Detholwyd y gwelliannau canlynol: gwelliant 1 yn enw Jane Hutt, a gwelliant 2 yn enw Darren Millar. Os derbynnir gwelliant 1, caiff gwelliant 2 ei ddad-ddethol.

Eitem 6 heddiw yw dadl Plaid Cymru: cyllid a phwerau datganoledig. A galwaf ar Rhun ap Iorwerth i wneud y cynnig.

Cynnig NDM8634 Heledd Fychan

Cynnig bod y Senedd:

1. Yn nodi canlyniad etholiad cyffredinol y Deyrnas Gyfunol.

2. Yn credu y dylai Cymru gael o leiaf yr un pwerau â’r gwledydd datganoledig eraill.

3. Yn galw ar Lywodraeth newydd y Deyrnas Gyfunol i:

a) cynyddu’r Gyllideb Gymreig o £700 miliwn i’w hadfer i’r lefel a osodwyd yn ystod yr adolygiad o wariant yn 2021;

b) datganoli pwerau dros reolaeth Ystad y Goron a’i hasedau i Gymru;

c) datganoli pwerau dros blismona a chyfiawnder i Gymru; a

d) dychwelyd y gallu i wneud penderfyniadau a dyraniadau cyllid strwythurol i Weinidogion Llywodraeth Cymru.

Cynigiwyd y cynnig.

Diolch yn fawr iawn, Dirprwy Lywydd. Mi osodwyd y cynnig yma ym merw ymgyrch yr etholiad cyffredinol, etholiad lle gwnaeth Plaid Cymru roi pwyslais digyfaddawd ar flaenoriaethau Cymru a rhoi buddiannau Cymru yn gyntaf. Mae'r ffaith bod y neges honno wedi treiddio drwy gymunedau ymhob rhan o Gymru yn cael ei adlewyrchu yng nghanlyniad gorau erioed Plaid Cymru mewn etholiad San Steffan.

Mi oedd hi hefyd yn etholiad llwyddiannus iawn i Blaid Lafur Keir Starmer, yn rhoi mandad clir iddyn nhw lywodraethu. Ac mae hyn yn rhywbeth, dwi’n gobeithio, y bydd Llafur yng Nghymru yn myfyrio arno fo, er mai cwymp oedd yna yn y bleidlais Lafur yng Nghymru, wrth gwrs.

Y cwestiwn i unrhyw blaid yn dilyn llwyddiant etholiadol ydy beth maen nhw'n ei wneud efo'r mandad sydd wedi'i roi iddyn nhw. Heb amheuaeth, mi fydd y pedwar Aelod Seneddol Plaid Cymru yn defnyddio sêl bendith eu hetholwyr nhw i ddal y Llywodraeth newydd i gyfrif ar yr holl faterion sydd dan sylw yn ein cynnig ni heddiw. Ond mae'n ddyletswydd ar y Llywodraeth Lafur newydd i ymateb i'r sgrwtini hwnnw ac i gymryd sylw o ddyheadau Cymru.

Mae llawer wedi cael ei ddweud ynglŷn â chael dwy Lywodraeth Lafur yn gweithio ochr yn ochr â'i gilydd. Fi fydd y cyntaf i groesawu cydweithio, yn sicr. Fe wnaeth Llafur addo newid, gan gynnwys newid yn y berthynas rhwng Llywodraethau Cymru a'r DU. Roedd hi'n hen bryd. Ond mae'n rhaid i eiriau cynnes plaid a oedd unwaith yn wrthblaid droi'n weithredoedd plaid sydd bellach mewn grym. Gadewch i mi ddyfynnu Prif Weinidog blaenorol Cymru:

'Yn rhy aml, rydym yn gweld Llywodraeth y DU yn gweithredu mewn ffordd unochrog ymosodol, gan honni ei bod yn gweithredu ar ran y DU gyfan, ond heb ystyried statws y gwahanol wledydd a mandadau democrataidd eu llywodraeth.'

Rydym yn gweld undebaeth gyhyrog yn hytrach na gweithio tuag at berthynas wirioneddol adeiladol a chydweithredol rhwng Llywodraethau'r DU. Yn briodol ddigon, roedd cyn-arweinydd y Blaid Lafur yng Nghymru yn gwawdio agwedd ddirmygus Llywodraethau Ceidwadol blaenorol y DU, ond yn ystod y toriad hwn, os mai dyna ydyw mewn gwirionedd, gadewch inni froceru bargen newydd. Pan fydd Prif Weinidog Cymru yn ffonio Stryd Downing, gadewch inni gael sicrwydd fod Prif Weinidog y DU nid yn unig yn ateb yr alwad ond ei fod yn gweithredu ar alwadau Cymru hefyd. Ychydig funudau yn ôl, clywsom Ysgrifennydd y Cabinet dros ddiwylliant yma yn dweud y byddai'n gofyn am gyfarfod gyda'r Adran dros Dechnoleg Ddigidol, Diwylliant, y Cyfryngau a Chwaraeon. Pe bai modd trefnu hynny'n gynnar, gwych, os na, fe fyddai'n ysgrifennu atynt. Wel, dywedir wrthym mai'r fantais o gael dwy Lywodraeth Lafur yw y dylid gallu trefnu'r cyfarfodydd hynny, a gwneud hynny'n gyflym.

Mae yna lawer y gallwn ni gytuno efo fo yng ngwelliant y Llywodraeth heddiw. Ydy, mae llanast y Llywodraeth Geidwadol flaenorol wedi gadael cyd-destun heriol iawn o ran y pwrs cyhoeddus, ac, oes, mae yna angen i Lywodraethau Cymru a San Steffan weithio efo'i gilydd i gryfhau datganoli. Ond yr hyn sydd yn rhyfeddol—ac mae o wir yn rhyfeddol—ydy nad ydy Llywodraeth Lafur Cymru yn teimlo y gallan nhw gefnogi cynnig Plaid Cymru fel y mae o, a'u bod yn barod i gael eu gweld yn dileu pethau maen nhw eu hunain yn eu cefnogi, neu dylwn i ddweud, pethau maen nhw wedi eu cefnogi yn y gorffennol: cydraddoldeb i Gymru efo'r gwledydd datganoledig eraill; adfer y gyllideb Gymreig i lefelau adolygiad gwariant 2021; datganoli Ystâd y Goron, plismona a chyfiawnder—pob un o'r pethau yma yn bethau mae Aelodau Llafur y Senedd yma wedi eu cefnogi, a phob un wedi eu gwreiddio yn yr egwyddor sylfaenol o degwch ariannol, tegwch democrataidd, tegwch economaidd a chymdeithasol i Gymru. 

Mae gwelliant y Llywodraeth yn cadarnhau'r hyn y mae Plaid Cymru bob amser wedi'i nodi fel y prif wahaniaeth rhyngom ni a'r Blaid Lafur yng Nghymru: mewn perthynas â thegwch ac uchelgais i Gymru, byddant yn amlach na pheidio yn dewis gwanhau ein gofynion a lleihau maint y dyhead sydd gennym ar gyfer dyfodol ein cenedl. Felly, pan fo Ysgrifennydd Gwladol Cymru Jo Stevens yn beio mini-gyllideb Liz Truss, er mor ofnadwy oedd y fini-gyllideb honno, ond pan fydd hi'n beio honno'n llwyr fel y rheswm pam nad oes arian ar gyfer symiau canlyniadol HS2, mae hi'n bradychu ei gwir farn, sef nad yw hwn yn fater o egwyddor i Lafur, dim ond mater o arian. Oes, mae yna gydnabyddiaeth ariannol hanfodol yn ganolog i hynny, ond mae unioni'r cam hwn yn fater o degwch sylfaenol i Gymru. Byddwn yn disgwyl i Ysgrifennydd Gwladol Cymru frwydro dros y cyfiawnder hwnnw, nid ysgubo'r mater dan y mat. 

Pe bai Llafur eisiau rhoi ei chyfran deg o wariant HS2 i Gymru, gallent fod wedi'i roi yn y golofn nad yw'n agored i drafodaeth wrth gostio eu maniffesto. Yn hytrach, fe wnaethant ei ddad-flaenoriaethu, a thrwy wneud hynny, maent wedi dad-flaenoriaethu cyfiawnder economaidd i Gymru. Yn yr un modd, pe bai Llafur yn malio go iawn am ddatganoli cyfiawnder a phlismona, byddent yn gwrando ar yr arbenigwyr—comisiwn Brown, eu comisiwn Brown eu hunain, y Comisiwn Annibynnol ar Ddyfodol Cyfansoddiadol Cymru, y Comisiwn ar Gyfiawnder yng Nghymru—yn hytrach na defnyddio iaith ddiystyriol, a sarhaus a dweud y gwir, gan honni y byddai'n gyfystyr â ffidlan gyda strwythurau a systemau, fel y dywedodd Ysgrifennydd Gwladol newydd Cymru, unwaith eto.

