n cael eu rhoi i awdurdodau lleol ynghylch casgliadau wrth ymyl y ffordd ac sydd hefyd yn esbonio sut mae Llywodraeth Cymru yn diogelu canolfannau gwastraff ac ailgylchu ledled y wlad.

Diolch yn fawr, Paul Davies. Fel y dywedwch chi, rydym yn arweinydd byd-eang yn ein hymdrechion ailgylchu, sef ymdrechion ailgylchu gan ein cymunedau, ein pobl, ein busnesau, ein haelwydydd. Rydym yn falch ein bod yn arweinydd byd-eang ac rydym yn diolch i bawb am chwarae eu rhan. Mae'n ymdrech gymunedol gref, ond yn cael ei chefnogi'n fawr gan awdurdodau lleol. Mae'n dda clywed bod Cyngor Sir Penfro yn cynnal yr adolygiad hwn, gan gofio am y materion a'r heriau penodol o ran casglu wrth ymyl y ffordd. Yn amlwg, mae yna arfer gorau. Mae Cymdeithas Llywodraeth Leol Cymru yn cymryd rhan fawr yn hyn, yn ogystal â Llywodraeth Cymru. Yn amlwg, mae'r Dirprwy Brif Weinidog ac Ysgrifennydd y Cabinet dros Newid Hinsawdd a Materion Gwledig wedi clywed y pwynt o ran statws hynny nid yn unig o ran bod yn gyfredol, ond hefyd dangos yr arfer gorau ledled Cymru, ac rwy'n credu bod llawer ohonom yn elwa arno.

Hoffwn gael datganiad, os gwelwch yn dda, ar ddeddfwriaeth cynllunio chwareli. Yn ôl y sôn, mae chwarel Bryn yng Ngelligaer wedi parhau â gweithrediadau ffrwydro er i'w caniatâd cynllunio ddod i ben ddiwedd y llynedd. Maen nhw wedi gwneud cais am estyniad, ond nid yw wedi'i gymeradwyo. Bu'r chwarel hon yn ddadleuol ers blynyddoedd. Mae trigolion sy'n byw ger y chwarel wedi cwyno ers tro am lygredd sŵn o ffrwydradau, llwch, dirgryniadau yn eu tai, ac arogleuon annymunol. Mae ffotograffau wedi'u hanfon ataf o ddifrod adeileddol i eiddo y dywed trigolion a achoswyd gan y gwaith yn y chwarel. Ni chafodd cynnig gan Blaid Cymru y llynedd yn y Senedd i gyflwyno llain glustogi rhwng chwareli fel hyn ac eiddo preswyl ei gefnogi yn y Senedd, ac edrychwch ar yr hyn sy'n digwydd nawr. Mae hyn yn adlais o'r hyn sydd wedi digwydd yn Ffos-y-fran ym Merthyr. Mae'n siŵr na allwn ganiatáu i gwmnïau barhau i weithio fel hyn mor agos at gartrefi pobl pan fydd eu caniatâd cynllunio wedi dod i ben. Siawns nad oes rhaid edrych eto ar gynnig Plaid Cymru am lain glustogi orfodol. Felly, a gawn ni ddatganiad, os gwelwch yn dda, yn ymateb i'r angen hwnnw?

Diolch yn fawr iawn, Delyth Jewell. Mae'r materion hyn wedi eu trafod yn y Siambr hon, ac rydym wedi canolbwyntio ar safleoedd penodol hefyd. Ac, fel y dywedwch chi, mae hyn yn ymwneud â chyfrifoldeb a phwerau caniatâd cynllunio—beth sydd gan awdurdodau lleol, Llywodraeth Cymru ac, yn wir, darparwyr safleoedd eu hunain? Felly, diolch i chi am dynnu sylw at hyn eto heddiw, ac fe wnaf ofyn i'r Ysgrifennydd Cabinet egluro a oes unrhyw beth y mae angen i ni ymateb iddo o ran y safle penodol hwnnw yr ydych yn sôn amdano.

