1. Cwestiynau i'r Prif Weinidog – Senedd Cymru am ar 8 Hydref 2024.
3. Sut mae Llywodraeth Cymru yn gweithio gyda byrddau iechyd i sicrhau bod staff y GIG yn cael cefnogaeth fugeiliol ddigonol? OQ61675
Mae iechyd a llesiant y gweithlu yn brif flaenoriaeth, ac rydym ni wedi darparu cyllid ar gyfer mentrau i sicrhau y gall ein gweithlu ymroddedig gael mynediad at amrywiaeth eang o gymorth pan fydd ei angen arnyn nhw fwyaf.
Diolch am eich ymateb. Prif Weinidog, byddwch yn gwybod yn well na llawer y tu mewn i'r Siambr hon a'r tu allan am y pwysau sydd ar ein byrddau iechyd ar hyn o bryd. Yn ddiweddar, cysylltodd etholwr â mi a nododd sefyllfa wirioneddol bryderus y cafodd ei hun ynddi wrth weithio yn ein gwasanaeth iechyd. Yn anffodus, mae llawer mwy o achosion fel hyn o bob cwr o Gymru. Ond yn yr achos hwn, tra oedd yn gweithio fel nyrs yn ysbyty'r Faenor, roedd ganddi nifer o bryderon difrifol, gan gynnwys bwlio ac aflonyddu, prinder staff difrifol, nyrsys twyllodrus, cyfnewid bathodynnau a chleifion sepsis yn mynd heb driniaeth ac, yn ei geiriau hi, yn cael eu 'gadael i farw'. Yn syfrdanol, yn ôl fy etholwr, dywedwyd wrth holl staff nyrsio y Faenor ar adeg pob trosglwyddiad shifft i beidio ag adrodd unrhyw faterion trwy unrhyw sianeli swyddogol. Pan wnaeth fy etholwr, yn wir, dynnu sylw at y materion hyn gyda'i hasiantaeth, gwnaed cwynion amrywiol yn ei herbyn y mae'n dweud y cawsant eu ffugio ac ni ddarparwyd unrhyw dystiolaeth. Prif Weinidog, mae'r sefyllfa hon wedi cael effaith anhygoel ar fy etholwr, sy'n dweud ei bod wedi colli pob ffydd yn ein gwasanaeth iechyd ac na fyddai byth yn dychwelyd i nyrsio. Y cwbl y mae ei eisiau nawr yw i gamau gael eu cymryd i sicrhau nad yw hyn byth yn digwydd eto i unrhyw un arall sy'n gweithio ym maes nyrsio. Felly, Prif Weinidog, a wnewch chi ymrwymo i ymchwilio i'r mater hwn ac i wneud yn siŵr bod gwersi'n cael eu dysgu fel nad yw rhywbeth fel hyn yn cael ei ailadrodd, a sicrhau bod unrhyw un sy'n cael ei gyhuddo o unrhyw drosedd o fewn y bwrdd iechyd, ni waeth beth fo'i statws cytundebol neu rwymedigaeth, yn cael gwrandawiad teg? Diolch.
Diolch yn fawr iawn. Mae gennym ni bellach fframwaith codi llais heb ofn eglur iawn ar gyfer staff GIG bellach, gan ein bod ni'n credu ei bod hi'n bwysig eu bod nhw'n gweithio mewn amgylchedd lle maen nhw'n teimlo eu bod nhw'n cael eu gwerthfawrogi, lle maen nhw'n teimlo nad oes gwahaniaethu yn eu herbyn, lle nad ydyn nhw'n teimlo eu bod nhw'n cael eu haflonyddu na'u bwlio. Mae angen iddyn nhw deimlo'n gyfforddus yn herio'r ymddygiad annerbyniol hwnnw a dyna'n union y bwriedir i'r fframwaith hwn ei wneud. Felly, byddwn yn awgrymu eich bod chi'n cysylltu â'ch etholwr eto i ofyn iddi edrych ar y fframwaith hwnnw, oherwydd mae'n bwysig bod y pryderon hynny yn cael eu cymryd o ddifrif ac mae fframwaith i ganiatáu i hynny ddigwydd. Os yw'n teimlo nad yw hynny wedi cael ei anrhydeddu, yna mae angen iddi gymryd camau dilynol drwy'r gweithdrefnau cywir, a phe baech chi eisiau gwybod beth yw'r gweithdrefnau hynny, rwy'n siŵr y byddai'r Gweinidog iechyd yn rhoi'r wybodaeth honno i chi.
Diolch i Natasha am y cwestiwn agoriadol yma. Os ydym ni wedi dysgu unrhyw beth o’r pandemig, yr angen i edrych ar ôl llesiant y gweithlu ydy hynny. Mae hyn yn golygu rhoi’r hyblygrwydd yna iddyn nhw er mwyn cael y balans rhwng gwaith a bywyd yn well, neu ddatblygu eu sgiliau proffesiynol. Yn ôl y cynllun cadw nyrsiaid, a wnaeth y Prif Weinidog ei gyhoeddi pan oedd hi’n Weinidog iechyd llynedd, mae disgwyl i sefydliadau ymateb yn dosturiol i geisiadau gweithio hyblyg yn unol ag anghenion y gwasanaeth. Ond mae’r Coleg Nyrsio Brenhinol yn dweud wrthyf fi fod nifer o nyrsys yn dod atyn nhw yn dweud bod eu ceisiadau am weithio hyblyg yn cael eu gwrthod. Ydy’r Prif Weinidog felly yn credu bod y polisi yma ddaru hi ei gyflwyno yn gweithio ac a wnaiff hi ryddhau y data er mwyn dangos lefel llwyddiant y mesur yma?
Diolch yn fawr iawn. Yn sicr, fel y Gweinidog oedd yn gyfrifol am iechyd meddwl yn ystod y pandemig, rôn i’n ymwybodol iawn pa mor bwysig oedd gofalu am iechyd meddwl pobl oedd yn gweithio yn y gwasanaeth ar yr adeg honno. Rwy’n falch iawn o ddweud bod gyda ni wasanaeth ŷn ni’n gwario £1.5 miliwn y flwyddyn arno i sicrhau bod pobl gyda gwasanaeth maen nhw’n gallu ei ddefnyddio.
O ran cadw nyrsys a’r caniatâd yna i weithio’n hyblyg, mae hwn yn rhywbeth weddol newydd, ac yn amlwg mae’n bwysig ein bod ni’n gweld sut mae e’n gweithio yn ymarferol. Fel mae’n egluro, mae’n rhaid i ni wneud yn siŵr bod gofynion y gwasanaeth hefyd yn cael eu hystyried, ond y default yw bod y caniatâd yn cael ei roi i weithio'n hyblyg, ac mae hwnna'n well, dwi'n meddwl, na gweld pobl yn mynd i weithio i asiantaethau. Felly, dyna'r syniad y tu ôl iddo. Bydd yn rhaid inni edrych ar sut mae'n gweithio'n ymarferol. Efallai ei fod yn gweithio'n well mewn rhai ardaloedd nac eraill, felly dwi'n siŵr bydd y Gweinidog iechyd eisiau gweld sut mae'n gweithio yn ymarferol ac eisiau ystyried beth sydd angen ei wneud i wella'r sefyllfa, os nad yw e'n gweithio yn y ffordd yr oedden ni wedi ystyried.