A beth am Ystad y Goron? Roedd ei hasedau yng Nghymru yn werth mwy na £600 miliwn yn 2021, ond mae'r holl elw yn mynd yn uniongyrchol i Drysorlys y DU. Os yw'n ddigon da i'r Alban, lle mae'r pwerau hynny bellach wedi'u trosglwyddo ac mae'r refeniw o asedau'r Alban yn mynd yn syth i Lywodraeth yr Alban bellach, pam na fyddai Llywodraeth Lafur y DU eisiau'r un peth ar gyfer Llywodraeth Lafur yng Nghymru? Yr unig esboniad yw bod Plaid Lafur y DU—a nhw sy'n dal llinynnau'r pwrs, cofiwch, nid gwleidyddion Llafur Cymru yma yn y Senedd—yn gosod mwy o bremiwm ar gadw pwerau yn San Steffan na grymuso Cymru a'i phobl pan ddaw'n fater o arfer y pŵer sydd ganddynt bellach.

Pan roddwyd pwysau ar Brif Weinidog blaenorol Cymru i egluro ymrwymiad Llafur i ddatganoli pellach, dywedodd y byddai'n rhaid i Lywodraeth Lafur newydd yn y DU gydbwyso blaenoriaethau sy'n cystadlu â'i gilydd. Wrth gwrs hynny, ond pwy sy'n cynrychioli llais Cymru wrth benderfynu ar y blaenoriaethau hynny? Roedd yna leisiau Cymreig yn yr ystafell pan gynhaliwyd proses faniffesto'r Blaid Lafur. Oni fyddent wedi dadlau dros y mathau o bolisïau rydym ni ym Mhlaid Cymru wedi dadlau drostynt ers tro, ac y daeth y Blaid Lafur, dan Mark Drakeford, i gytuno â ni yn eu cylch? Efallai nad oedd unrhyw lais Cymreig yno, neu efallai fod, ond ei fod wedi cael ei anwybyddu? Roeddwn o dan yr argraff fod Aelodau Llafur yma yn cytuno gyda ni ar gyllid teg ac ar gyllid canlyniadol HS2. Yn anffodus, ychydig iawn o dystiolaeth a welsom ym maniffesto etholiadol Llafur, a phur ychydig yn sicr yn ystod yr etholiad neu ers yr etholiad, fod unrhyw un o fewn y Blaid Lafur yn San Steffan wedi bod yn dadlau dros gyfran deg i Gymru.

Nawr, pan rybuddiais am y perygl fod Plaid Lafur Keir Starmer yn cymryd Cymru yn ganiataol, fe wneuthum hynny am fy mod yn ofni bod buddiannau Cymru'n cael eu gwthio o'r neilltu, ac fe wneuthum hynny am fod hynny'n fy mhoeni, fel rhywun sydd eisiau'r gorau i Gymru. Mae Llywodraeth newydd y DU wedi addo newid, felly mae angen i ni yng Nghymru wybod y gall y newid hwnnw fod er gwell. Ac mae'n rhaid i Lywodraeth Cymru, sydd o'r un blaid â Llywodraeth y DU, nodi ei gofynion—yn adeiladol, wrth gwrs, ond oni bai bod ein Llywodraeth Lafur ni ein hunain yng Nghymru bob amser yn barod i ddadlau'r achos dros Gymru, rydym yn amheus iawn y dylid ymddiried ynddynt i lywodraethu Cymru o gwbl.

Felly, rwy'n gofyn i Aelodau Llafur yma heddiw newid eu meddyliau am eu cynnig 'dileu popeth'. Mae'r rhain yn alwadau y maent wedi ymuno â ni i'w gwneud o'r blaen, ond os yw cael Llywodraeth Lafur yn y DU wedi gwneud Aelodau Llafur yma yn fwy swil, yn rhy ofnus i siglo'r cwch, neu os yw buddugoliaeth Keir Starmer yn golygu y byddant yn dewis rhoi eu plaid o flaen eu gwlad nawr, wel, rwy'n cymeradwyo ein cynnig ni ac yn galw ar yr holl Aelodau, gan gynnwys Llafur, i ymrwymo i'r uchelgais sydd wedi'i gynnwys yn y cynnig gwreiddiol.

Rwyf wedi dethol y ddau welliant i'r cynnig. Os derbynnir gwelliant 1, caiff gwelliant 2 ei ddad-ddethol. Galwaf ar Ysgrifennydd y Cabinet dros Gyllid, y Cyfansoddiad a Swyddfa’r Cabinet i gynnig yn ffurfiol welliant 1.

Gwelliant 1—Jane Hutt

Dileu popeth a rhoi yn ei le:

Cynnig bod y Senedd:

1. Yn croesawu canlyniad etholiad cyffredinol y Deyrnas Unedig.

2. Yn credu bod yr etholiad yn cynnig cyfle newydd i lywodraethau'r DU a Chymru gydweithio ar sail parch at ei gilydd a chydag ymdeimlad o ddiben cyffredin er budd pobl Cymru a'r DU gyfan.

3. Yn nodi’r sefyllfa heriol o ran cyllid cyhoeddus y DU a’r baich trethi ar aelwydydd yng Nghymru o ganlyniad i benderfyniadau a wnaed gan Lywodraeth flaenorol y DU.

4. Yn cydnabod y bydd camreoli economaidd Llywodraeth flaenorol y DU yn golygu y bydd yn cymryd amser i adfer y sefyllfa o ran y cyllid cyhoeddus.

5. Yn croesawu'r ymrwymiadau ym maniffesto Llafur y DU, gan gynnwys cynigion i adnewyddu cysylltiadau rhynglywodraethol, diweddaru Fframwaith Cyllidol Cymru, dychwelyd y gallu i wneud penderfyniadau am gronfeydd strwythurol ar ôl yr UE i Lywodraeth Cymru, datganoli cyllid cymorth cyflogaeth nad yw’n ymwneud â’r Ganolfan Byd Gwaith, ac ystyried datganoli cyfiawnder ieuenctid a gwasanaethau prawf.

6. Yn cefnogi Llywodraeth Cymru i weithio gyda Llywodraeth newydd y DU i gryfhau datganoli ymhellach yng Nghymru.

Cynigiwyd gwelliant 1.

Yn ffurfiol.

Galwaf nawr ar Peter Fox i gynnig gwelliant 2, a gyflwynwyd yn enw Darren Millar.

Gwelliant 2—Darren Millar

Dileu popeth ar ôl pwynt 1 a rhoi yn ei le:

Yn gresynu at y gostyngiad sylweddol yn nifer y bobl a bleidleisiodd.

Yn galw ar Lywodraeth newydd y DU i amlinellu ei blaenoriaethau ar gyfer Cymru.

Cynigiwyd gwelliant 2.

Diolch, Ddirprwy Lywydd, ac ydw, rwy'n cynnig ein gwelliant yn enw Darren Millar.

Ar ôl yr holl gicio a tharo gwleidyddol dros y chwech neu saith wythnos diwethaf, mae'n dda byw mewn gwlad lle mae trosglwyddo grym heddychlon wedi digwydd mewn modd mor esmwyth a chyfeillgar; nid yw hwn yn rhywbeth y dylai unrhyw un ohonom ei gymryd yn ganiataol. Ac rwyf hefyd eisiau dymuno pob lwc i'r Prif Weinidog newydd, ac fel y dywedodd ei ragflaenydd, ei lwyddiant ef yw ein llwyddiant ni, ac rwy'n gobeithio'n ddiffuant y bydd yn llwyddo er lles Cymru a gweddill y Deyrnas Unedig.

Do, fe enillodd y Llywodraeth Lafur fwyafrif hanesyddol yn yr etholiad cyffredinol yr wythnos diwethaf, ac mae'n rhaid i'r Blaid Geidwadol wrando'n astud ar bleidleiswyr ac ailadeiladu, yn union fel y gwnaeth y Blaid Lafur yn dilyn eu haflwyddiant enfawr yn 2019. Wedi dweud hynny, mae yna rai pryderon gwirioneddol o dan Lafur Cymru yma yng Nghymru na ellir eu hanwybyddu. Mae'n amlwg fod nifer y pleidleiswyr wedi cwympo a bod ffydd yn ein democratiaeth yma yng Nghymru yn enwedig yn gwegian, ac nid wyf yn synnu, o ystyried y sgandalau a fu'n gysylltiedig â gwleidyddiaeth Cymru dros yr wythnosau diwethaf, ynghyd â methiannau hanesyddol Llafur Cymru, yn enwedig o ran rheoli ein gwasanaeth iechyd yng Nghymru a'n heconomi. Felly, mae'n hanfodol fod Llywodraeth Cymru, wrth symud ymlaen, yn canolbwyntio ar yr hyn sy'n bwysig i bobl Cymru. Mae Plaid Cymru, yn eu cynnig, yn gofyn am £700 miliwn i adfer cyllid a ragwelwyd yn 2021—syniad hyfryd, ond rwy'n credu mai breuddwyd gwrach yw hynny yn ôl pob tebyg. Ond mae'n werth rhoi cynnig arni, a gobeithio y bydd yn llwyddiannus. Rhaid inni beidio ag anghofio bod Llywodraeth Geidwadol y DU wedi dyrannu'r lefelau uchaf erioed o gyllid i Lywodraeth Cymru, gyda'r setliadau eleni yn fwy nag a gafodd Cymru erioed. Pe bai Llywodraeth Cymru wedi gwneud y dewisiadau cywir ynglŷn â sut i'w wario, wel, efallai na fyddem yn y llanast rydym ni ynddo.