A gaf i godi datganiad gan Ysgrifennydd y Cabinet dros Iechyd a Gofal Cymdeithasol ynghylch sgrinio am anewrysmau aortig yn yr abdomen neu AAA yng Nghymru? Ar hyn o bryd, mae sgrinio ar gyfer anewrysmau aortig yn yr abdomen yn cael ei gynnig fel mater o drefn i ddynion dros 65 oed, ond nid ydynt yn cael eu cynnig fel mater o drefn i fenywod. Dim ond un o bob 70 o ddynion a sganiwyd fydd ag anewrysm aortig yn yr abdomen, sy'n gyflwr marwol, ac mae rhwyg yn arwain at farwolaeth ar unwaith. Felly, mae sgrinio a chanfod yn gynnar yn hanfodol.

Mae ffactorau risg ar gyfer y cyflwr hwn yn cynnwys ysmygu, pwysedd gwaed uchel, neu hanes teuluol agos, ac mae dynion chwe gwaith yn fwy tebygol o fod ag anewrysm aortig na menywod, ond mae anewrysmau aortig yn dal i ddigwydd mewn menywod. Ar hyn o bryd, er nad yw sgrinio yn cael ei gynnig fel mater o drefn i fenywod, mae meddygon teulu yn dymuno cyfeirio menywod â ffactorau risg sylweddol at uned fasgwlaidd ysbyty ar gyfer delweddu yn hytrach na'r rhaglen sgrinio.

Mae un o fy etholwyr yn ymgyrchu i gynnwys menywod â ffactorau risg mewn sgrinio AAA fel rhan o drefn arferol, a byddai gennyf ddiddordeb mewn gwybod a yw Llywodraeth Cymru wedi ymchwilio i weld a oes achos dros wneud hyn, sy'n gwneud synnwyr o ran iechyd ac yn economaidd. Felly, a gawn ni glywed gan Ysgrifennydd y Cabinet dros Iechyd a Gofal Cymdeithasol ynghylch a yw Llywodraeth Cymru wedi ymchwilio i'r achos dros sgrinio AAA fel rhan o drefn arferol i fenywod? Diolch.

Diolch yn fawr iawn, Gareth, a diolch am godi'r mater pwysig hwn. Mae'n ymwneud â chanfod yn gynnar, fel y dywedwch chi. Dyna beth yw pwrpas ac amcan sgrinio. Ac rydych chi wedi tynnu sylw at y sgrinio ar gyfer anewrysm gyda anewrysmau yn yr abdomen o ran sgrinio ar gyfer dynion, a bellach yn codi'r mater ar gyfer menywod hefyd. Dydw i ddim yn siŵr beth yw'r sefyllfa, statws y sgrinio hwnnw o ran canllawiau cenedlaethol, ond fe wnaf dynnu sylw Ysgrifennydd y Cabinet dros Iechyd a Gofal Cymdeithasol at hyn.

Daeth y Dirprwy Lywydd (David Rees) i’r Gadair.

Hoffwn ofyn am ddatganiad gan y Llywodraeth, os gwelwch yn dda, yn dilyn y cadoediad a ddaeth i rym yn Gaza ddydd Sul, a allai efallai gynnwys ymateb i'r pwyntiau canlynol. Mae Oxfam Cymru wedi ysgrifennu at bob Aelod o'r Senedd yn gofyn i ni annog Llywodraeth Cymru i alw ar Lywodraeth y DU i chwarae ei rôl wrth gyflawni cadoediad parhaol sy'n arwain at heddwch a chyfiawnder parhaol ac i ddod â gwarchae, meddiannaeth a gormes y Palesteiniaid yn Gaza a'r tiriogaethau sydd wedi'u meddiannu i ben yn barhaol.

Hefyd, hoffwn wybod sut mae Cymru wedi cymryd ac yn cymryd pob cam posibl, o fewn ei chymhwysedd, i sicrhau nad yw'n cyfrannu at droseddau rhyfel posibl trwy gysylltiadau, partneriaethau neu gyllid uniongyrchol neu anuniongyrchol. A hefyd, a fydd y Llywodraeth yn cynyddu ei rhodd bresennol o £100,000 i apêl y Pwyllgor Argyfyngau Brys yn y dwyrain canol yng ngoleuni'r amodau ofnadwy sy'n wynebu cannoedd o filoedd o bobl y mae eu cartrefi, busnesau a gwasanaethau wedi'u chwalu'n deilchion, o gofio bod y Llywodraeth wedi rhoi £4 miliwn i apêl DEC Wcráin?

Ac yn olaf, a wnaiff y Llywodraeth dalu teyrnged i'r holl ddinasyddion hynny yng Nghymru sydd wedi protestio yn erbyn y rhyfel yn Gaza, ym mhob rhan o Gymru, ac yma yn y Senedd, gan erfyn ar bob un ohonom i godi ein lleisiau i alw am heddwch, cymorth dyngarol a chyfiawnder? Diolch.

Diolch yn fawr iawn, Sioned Williams. Rwy'n ddiolchgar iawn eich bod wedi gofyn y cwestiwn hwn y prynhawn yma. Yn wir, byddaf yn cyhoeddi datganiad yfory ac rwy'n gobeithio gallu cyhoeddi newyddion da am ffyrdd y gallwn ni gyfrannu at gronfa y Pwyllgor Argyfyngau Brys. Mae'n ymateb dyngarol, fel y dywedwch chi, y mae angen i ni ei wneud nawr.

Ar ôl misoedd o laddfa ddinistriol a bywydau dirifedi wedi'u colli, roedd yn newyddion yr oedd pobl Israel a Phalesteina wedi bod yn disgwyl yn llawer rhy hir ac yn daer amdano. Byddaf yn ymateb yn fy natganiad i'r materion a'r cyfrifoldebau o ran yr hyn y gallwn ni ei wneud a'n perthynas â chymunedau yma yng Nghymru, ac mae hynny'n cynnwys llawer o gymunedau rwyf wedi bod yn cwrdd â nhw ac mae llawer o bobl wedi bod yn cwrdd ers y diwrnod ofnadwy hwnnw ar 7 Hydref.

Rwy'n credu bod yn rhaid i ni gofio pawb yr effeithiwyd arnynt hefyd. Rydym yn ymuno â'r gymuned ryngwladol i obeithio bod yr holl wystlon, gan gynnwys gwystl y mae ei deulu yn byw yma yng Nghymru, yn cael eu rhyddhau'n gyflym a heb niwed. Ond i'r Palesteiniaid diniwed y trodd eu cartrefi yn barth rhyfel dros nos a'r niferoedd lawer sydd wedi colli eu bywydau, rhaid i'r cadoediad hwn ganiatáu ar gyfer yr ymateb hwnnw mewn cymorth dyngarol, sydd ei angen mor daer ac y byddaf yn ei gyhoeddi yfory.

Prynhawn da, Trefnydd. Roeddwn i eisiau codi mater, os caf i, gyda chi ynghylch rheilffordd Calon Cymru a gofyn am ddatganiad pellach, os gwelwch yn dda, gan Ysgrifennydd y Cabinet dros Drafnidiaeth a Gogledd Cymru. Mae rheilffordd Calon Cymru newydd gael pumed trên wedi'i dynnu o'r amserlen. Dyna bedwar trên y dydd ym mhob cyfeiriad yn mynd o Craven Arms a'r Amwythig i lawr i Lanelli, gan fynd trwy lefydd hyfryd fel Llandrindod, Llanwrtyd, Llandeilo, Llanymddyfri ac ati—26 o orsafoedd i gyd. Mae'n cynnig opsiwn trafnidiaeth go iawn i'r cymunedau hynny sy'n byw ar reilffordd Calon Cymru, ond hefyd mae'n gyfle i hybu twristiaeth ac ymwelwyr â'r ardal. Felly, hoffwn gael datganiad pellach, os caf i, gan y Gweinidog, a meddwl oeddwn i tybed a allech chi roi gwahoddiad i'r Gweinidog ymuno â mi ac efallai eraill sydd yn y rhanbarth hwnnw ar daith drwy'r 26 gorsaf, dim ond i ddarganfod pa mor annwyl yw'r rheilffordd honno a faint o fuddsoddiad pellach sydd ei angen arnom ynddi. Diolch yn fawr iawn.