Yng nghyllideb y flwyddyn nesaf, byddai'n braf peidio â chlywed Llywodraeth Cymru'n beio Llywodraeth Geidwadol y DU am bopeth; bydd yn rhaid iddynt ddioddef yr hyn sy'n cael ei ddarparu yn y dyfodol, gan eu Llywodraeth eu hunain yn y DU, ac rwy'n amau'n fawr y bydd popeth y maent wedi gobeithio amdano ac wedi'i ddychmygu yn dod i lawr yr M4. Ond cawn weld. A gadewch inni beidio ag anghofio mai'r Ceidwadwyr a weithiodd gyda Llywodraeth Cymru i gytuno ar y fframwaith cyllidol diwygiedig a arweiniodd at sicrhau bod y premiwm yn darparu £1.20 am bob £1 a werir yn Lloegr, ac oherwydd y negodiadau hynny, ni fydd hwnnw byth yn gostwng o dan £1.15. Ac ni ddylem gael ein cymell i geisio datganoli pwerau ychwanegol i Gymru, a mynd ar drywydd materion nad yw'r mwyafrif helaeth o bobl Cymru yn malio amdanynt, fel rheolaeth ar Ystad y Goron. Mae gennyf bryderon difrifol ynglŷn â datganoli plismona a chyfiawnder. Mae record y Llywodraeth hon o ddarparu gwasanaethau mawr, allweddol yn wael a dweud y lleiaf; nid oes ganddynt gapasiti i fynd i'r afael â rhywbeth mor sylfaenol â'r system gyfiawnder a phlismona. Yn hytrach, mae angen inni ganolbwyntio ar gyflawni'r hyn sydd wedi'i ddatganoli yma yn dda, gan greu gwell—

Daeth y Llywydd i’r Gadair.

A wnewch chi dderbyn ymyriad?

Gwnaf, yn sicr, Rhun.

Rwy'n ddiolchgar i chi am dderbyn ymyriad. Rydym yn siarad yma am bwerau sydd eisoes wedi'u datganoli. Mae plismona, er enghraifft, nid yn unig wedi'i ddatganoli i Ogledd Iwerddon ac i'r Alban, ond i ddinasoedd hyd yn oed yn Lloegr. Pam y credwch nad ydym ni fel cenedl yn gallu rheoli'r materion hyn? Rwy'n cytuno â chi o ran fy agwedd tuag at y Llywodraeth bresennol sydd gennym, ond rydym yn siarad yma am Gymru yn gwneud y penderfyniadau hyn drosom ein hunain.

Wel, diolch am hynny, ond yr hyn rwy'n ei ddweud yw nad oes gennym y dystiolaeth fod y Blaid Lafur, sef y Llywodraeth sydd mewn grym ar hyn o bryd—

Wel, gobeithio na fyddant yno'n hir.

Wel, maent mewn grym yma ar hyn o bryd. Ni allwn ymddiried pwerau datganoledig pellach iddynt. Ni allant reoli'r pwerau sydd ganddynt eisoes yn dda. Rydym angen eu gweld yn cyflawni'n dda ar addysg—[Torri ar draws.] Mae angen inni eu gweld yn cyflawni'n dda cyn inni ystyried rhoi mwy iddynt. Cynhaliodd y Ganolfan Newid Cyfansoddiadol arolwg ar ddatganoli yng Nghymru a'r Alban ym mis Rhagfyr 2023. Canfu fod llai na hanner ymatebwyr Cymru yn cytuno bod datganoli wedi bod o fudd i'w cenedl, a dim ond traean oedd yn ystyried bod datganoli yn fuddiol i'w cymunedau lleol. Nawr, rwy'n cefnogi datganoli, ond mae'n rhaid inni gael yr hyn sydd eisoes wedi'i ddatganoli yn iawn cyn inni fynd i chwilio am fwy o bwerau. Diolch.

Os nad oes gennych ffydd yn y Senedd hon i wneud penderfyniadau, mae hwnnw'n gyfraniad eithaf amheus, a bod yn onest. Fel y dywedodd Rhun, nid ydym yn credu bod Llywodraeth bresennol Cymru yn iawn o ran ei huchelgeisiau ar gyfer Cymru, ond gall pobl bleidleisio dros gael gwared ar Lywodraeth; dyna y gobeithiwn y bydd yn digwydd yn 2026. Ni ddylem ddal y Senedd hon yn ôl oherwydd pwy sydd mewn grym ar hyn o bryd. Felly, mae'n dda gwybod bod y Ceidwadwyr wedi rhoi'r ffidl yn y to ar 2026 eisoes; nid ydym ni wedi gwneud hynny, yn sicr.

Mynnu tegwch i Gymru: dyna sydd yn ganolog i’n dadl heddiw, a bod yn uchelgeisiol i Gymru, a gobeithio’n fawr fod pob Aelod o’r Senedd hon yn cytuno ar yr egwyddor hwnnw. Mae’n siomedig iawn, o ystyried thema’r ddadl hon, y ffaith ein bod ni ar drothwy pennod newydd yn San Steffan, cyn lleied o Aelodau sydd yma o’r pleidiau eraill, oherwydd mae hon yn ddadl o bwys; mae hi’n ddadl ynglŷn â phethau rydyn ni’n gytûn arno fo. Mae’r rhan fwyaf ohonom ni’n gytûn y dylai Cymru gael tegwch, y dylem ni gael mwy o rymoedd.

Mae tegwch i Gymru’n golygu cyfle teg i bawb sy’n byw yng Nghymru, a phob cymuned yng Nghymru, a’r adnoddau i ni ffynnu, tegwch fel bod penderfyniadau ynglŷn â dyfodol Cymru’n cael eu gwneud yma yng Nghymru a phenderfyniadau’r Senedd hon yn cael eu parchu, ac nid eu diystyru, gan Lywodraeth y Deyrnas Unedig.

Ddylai gofyn am degwch a pharch ddim fod yn ddadleuol, ond eto, dro ar ôl tro dros y 25 mlynedd diwethaf, a hyd yn oed yn yr wythnosau diwethaf yn ystod ymgyrch etholiad San Steffan, rydym wedi clywed Aelodau Seneddol sy’n cynrychioli seddi yma yng Nghymru, gan gynnwys Ysgrifennydd Gwladol newydd Cymru, yn diystyru gweithredu ar rai o’r pethau byddai’n sicrhau tegwch a pharch. Wedi’r cyfan, ar ôl 14 mlynedd o Lywodraeth ddinistriol y Ceidwadwyr, mae Cymru ddirfawr angen Llywodraeth bydd yn parchu’r Senedd hon. Gwelwyd Brexit yn cael ei ddefnyddio fel esgus i Whitehall gymryd penderfyniadau oddi arnom a thanseilio ein Senedd. Mae tranc haeddiannol y Torïaid, felly, yn rhoi cyfle allweddol i ni ar gyfer rhoi taith datganoli’n ôl ar y trywydd iawn, i’n symud ymlaen yn hytrach na chael ein dal yn ôl.

Dros y blynyddoedd diwethaf, rydym ni wedi clywed nifer o Aelodau Llafur Cymru’n siarad yn delynegol am y posibilrwydd y bydd eu plaid mewn Llywodraeth yn San Steffan. Rhoddodd y cyn Brif Weinidog sicrwydd i ni ddiwedd y llynedd y byddai Llywodraeth Lafur y Deyrnas Unedig yn cyflawni’r buddsoddiad sydd ei angen arnom yn ein gwasanaethau cyhoeddus. Gwnaeth ddatganiadau beiddgar hefyd am y firepower y gallai Llywodraeth Lafur y Deyrnas Unedig ei roi ar waith ar ran Cymru. Bu ei olynydd yr un mor gadarn ei barn. Yn ymateb am y tro cyntaf i gwestiynau fel Prif Weinidog, dywedodd wrthym am yr addewidion mawr gan Keir Starmer o ran adfer pwerau a chyllid a gafodd eu dwyn o Gymru. Ond buan iawn y daeth i'r amlwg yn ystod yr ymgyrch etholiadol nad oedd newid mewn Llywodraeth yn San Steffan yn golygu yn bendant y newid yr ydym yn ei ddeisyfu neu'n hytrach yn ei fynnu yma. Roedd addewidion am bwerau pellach, a oedd eisoes wedi’u gwanhau gan adroddiad Gordon Brown, wedi’u gwanhau yn y maniffesto, cynlluniau o ailosod sylfaenol mewn cysylltiadau rhynglywodraethol yn cael eu peryglu ar unwaith, a maniffesto sydd gyda diffyg uchelgais llwyr ar unrhyw un o'r materion rydym ni eisoes yn gytûn arnynt fel Senedd ers blynyddoedd lawer. Mae'n rhaid i ‘newid’ fod yn fwy na slogan gwag. Mae'n rhaid iddo fo olygu rhywbeth. A chyda Keir Starmer bellach yn 10 Stryd Downing, mae'n rhaid i ni fynnu y newid hwnnw sydd ddirfawr ei angen ar Gymru, nid dim ond gobeithio’r gorau.

Golyga newid gwirioneddol i Gymru adfer cyllideb Cymru i'r hyn yr oedd yn ystod adolygiad o wariant 2021—codiad o £700 miliwn i wrthdroi difrod camreolaeth economaidd y Torïaid. Mae newid gwirioneddol i Gymru yn golygu datganoli asedau Ystâd y Goron. Mae newid gwirioneddol i Gymru yn golygu datganoli cyfiawnder a phlismona’n llawn. Ac mae newid gwirioneddol i Gymru yn golygu anrhydeddu addunedau hir sefydlog ar ddychwelyd i'r Senedd hon y pwerau gwneud penderfyniadau dros gronfeydd strwythurol. Nid cynrychiolwyr o Gymru ddylai gael penderfynu, ond yn hytrach Llywodraeth ein cenedl. Dyma ydy gwir ystyr newid a thegwch, a dyna pam y gofynnwn heddiw i'n cyd Aelodau bleidleisio o blaid y cynnig heb ei ddiwygio ac ymrwymo i weithio gyda ni i gyflawni dros ein cymunedau, ein pobl a’n cenedl.

Rwy'n croesawu'r ddadl bwysig hon, sy'n galw am fwy o bwerau datganoli i Gymru, galwad rwy'n ei chefnogi'n llwyr. Ers dros ddegawd yma yng Nghymru, rydym wedi bodloni ar friwsion bach oddi ar fwrdd Ceidwadol San Steffan. Boed yn roi mwy o gyllid ffyniant bro i ardal ariannol Llundain na Chymru gyfan, neu fethu cymeradwyo £1 biliwn ar gyfer trydaneiddio rheilffordd arfordir gogledd Cymru, rydym wedi gorfod dioddef sawl Prif Weinidog Torïaidd yn trin Cymru a'i Llywodraeth gyda dirmyg llwyr.

Gyda Llywodraeth Lafur newydd y DU, rydym eisoes yn gweld, yn yr ychydig ddyddiau cyntaf, fod y berthynas honno'n ailffurfio er gwell, gan adeiladu ar sylfaen o barch at ein gilydd, ac mae hynny'n cynnwys ymrwymiad Llywodraeth y DU i adolygu fframwaith cyllidol Cymru sydd wedi dyddio, ymrwymiad sydd i'w groesawu. Ac rwy'n falch fod cyfarfod o gyngor y cenhedloedd a'r rhanbarthau wedi'i gynnal.

Yma yn y Senedd, ein gwaith ni yw gwneud y gorau o'r newid cadarnhaol hwnnw, nid yn unig drwy gefnogi unrhyw gynlluniau gan Lywodraeth y DU i ddatganoli grym ymhellach, ond hefyd drwy gyflwyno'r achos iddynt fynd ymhellach. Mae'n rhaid inni gydnabod bod ethol Llywodraeth newydd yn rhoi cyfleoedd i ni, gan gynnwys ymrwymiadau maniffesto i ddychwelyd y gallu i wneud penderfyniadau am gronfeydd strwythurol ar ôl yr UE i Lywodraeth Cymru, datganoli cyllid cymorth cyflogaeth nad yw'n ymwneud â'r Ganolfan Byd Gwaith, ac ystyried datganoli cyfiawnder ieuenctid a gwasanaethau prawf. Ond mae'n rhaid inni gydnabod hefyd y bydd y galwadau ar y Llywodraeth honno yn dod o bob cyfeiriad. Mae'r Llywodraeth newydd wedi etifeddu anawsterau ariannol difrifol a achoswyd gan gamreoli economaidd o dan y Torïaid. [Torri ar draws.] Ie.

A ydych chi'n sylweddoli bod y tri pheth rydych chi newydd eu crybwyll nawr yn wanhad o'r hyn y mae'r Llywodraeth yma a'r hyn y mae Llafur yng Nghymru wedi'i addo. Felly, nid yw ar y lefel y byddech chi, fel plaid, eisiau ei weld. Mae'r Blaid Lafur yn Llundain yn gwanhau—

Rwy'n siarad yma fel Aelod o'r Senedd.

Ydych. Felly, mae'r Blaid Lafur yn Llundain yn gwanhau'r hyn rydych chi wedi'i addo yma.

Mae—. Mae'n ddrwg gennyf, fe anghofiais lle roeddwn i wedi cyrraedd. [Torri ar draws.] Iawn. Mae'r Llywodraeth newydd wedi etifeddu—diolch—anawsterau ariannol difrifol—

Rydych chi wedi'i gael nawr, parhewch.

Rwy'n iawn, diolch. Mae'n cynnwys y baich treth mwyaf ar aelwydydd Cymru ers yr ail ryfel byd. Mae'n rhaid inni dderbyn y bydd yn cymryd amser i gyllid cyhoeddus adfer yn dilyn hyn. Fodd bynnag, rwy'n credu y bydd benthyca darbodus i adeiladu tai cyngor yn arwain at fuddion ac rwy'n gobeithio y bydd Llywodraeth y DU yn ystyried gwneud hynny ac y gallwn gael cyllid canlyniadol i wneud hynny hefyd. Yn ogystal â'r argymhellion yn y cynnig hwn, rwy'n credu bod cefnogaeth drawsbleidiol a chefnogaeth gan Lywodraeth Cymru i roi pwerau benthyca darbodus i Gymru. Byddai darparu pwerau benthyca darbodus, ochr yn ochr â gofynion y cynnig, yn rhoi pŵer i Lywodraeth Cymru fod yn bartner gwirioneddol i Lywodraeth newydd y DU, i drawsnewid ein gwlad er gwell.

Felly, lle mae cefnogaeth drawsbleidiol gyffredin yn y Senedd, ac rwy'n meddwl bod cefnogaeth o'r fath i ddatganoli Ystad y Goron, cynyddu cyllideb Llywodraeth Cymru a datganoli pwerau plismona a chyfiawnder—fel rwyf eisoes wedi'i ddweud, byddai o fudd i bawb ohonom uno yn y Senedd i ymgyrchu dros gael y pwerau hyn. Ac wedi'r cyfan, os nad ydym ni fel gwleidyddion etholedig yng Nghymru yn fodlon codi llais dros allu'r Senedd hon i gael grym democrataidd dros fwy o faterion yn ein gwlad, pwy fydd?

Hoffwn ddweud wrth y rhai sy'n gwrthwynebu: os nad ydych chi eisiau mwy o bwerau i'r lle hwn, os nad ydych chi eisiau brwydro am gyllid teg, pam ydych chi yma? Os yw'r Aelodau'n hapus i fod yn rheolwyr mae digon o gyfleoedd y tu allan i'r lle hwn. Oherwydd rwy'n ofni bod yr agwedd reolwrol a'r diffyg uchelgais yn rhemp—rhywbeth sy'n amlwg gydag Ystad y Goron. Er gwaethaf honiadau mynych o gefnogaeth gan Lywodraeth Cymru i ddatganoli Ystad y Goron, nid yw'n flaenoriaeth i'r Prif Weinidog o hyd ac nid yw hyd yn oed yn ôl-ystyriaeth i Lywodraeth Lafur y DU. Ac nid yw'r dihidrwydd ond yn tanseilio potensial Cymru i harneisio ei hadnoddau naturiol er budd ei phobl.

Fel y mynegwyd yn y cynnig, rydym yn dadlau dros reolaeth lawn i Gymru dros ei hadnoddau naturiol, cymryd rheolaeth ar Ystad y Goron yng Nghymru, sy'n werth £835 miliwn, alinio prosiectau gydag anghenion Cymru a sicrhau bod buddion o fuddsoddiadau'n dychwelyd i Gymru. Yn sylfaenol, rydym yn galw am ddatganoli pwerau dros Ystad y Goron, ac mae'n ymwneud â rheoli ein hadnoddau'n democrataidd, mae'n ymwneud â phŵer i weithredu'n unol ag anghenion economaidd Cymru, ac mae'n ymwneud ag ymateb i newid hinsawdd. Bydd datganoli Ystad y Goron yn ein galluogi i osod telerau prosiectau ynni yn y dyfodol o fewn ffiniau'r ystad. Bydd hyn yn sicrhau bod yr holl gynlluniau'n cyd-fynd â'n nodau amgylcheddol ac anghenion cymunedau, gan baratoi'r ffordd ar gyfer arferion cynaliadwy a diogeledd ynni hirdymor.