Diolch yn fawr, Jane Dodds. Rwy'n siŵr y bydd gennych wirfoddolwyr i fynd ar y daith honno ar y rheilffordd Calon Cymru wych honno. Mae materion o ran newidiadau amserlen ar gyfer gwasanaethau prif reilffyrdd yn digwydd, gyda mwy o gysondeb i deithwyr, ond wrth gwrs rydym wedi clywed eisoes y prynhawn yma ac rydym wedi cael ein hatgoffa o'r buddsoddiad o £800 miliwn yn ein fflyd newydd sbon o drenau cyfoes. Rwy'n credu mai'r hyn sy'n bwysig yw y bydd teithwyr ar reilffordd Calon Cymru yn elwa ar drosi unedau teithio llesol dosbarth 153, a fydd yn darparu seddi ychwanegol a lle ar gyfer beiciau. Mae'n bwysig, yn gyffredinol yn 2024, gwasanaethau Trafnidiaeth Cymru oedd y rhai mwyaf prydlon a dibynadwy o holl weithredwyr trenau Cymru, ond mae mwy i'w wneud o hyd, yn gwbl amlwg—gwelliannau enfawr o ganlyniad uniongyrchol i berchnogaeth gyhoeddus a buddsoddiad. Ond mae'n bwysig eich bod wedi tynnu sylw heddiw at gapasiti llwybrau rheilffordd Calon Cymru a'r gwasanaeth ei hun. Mae hyn yn rhywbeth lle rwy'n siŵr y bydd gan gyd-Aelodau, o ran ein Hysgrifennydd Cabinet, ddiddordeb yn y cwestiwn, ond hefyd yn gweld bod hon yn bartneriaeth gyda Chyngor Sir Powys hefyd, o ran gwasanaethau trafnidiaeth gyhoeddus integredig, ac rwy'n gwybod bod trafodaethau'n cael eu cynnal arnynt.

Prynhawn da, Trefnydd. Hoffwn ofyn am ddatganiad gan Ysgrifennydd y Cabinet dros Addysg ar effaith Llafur yn codi TAW ar ysgolion preifat. Er gwaethaf argyfwng cadw a recriwtio athrawon, mae Llywodraeth San Steffan wedi gosod codiad TAW o 20 y cant ar ysgolion preifat, ochr yn ochr â chynnydd mewn yswiriant gwladol, gan arwain at golli swyddi ledled Cymru, gan gynnwys yn ysgol Haberdashers yn Nhrefynwy yn fy rhanbarth i. Mae eu costau wedi codi 25 y cant, a bydd hyn yn wir gyda nifer o ysgolion preifat ledled Cymru. O ganlyniad, bydd llawer o athrawon yn cael eu gorweithio a bydd llawer o fyfyrwyr yn cael eu gorfodi i adael, gan gynnwys myfyrwyr ag anghenion dysgu ychwanegol, gan roi pwysau pellach ar ein hysgolion gwladol, sydd eisoes yn gweithredu ar eu capasiti llawn ac sydd eisoes yn ei chael yn anodd gofalu am ein dysgwyr ADY. Rwy'n gobeithio y bydd datganiad ar lawr y Senedd hon yn rhoi esboniad i ni gan Lywodraeth Cymru o sut y bydd Llywodraeth Cymru yn darparu ar gyfer y myfyrwyr ychwanegol hyn yn y system ysgolion gwladol ac yn cefnogi'r myfyrwyr hynny sy'n cael eu gorfodi i adael sydd ag ADY y mae eu hanghenion wedi'u gwasanaethu'n dda iawn mewn ysgolion preifat.

Diolch yn fawr iawn am y cwestiwn yna, Laura Anne Jones. Mae hwn, yn amlwg, yn ymrwymiad maniffesto a wnaed gan y Blaid Lafur, ac, yn wir, fel y gwyddom ni yn rhy dda, arweiniodd yr etholiad ym mis Gorffennaf at ethol ASau Llafur, gan gynnwys yn eich etholaeth chi a ledled Cymru hefyd. Felly, rwy'n credu nawr ei fod yn fater i'w weithredu, ac yn amlwg mae hynny'n fater o drafod ac ymgysylltu, o ran effeithiau nid yn unig ar yr ysgolion annibynnol—gyda theuluoedd a chydag awdurdodau lleol—o ran capasiti yn y system wladol, yr ydym, wrth gwrs, mor falch ohoni ac sy'n gallu darparu'r holl addysg honno i'n pobl ifanc, gan gynnwys pobl ifanc ag anghenion dysgu ychwanegol.