Nawr, yn yr Alban, maent wedi cael rheolaeth dros Ystad y Goron ers 2017, sydd eisoes wedi darparu miliynau i Lywodraeth yr Alban. Rhaid i Gymru gael yr un rheolaeth dros ei hadnoddau naturiol ei hun, fel y gallwn reoli ac elwa'n uniongyrchol wedyn o elw prosiectau ynni ar y tir a gwely'r môr yng Nghymru, oherwydd mae gwerth asedau Ystad y Goron yng Nghymru yn £853 miliwn. Gwnaeth Ystad y Goron yn ei chyfanrwydd yr elw refeniw net uchaf erioed yn 2023, sef £442 miliwn. Roedd hwnnw £129 miliwn yn uwch nag yn 2022. Mae amcangyfrifon hefyd wedi awgrymu y gallai ffermydd gwynt newydd ar y môr yn nyfroedd Cymru gynhyrchu £43 biliwn mewn rhenti. Dychmygwch beth y gallem ei wneud â'r arian hwnnw.

Ar draws môr y gogledd, mae Norwy wedi gwneud mwy na dychmygu. Mae wedi defnyddio ei hadnoddau naturiol ei hun ers amser maith i adeiladu cyfoeth er budd ei phobl. Erbyn hyn, amcangyfrifir bod cronfa cyfoeth sofran Norwy yn werth $1.6 triliwn, sy'n cyfateb i $295,000 am bob dinesydd Norwyaidd, a gwnaeth elw o $213 biliwn yn 2023. Canfu astudiaeth gan PwC yn 2008 y gallai'r DU fod wedi cronni cronfa gwerth £450 biliwn pe bai wedi rhoi derbyniadau treth o olew a nwy mewn cronfa debyg—cyfle a gollwyd dros ddegawd o doriadau wedi'u hysgogi gan gyni a wnaeth ddinistrio Cymru, dinistrio gwasanaethau cyhoeddus, dinistrio cymunedau a dinistrio bywydau. Rydym ar drothwy ffyniant gwyrdd, ac mae angen inni osod y telerau ar gyfer y ffyniant hwnnw er budd ein pobl.

Hoffwn ddiolch i Blaid Cymru am gyflwyno'r cynnig hwn heddiw. Er fy mod yn gwerthfawrogi'r bwriad y tu ôl i'r cynnig hwn, bydd yn rhaid imi dynnu sylw at y pryderon sydd gennyf yn ei gylch. Yn gyntaf, gadewch inni ystyried y cynnig i gynyddu cyllideb Cymru £700 miliwn a'i adfer i'r lefelau a osodwyd yn ystod adolygiad o wariant 2021. Gadewch imi fod yn glir: nid wyf yn erbyn gwneud hyn. Ond mae'n bwysig cydnabod bod y tirlun ariannol wedi newid yn sylweddol ers 2021. Roedd yn rhaid i Lywodraeth y DU ar y pryd ymateb i heriau annisgwyl—pandemig COVID-19, effeithiau'r rhyfel yn Wcráin—ac arweiniodd hynny i gyd at addasiadau cyllidebol yr oedd yn rhaid eu gwneud ar draws y Deyrnas Unedig. Er ei bod yn hanfodol fod Cymru'n cael cyllid digonol, nid wyf yn credu mai mynnu cynnydd mympwyol heb ystyried yr hinsawdd economaidd bresennol yw'r ffordd orau o weithredu ac rwy'n credu bod hynny braidd yn anghyfrifol. Rydym angen cynnydd ariannol wedi'i gostio'n llawn sy'n gynaliadwy wrth symud ymlaen. Nid yw amrywiadau cyllid o flwyddyn i flwyddyn yn gwneud unrhyw beth i helpu gyda chynlluniau cyllidebol hirdymor y Llywodraeth yma yng Nghymru.

Serch hynny, mae'r Llywodraeth Lafur yma wedi bod yn dweud ers i mi gyrraedd y Senedd, ynghyd ag Aelodau eraill yma ers 2021, y byddai Llywodraeth Lafur newydd yn y DU yn agor y tapiau ac y byddai gennym fwy o gyllid yn dod i Gymru—arian iawn yn dod i Gymru, a byddai cyllid Cymru'n cael ei adfer. Felly, ni allaf aros i glywed beth fydd ymateb Ysgrifennydd y Cabinet i hyn, oherwydd byddwn wrth fy modd yn gwybod pryd fydd Llywodraeth Lafur newydd y DU yn nodi ei blaenoriaethau ar gyfer Cymru a hefyd ei blaenoriaethau cyllido, oherwydd rydych chi wedi bod yn gofyn amdanynt, felly cawn weld yn fuan a fydd Jo Stevens a Keir Starmer yn ateb.

Felly, gan symud ymlaen at yr elfennau yn y cynnig sy'n gofyn am fwy o bwerau i'r Senedd, fel y dywedodd fy nghyd-Aelod, Peter Fox, cynhaliodd y Ganolfan Newid Cyfansoddiadol arolwg ar y setliad datganoli yng Nghymru a'r Alban ym mis Rhagfyr 2023, ac o'r bobl a arolygwyd, roedd bron i hanner yn credu nad yw datganoli wedi bod o fudd i Gymru. A dylai hynny godi ofn ar bawb ohonom yn y lle hwn. A dywedodd traean na fu gwelliant lleol i'w hardal. Ac maent yn dweud ei bod hi'n bryd canolbwyntio ar ddefnyddio ein pwerau presennol yn effeithiol a pheidio â galw am fwy o bwerau. Os ydym am gryfhau datganoli yma yng Nghymru, credaf fod angen inni roi hyder i bobl fod y pwerau sydd gennym ar hyn o bryd yn cael eu defnyddio'n briodol ar addysg, iechyd, datblygu economaidd a meysydd eraill y mae Llywodraeth Cymru yn eu rheoli.

Mae'r cynnig hefyd yn galw am ddatganoli pwerau Ystad y Goron a'i hasedau i Gymru. Yn 2021-22, cynhyrchodd Ystad y Goron £312 miliwn ar gyfer Trysorlys y DU. Ac rwy'n credu, pe baech chi'n gwrando ar Blaid Cymru, y byddech chi'n meddwl nad yw Cymru'n cael unrhyw gyfran o'r cyllid hwnnw o gwbl. Mae rhywfaint o'r cyllid hwnnw—. A dweud y gwir, daw cyfran ohono'n ôl i Gymru i ariannu ein gwasanaethau cyhoeddus, ac fe'i hariennir yn ganolog gan Lywodraeth y DU wrth iddo ddod allan, oherwydd dyna lle mae'r holl arbenigedd ar gyfer rheoli'r gwasanaeth hwn: yn Llywodraeth y DU. Os ydych chi'n datganoli hwnnw i Gymru, mae'n rhaid i Lywodraeth Cymru greu adran newydd sbon gydag arbenigedd cwbl newydd i'w reoli, ac mae hynny'n costio.

Mae'r cynnig hefyd yn galw am ddatganoli pwerau plismona a chyfiawnder i Gymru. Rwy'n cydymdeimlo â rhai elfennau'n ymwneud â chyfiawnder ieuenctid, ond mae angen ystyried hyn yn ofalus iawn, oherwydd mae gan y system bresennol sydd gennym ddull unedig o weithredu plismona a chyfiawnder ledled Cymru a Lloegr. Mae'n ei gwneud hi'n bosibl dyrannu adnoddau'n effeithlon a gorfodi'r gyfraith a'r safonau a ddisgwylir gennym mewn modd cyson. [Torri ar draws.] Iawn, fe wnaf dderbyn ymyriad, Rhun.

Sut y credwch chi y maent yn llwyddo i gael cysondeb rhwng Lloegr a’r Alban?

Wel, mae plismona'n fater sydd wedi'i ddatganoli yn yr Alban ers amser maith, ac mewn gwirionedd, maent wedi cael eu system cyfiawnder troseddol eu hunain ers amser maith hefyd, felly mae'r system ychydig yn wahanol.

Ond troseddu yw troseddu, onid e?

Roedd ganddynt eu system gyfreithiol eu hunain cyn gweddill y Deyrnas Unedig. Mae'r Alban wedi bod ag un ei hun, ac felly ni chredaf fod y ddadl honno'n berthnasol iawn i hyn; rydych chi'n sôn am rywbeth cwbl wahanol.

Ond credaf fod datganoli'r meysydd hyn yn creu risg o greu anghysondebau ac aneffeithlonrwydd ar draws y system. Nid wyf yn ei weld ar hyn o bryd, ac nid wyf yn gweld y dystiolaeth—. Roeddwn yn credu eich bod yn mynd i wneud ymyriad, Peter, gan imi eich gweld yn hofran ymlaen yn eich sedd.

A wnewch chi dderbyn un, James?

Wel, efallai. Iawn, o'r gorau.

Er bod plismona wedi'i ddatganoli i'r Alban a Gogledd Iwerddon, maent yn dibynnu ar gyfrifiadur cenedlaethol yr heddlu, felly mae rhyngweithio rhwng heddluoedd, ac mae'n rhaid—mae'n rhaid cael hynny. Felly, er bod y meysydd hyn wedi'u datganoli i'r gwledydd hynny, maent yn gweithio'n eithaf cydweithredol.

Wel, fel unoliaethwr balch yma, mae’r Deyrnas Unedig yn gweithio’n dda pan fo'n cydweithio. Felly, Cymru, Lloegr, yr Alban a Gogledd Iwerddon. Dyna’r ffordd orau i’n Teyrnas Unedig weithio, gyda’n gilydd ac nid yn rhanedig. [Torri ar draws.] Fe gredais fod rhywun arall yn mynd i wneud ymyriad.

Felly, i gloi, ar bwerau, rwyf o'r farn fod pobl Cymru am inni fwrw yn ein blaenau a defnyddio'r pwerau sydd gennym ar hyn o bryd. Dywedwyd mewn arolygon a wnaed nad ydym yn ei wneud yn briodol ar hyn o bryd, a chredaf y bydd mynd ar drywydd mwy o bwerau yn peri mwy o ddryswch—mwy o ddryswch i'r etholwyr. Ac fel gwrthblaid, yn hytrach na galw am fwy o bwerau, rwy'n credu y dylem ganolbwyntio ar ddwyn Llywodraeth Cymru i gyfrif yn fwy effeithiol ar y pwerau sydd ganddi ar hyn o bryd.

Mae'r Blaid Lafur wedi bod yn rhwyfo nôl mor gyflym ynglŷn â'i hymrwymiadau o ran heddlu a chyfiawnder efallai y dylen nhw wneud cais am fynediad hwyr i'r Gemau Olympaidd. [Chwerthin.] Dwi erioed wedi gweld newid yn digwydd mor gyflym, o’r adroddiad comisiwn Thomas, wrth gwrs, roedd y cwbl lot yn cael ei gefnogi gan Lywodraeth Cymru; roedd popeth yn mynd i ddod i Gymru. Dyma ni wedi hynny yn cael consensws ar y comisiwn annibynnol, wrth gwrs, gyda chyn-Aelod Seneddol San Steffan ar gyfer Ynys Môn yn aelod o’r comisiwn yna. Aeth e lawr wedi hynny i'r heddlu, gwasanaeth prawf a chyfiawnder ieuenctid. Do. Wedi hynny, adroddiad Brown a dorrodd yr heddlu mas o’r hafaliad, felly roedd yn dal gyda ni’r gwasanaeth prawf a chyfiawnder ieuenctid. A dyma ni wedi cyrraedd diwedd y daith, a beth sydd ar ôl? Hynny yw, mae cyfiawnder ieuenctid wedi mynd nawr, mae'n debyg.

So, beth sydd ar ôl ydy cysidro—cysidro—datganoli gwasanaeth prawf, ond—wait for it, wait for it—yng nghyd-destun trafodaethau sydd yn digwydd ar draws Cymru a Lloegr. Felly, nid hyd yn oed datganoli ar sail genedlaethol i Gymru, ond, 'Fe gewch chi yr un peth rydyn ni’n mynd i wneud yn Middlesbrough ac mewn rhannau eraill o Loegr, ac yn y blaen.' Felly bron â bod, mae’r addewid yna wedi troi yn ddi-ddim, a bod yn hollol onest. Hynny yw, mae’r math o ddadleuon rydyn ni’n eu cael ddim yn gwneud unrhyw synnwyr. Hynny yw, roedd yr Ysgrifennydd Gwladol newydd nawr wedi dweud, yn ystod yr ymgyrch:

'Ni fyddai unrhyw un yn cael maddeuant am geisio chwalu ac ail-lunio'r Swyddfa Gartref a'r Weinyddiaeth Gyfiawnder ar adeg pan fo troseddu'n rhemp yn ein strydoedd'.

Felly, dilynwch resymeg hynny: yr union sefydliadau sydd wedi arwain at y sefyllfa hon lle mae troseddu'n rhemp yn ein strydoedd yw’r union sefydliadau a ddylai gael a chadw’r pwerau. Edrychwch ar y sgandal ofnadwy yng ngharchar y Parc ar hyn o bryd; lefel carcharu ein cymunedau ethnig lleiafrifol yng Nghymru—yr uchaf yn y byd, ymddengys; yn sicr yng ngorllewin Ewrop. Ai’r rhain yw’r sefydliadau, y Swyddfa Gartref a’r Weinyddiaeth Gyfiawnder, yr ydym yn ymddiried ynddynt i gyflawni polisi cyfiawnder troseddol?

Ac fel y dywedodd Jenny Rathbone, nid ydym byth yn cael newid blaengar o'r Swyddfa Gartref, a chredaf ichi gyfeirio at bŵer y wasg asgell dde: mae hyd yn oed Ysgrifenyddion Cartref Llafur yn ei chael hi'n anodd iawn trechu hynny. Mae ceidwadaeth gynhenid ​​wrth wraidd y sefydliad. Y stori enwog iawn am Jack Straw pan gafodd ei benodi gyntaf yn Ysgrifennydd Cartref, a chafodd wahoddiad i weld yr Ysgrifennydd Parhaol yn y Swyddfa Gartref—hael iawn o’r Ysgrifennydd Parhaol i ddod o hyd i amser yn ei ddyddiadur i weld yr Ysgrifennydd Cartref newydd—ar y seithfed llawr. Fe'i galwodd i mewn, a dywedodd wrth yr Ysgrifennydd Cartref newydd, 'Edrychwch drwy'r ffenestr. Dywedwch wrthyf beth a welwch.' Ac edrychodd Jack Straw drwy'r ffenestr, a dywedodd, 'Wel, dim ond awyr las a welaf.' 'Anghywir,' meddai. 'Anghywir. Dychmygwch daflegryn Exocet yn dod drwy'r awyr las honno, a chwalu popeth, gan mai dyna sut mae hi yn y Swyddfa Gartref.' Natur y sefydliad yw ei fod yn anhygoel o amddiffynnol, ceidwadol, yn aros am y pennawd gwael nesaf bob amser, ac felly mae'n atal unrhyw Ysgrifennydd Cartref diwygiadol rhag rhoi unrhyw raglen ar waith i newid. Ac yn wir, mae hyd yn oed Ysgrifenyddion Cartref Ceidwadol wedi gwneud yr un pwynt yn union, o safbwynt gwleidyddol gwahanol iawn—maent wedi sôn am lesgedd sefydliadau'r Swyddfa Gartref a’r Weinyddiaeth Gyfiawnder.

Dyna pam fod angen inni fynnu rheolaeth, gan na fyddwn byth yn cael y newid blaengar, y newid radical sydd ei angen arnom i sicrhau gwell diogelwch yn ein cymunedau a gwell cyfiawnder i'n pobl. Peidiwch ag ymddiried yn y sefydliadau hyn; maent wedi gwneud cam â phobl Cymru ar eu telerau eu hunain, a dyna pam fod angen datganoli ar frys. Nid wyf am ei weld yn digwydd fesul cam; mae ei angen arnom nawr.

Pan fyddwch yn siarad ag uwch swyddogion yr heddlu yng Nghymru, maent yn galw amdano. Nid gwleidyddion mo'r rhain; maent yn galw amdano o safbwynt gweithredol, 'Mae ei angen arnom, gan fod gennym syniadau, o bob rhan o'r byd, y gallem eu rhoi ar waith yma yng Nghymru, a sicrhau cynnydd ar gyfer ein cymunedau.' Ac fel y dywedodd Gareth nawr—fe anfonaf gerdyn aelodaeth atoch, Gareth, edrychwch—gallwn gael datganoli a gallwn barhau i gael cydweithredu trawsffiniol o ran ein plismona; mae'r model yno eisoes. Gyda llaw, ni all cydweithredu trawsffiniol yn y byd a wynebwn nawr gyda throseddu cyfundrefnol difrifol ddod i ben hyd yn oed ar ffiniau’r Deyrnas Unedig, felly mae angen inni gael hynny bob amser, ond gallwn gael hynny a chael penderfyniadau democrataidd a pholisi gwell yma yng Nghymru.

Dyw perthnasau rhynglywodraethol ddim wedi bod yn dda iawn yn ystod y blynyddoedd diwethaf. Dwi’n siŵr y bydd y Ceidwadwyr yn y Senedd yn ddigon parod i gyfaddef hynny. Ers Brexit, mae San Steffan wedi gweithio’n galed i danseilio datganoli. Doedd dim ystyriaeth o Senedd Cymru wrth basio deddfau fel Deddf Marchnad Fewnol y Deyrnas Unedig 2020. Doedd dim cyfathrebu wedi bod, ychwaith. Rŷn ni i gyd yn cofio Mark Drakeford ar S4C, yn y rhaglen ddogfen, yn dweud

‘Dear me, he really, really is awful’ am Boris Johnson. Gwnaeth Liz Truss ddim ffonio o gwbl ac ni chysylltodd Rishi Sunak am faterion pwysig i Gymru fel Tata. Dwi’n wirioneddol falch bod Keir Starmer yn ystod ei ddyddiau cyntaf wedi ymweld â Llywodraethau Cymru, yr Alban a Gogledd Iwerddon a chyfarfod â meiri Lloegr. Dyw hynny ddim yn anodd, mae’n fater o gwrteisi. Ond cwrteisi sydd wedi bod yn absennol yn ystod y blynyddoedd diwethaf. Ond nawr y gweithredu sy’n bwysig.