Felly, rydym ni, fel Llywodraeth Lafur Cymru, yn cefnogi'r ffordd ymlaen, yn cefnogi'r newid sy'n digwydd o ganlyniad i Lafur yn ennill yr etholiad hwnnw mor gadarn ym mis Gorffennaf. Ond hefyd mae egwyddor hyn yn bwysig o ran sicrhau bod gennym yr arian i gefnogi ein gwasanaethau cyhoeddus, yn enwedig, wrth gwrs, ein system addysg yma yng Nghymru, ac o ganlyniad i gamreolaeth Llywodraeth flaenorol eich plaid chi o'r economi, hefyd, wrth gwrs, roedd angen i ni chwilio am y ffynonellau incwm hynny a fydd yn bwysig iawn o ran cefnogi ein gwasanaethau cyhoeddus.

A gaf i ofyn am ddatganiad gan yr Ysgrifennydd Cabinet dros Newid Hinsawdd a Materion Gwledig am gynlluniau Llywodraeth Cymru i gefnogi’r ddau barc daeareg sydd â statws UNESCO yng Nghymru: parc Fforest Fawr ym Mannau Brycheiniog ac, wrth gwrs, parc GeoMôn yn Ynys Môn. Mi es i draw i borth Amlwch rai misoedd yn ôl i gyfarfod efo rhai o’r tîm o wirfoddolwyr yn GeoMôn, a chael fy atgoffa unwaith eto o bwysigrwydd y statws UNESCO yma, nid yn unig fel cydnabyddiaeth o hanes daeareg arbennig iawn, iawn, iawn Ynys Môn, ond fel modd i ddenu buddsoddiad a thwristiaid hefyd.

Mi fydd yr Ysgrifennydd Cabinet yn ymwybodol o'r llythyr y gwnes i yrru ato fo rai misoedd yn ôl yn dweud bod yr asesiad i ddal gafael ar y statws arbennig hwnnw unwaith eto ar y gorwel a bod y meini prawf sydd wedi'u gosod gan UNESCO yn rhai trylwyr dros ben. Felly, a gaf i ofyn, felly, am ddatganiad gan yr Ysgrifennydd Cabinet yn cadarnhau y bydd Llywodraeth Cymru yn barod i estyn llaw a chefnogi GeoMôn, boed hynny drwy adnoddau ychwanegol neu gymorth ariannol, er mwyn sicrhau bod y safle yn gallu cadw ei statws allweddol fel parc daeareg UNESCO?

Diolch yn fawr, Rhun ap Iorwerth, am eich cwestiwn pwysig iawn.

Mae gennym y Dirprwy Brif Weinidog ac Ysgrifennydd y Cabinet dros Newid Hinsawdd a Materion Gwledig yma gyda ni heddiw. Ydy, yn amlwg, mae hyn yn bwysig iawn o ran GeoMôn a statws UNESCO, ac rydych chi wedi ysgrifennu at yr Ysgrifennydd Cabinet, felly byddwn yn ymateb i edrych ar ffyrdd y gallwn ni gefnogi a chynorthwyo ar y mater hwn.

A gaf i ofyn am ddatganiad gan y Dirprwy Brif Weinidog ar y cynnydd y mae Llywodraeth Cymru wedi'i wneud ar wella ein systemau bwyd a'n diogeledd bwyd? Mae'n fater hynod o bwysig a byddwn yn casáu iddo gael ei droi o'r neilltu. Mae bron i ddwy flynedd wedi mynd heibio ers y trechwyd fy Mil bwyd mewn pleidlais yn y Senedd, er gwaethaf cefnogaeth enfawr eang gan randdeiliaid ledled y wlad, gan gynnwys comisiynydd cenedlaethau'r dyfodol. Ac ar y pryd, addawyd y byddai'r gwaith ar argymhellion Pwyllgor yr Economi, Masnach a Materion Gwledig yn parhau ac y byddai mwy o waith yn cael ei wneud i wella diogeledd bwyd ledled Cymru, a chymerodd y Prif Weinidog, er tegwch, ar y pryd, rai camau ar unwaith. Fodd bynnag, ers hynny, ychydig iawn yr ydym wedi'i glywed am yr hyn y mae'r Llywodraeth yn ei wneud. Ers tair blynedd, rydym wedi bod yn trafod strategaeth bwyd cymunedol, ond nid ydym erioed wedi gweld unrhyw beth hyd yn hyn. Felly, byddwn yn croesawu diweddariad gan Lywodraeth Cymru ar ba gynnydd sy'n cael ei wneud i wella diogeledd bwyd yma yng Nghymru a chryfhau ein system fwyd yn unol â hynny.