Fel dangosodd y sylwadau am ddŵr coch clir, dyw’r ffaith bod yr un blaid mewn grym yn San Steffan ac ym Mae Caerdydd ddim o reidrwydd yn arwain at gytundeb. Rydym ni wedi gweld hyn eisioes.

Mae’r Cwnsler Cyffredinol unwaith eto wedi ailadrodd ymrwymiad Llywodraeth Cymru i ddatganoli cyfiawnder, tra bo'i gyd-aelod o'r blaid Lafur yn Llundain yn ei alw’n ‘ffidlan’. Fel y dywedodd Adam Price, maent yn rhwyfo’n ôl yn gyflym iawn.

Mae cyfoeth o dystiolaeth yn dangos bod set newydd o bwerau datganoledig nid yn unig yn ddymunol, ond yn angenrheidiol er budd pobl Cymru. Gyda'n setliad datganoli presennol, prin ein bod yn crafu'r wyneb ar rai o'r materion pwysicaf sy'n ein hwynebu. Mae angen inni fynd i’r afael â nhw'n uniongyrchol. Mae'n rhaid inni wrthod cyfaddawdau er mwyn cadw pleidiau Llundain yn hapus. Mae’r setliad datganoli yng Nghymru wedi bod yn gyfres o gyfaddawdau anymarferol. Mae hyn wedi ein gadael â setliad datganoli sy'n bopeth ond sefydlog. Mae cyfaddawdau i blesio eraill yn costio i Gymru ac yn costio i bobl Cymru. Rwy’n mawr obeithio na fydd ein cyd-Aelodau Llafur Cymru yn ceisio plesio eu meistri ym Mhlaid Lafur y DU, ond yn hytrach yn gweithio i roi pwysau arnynt i wneud yr hyn sydd orau i bobl Cymru. Mae arnom angen Llywodraeth Cymru a Llywodraeth y DU sy’n cydweithio ar ran pobl Cymru, yn hytrach nag er mwyn plesio ychydig o ASau.

Ym 1999, nododd Llafur Newydd yr hyn sy’n gweithio i Lywodraeth fodern, a dywedasant fod angen llunio polisïau ar sail tystiolaeth. Nawr, yn unol â dadl Peter Fox y dylid dyrannu pwerau ar sail perfformiad, dylai San Steffan fod wedi colli ei holl bwerau flynyddoedd yn ôl, a dylai James Evans wybod o guro ar ddrysau nad oes gan bobl unrhyw ffydd yn San Steffan ychwaith. Byddwn yn fwy na pharod i roi gwers hanes iddo am y system gyfreithiol a oedd yn bodoli am ganrifoedd yng Nghymru, a bod gennym ein system llysoedd ar wahân ein hunain tan 1830, ond nid af i lawr y llwybr hwnnw nawr.

Yn ogystal ag ailosod y berthynas gyda’r Llywodraethau datganoledig, rwy'n gobeithio y gwelwn rai o'r naratifau ôl-wirionedd sydd wedi cael eu gwthio gan rai Torïaid uchel eu statws yn cael eu gwrthod. Rwy'n gobeithio y bydd sylwadau fel 'mae pobl wedi cael digon ar arbenigwyr' yn cael eu gwrthod yn llwyr bellach. Os yw’r Blaid Lafur yn erbyn datganoli cyfiawnder ac yn erbyn datganoli Ystadau’r Goron, gofynnaf i Brif Weinidog y DU, sy’n uwch fargyfreithiwr uchel ei barch, ddangos y dystiolaeth i ni. Pam ei fod yn erbyn hyn? Dywedwch wrthym, Keir Starmer, pam eich bod yn credu bod yr Arglwydd Thomas, Rowan Williams a Laura MacAllister yn anghywir.

Hoffwn weld Cymru, o'r diwedd, yn gallu bod yn labordy byw ar gyfer datblygu polisi, Cymru sy'n gallu rhoi polisïau radical ar waith, a bod yn destun eiddigedd go iawn i genhedloedd eraill. Mae hyn yn bosibl, gallai Llywodraeth newydd y DU wneud hyn pe dymunent. Rhowch y pwerau i’r lle hwn i ryddhau Cymru i allu cyflawni ei photensial llawn o’r diwedd. Diolch yn fawr.

Yr Ysgrifennydd Cabinet dros y cyfansoddiad i ymateb. Rebecca Evans.

Diolch. Rwyf wrth fy modd gyda chanlyniadau'r etholiad cyffredinol a'r hyn y bydd yn ei olygu i bobl Cymru. Ar ôl 14 mlynedd hir o Lywodraeth Geidwadol y DU, sydd wedi gweithredu fel cystadleuydd ymosodol yn hytrach na phartner adeiladol, mae gennym gyfle gwych nawr i ailosod y berthynas a dechrau cyfnod newydd o bartneriaeth, gyda dwy Lywodraeth Lafur yn cydweithio ar gydweledigaeth i Gymru.

Mae Llywodraeth Cymru wedi dadlau’n gyson dros ddull gweithredu Llywodraeth y DU sy’n cefnogi Cymru gryfach mewn Teyrnas Unedig decach. Un o’r pethau cyntaf y mae Prif Weinidog y DU wedi’u gwneud yw teithio i gyfarfod ag arweinwyr y Llywodraethau datganoledig wyneb yn wyneb. Mae hyn ynddo'i hun yn dangos awydd i ailosod perthynas sydd wedi bod o dan straen ddifrifol dros y blynyddoedd diwethaf. Yr hyn sy’n glir yw bod Prif Weinidog y DU am fabwysiadu ymagwedd fwy aeddfed a chydweithredol tuag at gysylltiadau rhynglywodraethol, ac mae hyn yn rhywbeth yr ydym yn ei groesawu’n fawr. Gwaith partneriaeth go iawn yw’r unig ffordd effeithiol o sicrhau newid cadarnhaol ar draws y pedair gwlad.

Nid arwydd o fwriad yn unig oedd ymweliad Prif Weinidog y DU â’r Senedd yn gynharach yr wythnos hon; mae Llywodraeth newydd y DU wedi bwrw iddi yn syth bin, a thrafododd Prif Weinidog y DU a Phrif Weinidog Cymru nifer o feysydd allweddol lle gallwn gydweithio’n effeithiol o’r diwrnod cyntaf un. Nid yw hyn yn bwysicach yn unman nag y mae i ddyfodol dur Cymru. Mae gennym bartner ymroddedig bellach ar lefel y DU sy'n rhannu ein gweledigaeth, ac rydym yn gweithio'n gyflym i ddod o hyd i ateb sy'n gwarantu'r nifer fwyaf o swyddi. Wrth edrych ymlaen, mae cyfleoedd gwirioneddol i ni gydweithio ar draws ystod o feysydd, gan gynnwys ar strategaeth ddiwydiannol newydd a allai agor cyfleoedd pwysig ar gyfer buddsoddi a swyddi ledled Cymru. A chefais gyfle i drafod hyn gyda Phrif Ysgrifennydd newydd y Trysorlys y bore yma.

Bydd Llywodraeth Lafur newydd y DU hefyd yn adfer pwerau gwneud penderfyniadau ynghylch cronfeydd strwythurol i Lywodraeth Cymru. Cafodd y pwerau hyn eu tynnu'n ôl gan y Ceidwadwyr, a adawodd Gymru â llai o lais dros lai o arian. Mae’n enghraifft glir iawn o sut y bydd y Llywodraeth Lafur yn troi’r ddalen ar ôl blynyddoedd o ddiystyru a thanseilio'r Senedd. Ac mae gan gyngor y cenhedloedd a’r rhanbarthau a gynigir gan Lywodraeth newydd y DU botensial i ddarparu strwythur newydd ar gyfer gweithio rhynglywodraethol, a bydd yn dod ag arweinwyr a'r rhai sy'n gwneud penderfyniadau ledled y DU at ei gilydd yn fwy rheolaidd er budd pob un ohonom.

Gyda Llywodraeth newydd y DU yn canolbwyntio'n llwyr ar sicrhau twf economaidd a dull gweithredu newydd sy'n cefnogi potensial twf gwyrdd Cymru, gallwn ddatgloi cyfleoedd mwy uchelgeisiol ledled Cymru. Mae gennym ymrwymiad newydd i atgyweirio ac ymestyn datganoli ar ôl cyfnod parhaus o ymosodiadau er mwyn agor y drws ar gyfnod newydd i’r Senedd a Llywodraeth Cymru. Edrychaf ymlaen at weithio’n agos gyda Llywodraeth newydd y DU i osod y sylfaen ar gyfer twf economaidd parhaus, buddsoddiad mewn gwasanaethau cyhoeddus ac i lunio dyfodol llewyrchus. Ar yr un pryd, mae'n rhaid inni gydnabod—

A wnewch chi dderbyn ymyriad?

Wrth gwrs.

A allwch chi egluro pam fod y Blaid Lafur wedi rhwyfo’n ôl ar yr addewid i ddatganoli plismona a chyfiawnder?