Diolch yn fawr iawn. Mae hyn, mewn gwirionedd, yn gyfrifoldeb trawslywodraethol, dan arweiniad y Dirprwy Brif Weinidog, o ran datblygu strategaeth bwyd cymunedol, yr ydym yn mynd ati i ymgysylltu â hi. Ond i mi, y Gweinidog cyfiawnder cymdeithasol, yn gweithio ochr yn ochr â'r Dirprwy Brif Weinidog, mae hyn yn hanfodol bwysig o ran diogeledd bwyd i'n cymunedau yma yng Nghymru. Ac rwy'n gobeithio y byddwch yn ystyried cefnogi ein cyllideb ddrafft, Peter Fox, oherwydd ynddi mae'n cynnwys cryn dipyn o gyllid o fy mhortffolio i, ac yn wir o bortffolio'r Dirprwy Brif Weinidog, i sicrhau y gallwn gadw ein partneriaethau bwyd i fynd yng Nghymru. Rwy'n siŵr eich bod nid yn unig yn ymwybodol, ond byddwch yn gwybod am bwysigrwydd y partneriaethau bwyd hyn, sy'n dod â'r holl randdeiliaid at ei gilydd fesul sir. Roeddwn yn falch iawn o ymweld â'r bartneriaeth fwyd yn sir Gaerfyrddin, partneriaeth Bwyd Sir Gâr, sy'n cynnwys pob sector ac, yn ddiddorol, fe wnes i fwynhau pryd o fwyd mewn cyfleuster cymunedol arloesol iawn yng Nghaerfyrddin, a gyflenwir gan fwyd o'r fferm sy'n eiddo i'r cyngor sir. Roedd hwn yn lleoliad sydd wedi ennill gwobrau hefyd i'r rhai oedd yn rhan ohono.

Felly, ydi, mae ar ei ffordd. Mae angen i ni gael cefnogaeth i'n cyllideb i gael y cyllid drwyddo, ond rwy'n credu bod Synnwyr Bwyd Cymru, y byddwch chi'n ymwybodol ohono, dan arweiniad Katie Palmer, yr holl waith sy'n cael ei wneud gyda'r cynllun ffermio cynaliadwy—yn wir, mae ar draws, fel y dywedoch chi, bob portffolio, bron iawn, yn y Senedd a'r Llywodraeth hon, gan gynnwys, wrth gwrs, addysg yn ogystal ag amaethyddiaeth, materion gwledig, cyfiawnder cymdeithasol, ac iechyd, wrth gwrs.

A gaf i ofyn am ddau ddatganiad os gwelwch yn dda? Yn gyntaf, a gaf i ofyn am ddatganiad gan y Cwnsler Cyffredinol ar barodrwydd y Llywodraeth ar gyfer effaith debygol Mesur Aelod preifat yr Aelod Seneddol Kim Leadbeater ar oedolion â salwch terfynol ar Gymru? Bydd y Bil, os caiff ei basio i gyfraith, yn cael effaith ddofn arnom ni yma. Nid yn unig y bydd yn cael effaith ar ein gwasanaeth iechyd, ond bydd hefyd yn debygol o effeithio ar y capasiti barnwrol yng Nghymru, oherwydd rydym eisoes yn cael gwybod na fydd gan yr Uchel Lys y capasiti i ymdrin â phob achos, a'u bod yn debygol o gael eu gwthio i'r tribiwnlys. Mae'n gofyn y cwestiwn felly: pa gapasiti sydd ar gael yng Nghymru? Disgwylir y bleidlais derfynol ar y Bil ar 25 Ebrill, felly byddai'n dda cael datganiad gan y Cwnsler Cyffredinol, ac asesiad y Llywodraeth cyn hyn.

Yn ail, a gaf i ddatganiad gan y Gweinidog partneriaethau cymdeithasol ynglŷn â'r cymorth a ddarperir i gymunedau sy'n cael eu tanwasanaethu gan Swyddfa'r Post? Clywsom yn gynharach gan Siân Gwenllian am y cynigion i gael gwared ar y gwasanaeth symudol i dros ddwsin o gymunedau yn fy etholaeth i, a fydd yn effeithio'n ddifrifol ar allu llawer o bobl, y rhai mwyaf agored i niwed yn y cymunedau hyn, i gael gafael ar wasanaethau hanfodol, felly byddem yn ddiolchgar am unrhyw gymorth gan y Llywodraeth.

Diolch yn fawr, Mabon ap Gwynfor. Iawn, fe wnaf ofyn i'r Cwnsler Cyffredinol ymateb ar fater effaith y Bil. Yn amlwg, mae peth amser eto cyn, fel y dywedwch chi, y dyddiad rydych chi wedi'i nodi, 25 Ebrill. Yr asesiad o'r effaith ar Gymru, capasiti yn yr Uchel Lys—yn wir, mae angen i ni edrych ar hyn yn ofalus, ac fe wnaf waith dilynol ar hyn, fel rydych chi wedi clywed. Mae hyn hefyd yn ymwneud â ni'n edrych ar ein rolau a'n cyfrifoldebau hefyd.

O ran cymunedau sy'n cael eu tanwasanaethu o ran swyddfeydd post, wel, mae hynny mewn gwirionedd yn dod o fewn fy nghyfrifoldeb i o ran y berthynas â Swyddfa'r Post a lleihau gwasanaethau hanfodol, y clywsom amdanyn nhw'n gynharach. Rwy'n credu bod hyn yn rhywbeth lle, yn dilyn nid yn unig y cwestiwn gan Siân Gwenllian, rwy'n gweithio'n eithaf rheolaidd gyda'r rhai sy'n ymwneud â hyn fel benthycwyr cyfrifol. Ond ar gyfer Swyddfa'r Post—byddaf yn cwrdd â phenaethiaid Swyddfa'r Post dros Gymru ac edrych ar sut maen nhw'n dileu gwasanaethau. Maen nhw'n cynnal adolygiadau, rwy'n gwybod, ac mae'n fater a gedwir yn ôl, ond rwy'n credu bod yn rhaid i ni nawr roi'r dystiolaeth honno gan Lywodraeth Cymru a chan Senedd Cymru, o'r Senedd, felly rwy'n ddiolchgar eich bod wedi codi hyn.

A gaf i ofyn am ddatganiad gan Ysgrifennydd y Cabinet dros Dai a Llywodraeth Leol ar y defnydd o geir sy'n cael eu gyrru gan chauffeur gan gynghorau Cymru? Daw hynny wedi adroddiadau yn y newyddion yn dweud bod cyn-arweinydd Llafur ac sydd bellach yn faer Cyngor Bwrdeistref Sirol Pen-y-bont ar Ogwr wedi defnyddio car a oedd yn cael ei yrru gan chauffeur, a ariennir gan drethdalwyr, i fynychu digwyddiadau Plaid Lafur Cymru ym Mae Caerdydd. Roedd ei bresenoldeb yng nghinio dathlu 100 mlynedd o Blaid Lafur Cymru yn amlwg yn bleidiol ei natur, ond eto mae wedi ei amddiffyn yn y cyfryngau gan y Cynghorydd Huw David. Yn amlwg, ni ddylid caniatáu defnyddio car ar gyfer maer a ariennir gan drethdalwyr i fynychu digwyddiadau pleidiol. Felly, a wnewch chi naill ai drefnu datganiad gan yr Ysgrifennydd Cabinet yn egluro hynny neu, os na wnewch chi hynny, yna defnyddio'r cyfle hwn nawr i'w gondemnio?

Wel, nid mater i lywodraeth leol yn unig yw hwn, ond, yn wir, mater i'r awdurdod lleol y gwnaethoch chi ei grybwyll, ac mae'n fater i'r rhai sydd â'r fraint o wasanaethu mewn llywodraeth leol hefyd.

Ac yn olaf, James Evans.

Diolch, Dirprwy Lywydd. Ysgrifennydd Cabinet—. Trefnydd, hoffwn gael—. Ni allaf gael fy ngeiriau allan. Hoffwn gael datganiad gan Ysgrifennydd y Cabinet dros yr economi ynghylch Arlywydd newydd yr Unol Daleithiau, Donald Trump, ac am ein perthynas fasnachu â'r Unol Daleithiau. Mae llawer o fusnesau yng Nghymru yn dibynnu ar berthynas gref rhwng Cymru a'r Unol Daleithiau, felly byddai'n dda iawn pe gallem gael datganiad gan Weinidog yr economi ynghylch sut y gellir datblygu'r berthynas honno nawr bod yr Arlywydd Trump yn y swydd.

Hoffwn hefyd gael datganiad gan Ysgrifennydd y Cabinet dros Iechyd a Gofal Cymdeithasol ynghylch y canfyddiadau bod swyddfa'r grŵp yn ein plaid wedi canfod bod GIG Cymru wedi gwario dros £700 miliwn ar hawliadau esgeulustod dros y 10 mlynedd diwethaf, a £100 miliwn o hwnnw wedi'i wario y llynedd yn unig. Mae hwnnw'n sgandal cenedlaethol ac rwy'n credu ei bod hi ond yn iawn ac yn briodol cael datganiad gan Ysgrifennydd y Cabinet dros Iechyd a Gofal Cymdeithasol ynghylch yr hyn y bydd yn ei wneud i leihau'r hawliadau esgeulustod hynny, oherwydd os ydym yn mynd i weld y gwelliannau hynny yn ein GIG, mae angen i ni sicrhau bod yr arian yn cael ei wario ar y rheng flaen yn hytrach na thalu pobl yn sgil hawliadau esgeulustod.

Diolch yn fawr iawn, James Evans. Yn amlwg, mae er ein budd ni i gyd bod cysylltiadau da o ran masnach nid yn unig yn parhau, ond maen nhw'n amlwg yn mynd i fod yn heriol hefyd o ran polisïau a datganiadau newydd yr Arlywydd newydd. Ond mae'n hanfodol, ac nid dim ond y 40,000 y soniwyd amdanyn nhw'n gynharach gan y Prif Weinidog, y buddiannau Americanaidd a busnes hynny yng Nghymru, ond hefyd y perthnasoedd hynny ar draws yr Unol Daleithiau, ac rwy'n siarad am y taleithiau hefyd, talaith fesul talaith—. Mae yna berthnasoedd pwysig iawn ac mae gennym ein buddiannau ni nid yn unig i'w hamddiffyn ond i'w datblygu hefyd. Felly, rydyn ni'n rhagweld y bydd hynny'n parhau.

Ydyn, mae hawliadau esgeulustod bob amser yn destun gofid o ran gofal cymdeithasol i oedolion, ond rydyn ni'n falch o gyflawni ein gwasanaethau gofal cymdeithasol i oedolion, ond hefyd yn ystyriol iawn, fel y gwyddoch chi, o'r gwaith sy'n cael ei wneud ac sy'n cael ei arwain gan y Gweinidog Plant a Gofal Cymdeithasol Oedolion mewn perthynas â'n gwasanaeth gofal cenedlaethol. Nawr, mae'n dda bod gennym hefyd y Farwnes Louise Casey yn gwneud y gwaith hwn yn San Steffan, yn wir yn edrych ar hyn ar sail drawsbleidiol. Ac yma yng Nghymru roedd llawer iawn o waith, drwy'r cytundeb cydweithio, ar ddatblygu'r gwasanaeth gofal cenedlaethol hwnnw fesul cam. Ond nawr, rwy'n gobeithio, ei fod yn llwybr trawsbleidiol yr ydym yn ei ddilyn o ran sicrhau bod gennym y capasiti a'r rhagoriaeth mewn gofal cymdeithasol i oedolion y gwyddom sydd mor bwysig i bawb, pob un yr ydym yn ei wasanaethu yng Nghymru.

Diolch i'r Trefnydd.