Rydym wedi dweud yn glir iawn—ac rwy’n mynd i ddod at hyn—fod datganoli yn y meysydd hyn bob amser yn mynd i fod yn broses, ac rydym wedi nodi’r prif feysydd blaenoriaeth allweddol y byddwn yn edrych arnynt i gychwyn. Ond hoffwn ddweud yn glir iawn hefyd wrth fy nghyd-Aelodau nad yw safbwynt Llywodraeth Cymru ar y materion hyn wedi newid o gwbl. Mae Llywodraeth Cymru wedi dweud yn glir iawn ein bod wedi derbyn pob un o argymhellion adroddiad y comisiwn cyfansoddiadol, ac rydym yn dal i'w derbyn yn llwyr. Ac mae sawl peth inni fwrw ymlaen â nhw yn yr adroddiad hwnnw, megis arloesi democrataidd, ac yn y blaen. Felly, ein safbwynt ar hynny a'n safbwynt ar Ystad y Goron—nid oes dim o hynny wedi newid. Ond yr hyn a wyddom yw ein bod chwe diwrnod i mewn i Lywodraeth newydd y DU. Cyfeiriodd un o’r cyd-Aelodau ar feinciau Plaid Cymru yn y ddadl at hyn—ac ysgrifennais y dyfyniad—fel diwedd y daith. Nid dyma ddiwedd y daith, dyma ddechrau taith newydd a chyffrous, ac fel rydym wedi'i nodi ar sawl achlysur, rydym yn ystyried datganoli yn y meysydd hyn yn broses. Ond dof at rai o'r pethau hyn mewn mwy o fanylder yn nes ymlaen.

Yr hyn roeddwn am ei wneud oedd cydnabod y niwed a wnaed gan y Ceidwadwyr, sy’n golygu bod sefyllfa gyllidol y Deyrnas Unedig yn anodd iawn, a bod Llywodraeth newydd y DU yn cymryd meddiant ar sefyllfa anodd na ellir ei gwrthdroi ar unwaith. Un o’r camau cyntaf a gymerwyd gan y Canghellor newydd, Rachel Reeves, oedd gofyn i swyddogion y Trysorlys ddarparu asesiad o’r sefyllfa o ran gwariant cyhoeddus, a bydd yr asesiad hwn yn cael ei gyflwyno cyn toriad haf Senedd y DU.

Fel y mae ein gwelliant yn nodi, nid oes dianc rhag y ffaith bod cartrefi Cymru wedi teimlo effaith lawn camreolaeth Llywodraeth flaenorol y DU ar yr economi: cynnydd mewn morgeisi, rhenti, biliau ynni, trethi—sydd oll wedi golygu bod teuluoedd ledled Cymru yn ei chael hi'n anodd cael deupen llinyn ynghyd. Mae’n rhaid inni fod yn onest gyda’r cyhoedd, ac mae Llywodraeth y DU wedi bod yn onest gyda’r cyhoedd, nad oes ateb cyflym i’r problemau hyn. Fe gymer amser i wrthdroi pethau, a chredaf y byddai methu cydnabod hynny'n ychwanegu at y sinigiaeth a deimlir ynghylch gwleidyddiaeth.

Er gwaethaf yr heriau, gwn y bydd gennym bartner newydd a pharod yn Llywodraeth newydd y DU sydd am gydweithio â ni i sicrhau bod gennym y dulliau gweithredu cywir sydd eu hangen arnom i gyflawni'r dyheadau a rennir gennym ar gyfer Cymru. Mae cefnogaeth drawsbleidiol ar draws y Senedd hon i’n cynnig fod yr hyblygrwydd cyllidebol a roddir i Lywodraeth Cymru yn annigonol, ac rydym yn awyddus i weithio gyda’r Canghellor a’i thîm i fynd i’r afael â hyn, yn ogystal â sicrhau dull teg o weithredu cyllid ledled y Deyrnas Unedig. Unwaith eto, roedd hyn yn rhan o fy nhrafodaeth gyda Phrif Ysgrifennydd y Trysorlys y bore yma.

Dyma foment ar gyfer ailosod ac adnewyddu. Mae Llywodraeth Cymru a’r Senedd hon wedi derbyn canfyddiadau’r Comisiwn Annibynnol ar Ddyfodol Cyfansoddiadol Cymru, fel y dywedais, ac edrychwn ymlaen at weithio gyda Llywodraeth newydd y DU, ac yn wir, Llywodraeth yr Alban a Gweithrediaeth Gogledd Iwerddon, i sicrhau tirwedd ddatganoledig sefydlog. Mae’n ffaith, wrth gwrs, fod newid cyfansoddiadol, yn gwbl briodol, yn cymryd amser. Mae ein setliad datganoli wedi dioddef ymosodiadau parhaus dros y blynyddoedd diwethaf, a byddai hyn wedi parhau pe bai’r Ceidwadwyr wedi parhau mewn grym yn San Steffan; nid oes ond angen ichi edrych ar y cynigion yn eu maniffesto i weld hynny. Nid oedd unrhyw gynnig ar gyfer datganoli rhagor o bwerau ym maniffesto'r Ceidwadwyr. Yn wir, yn lle hynny, roeddent yn ceisio cynnig y byddent yn torri rhai o'r pwerau sydd gennym, yn gwbl briodol, yma yng Nghymru.

Rydym yn croesawu ymrwymiadau gan Lywodraeth newydd y DU ar atgyweirio ac ymestyn datganoli. Bydd datganoli cyllid cymorth cyflogaeth yn sicrhau bod gwasanaethau’r Ganolfan Byd Gwaith yma yng Nghymru yn cysylltu’n well â’r gwasanaeth gyrfaoedd datganoledig, a bod pobl yn cael y cymorth a’r sgiliau sydd eu hangen arnynt. Rwyf eisoes wedi sôn am ddychwelyd ein pwerau dros gronfeydd strwythurol, ac arian ar eu cyfer. Edrychwn ymlaen hefyd at weithio gyda Llywodraeth y DU i archwilio opsiynau ar gyfer datganoli pwerau dros gyfiawnder ieuenctid a gwasanaethau prawf. Mae’r rhain yn feysydd a nodwyd gennym ni a’r comisiwn annibynnol fel meysydd posibl ar gyfer datganoli cyfiawnder yn gynnar gan eu bod wedi'u cysylltu mor agos at feysydd sydd eisoes wedi’u datganoli lle gallem sicrhau gwelliannau’n gyflym.

Ein safbwynt ni o hyd yw y credwn y dylai cyfiawnder a phlismona fod yn gyfrifoldebau i Lywodraeth Cymru a’r Senedd, ond rydym hefyd wedi nodi'n glir, fel y dywedais, fod angen datganoli maes mor fawr a chymhleth â hwn fesul cam, a chytunodd y comisiwn annibynnol â ni ar hynny. Byddwn yn parhau i ddadlau'r achos dros hynny, a byddwn yn parhau i gynllunio i fwrw ymlaen â’r agenda bwysig hon, gan flaenoriaethu, fel y dywedais, y meysydd hynny lle gallwn wella canlyniadau fwyaf i ddinasyddion Cymru.

Rydym hefyd yn glir ar fater HS2, y dynodwyd yn anghywir ei fod yn brosiect ar gyfer Cymru a Lloegr. Dylai Cymru gael ei chyfran deg o’r cyllid; rwyf wedi gwneud y pwynt hwnnw dro ar ôl tro i Lywodraeth y DU ac rwyf eisoes, mewn gwirionedd, wedi dadlau'r achos hwnnw, unwaith eto, i Brif Ysgrifennydd newydd y Trysorlys wrth inni groesawu’r cynlluniau a nodwyd i roi mwy o lais i Gymru ar y seilwaith rheilffyrdd.

Rwyf am droi yn gyflym iawn at welliant y Ceidwadwyr, dim ond i ddweud ein bod yn cytuno bod angen inni edrych yn fanwl ar yr hyn a ddigwyddodd yng Nghymru mewn perthynas â’r nifer a bleidleisiodd yn yr etholiad cyffredinol. Mae’r gostyngiad yn y nifer a bleidleisiodd yn siomedig iawn wrth gwrs, ond nid yw’n annisgwyl, ac mae’n un o’r rhesymau pam y rhoesom y dasg o ystyried dyfodol llywodraethiant Cymru yn ei ystyr ehangaf i’r comisiwn annibynnol. Bydd unrhyw un sydd wedi darllen yr adroddiad hwnnw a’r argymhellion yn gwybod nad rhestr ddymuniadau yn unig ydyw o’r pethau sydd i’w cyflawni yng Nghymru, ond golwg o ddifrif ar wendidau strwythurol llywodraethiant yng Nghymru, ac mae hynny’n cynnwys canfyddiad dinasyddion o lywodraeth a’r rhai sy’n eu cynrychioli.

Hoffem roi camau ar waith i roi dinasyddion yn ôl wrth wraidd llywodraeth, gan roi mwy o reolaeth iddynt dros y penderfyniadau sy'n effeithio arnynt bob dydd, y tu hwnt i ddim ond bwrw eu pleidlais yn y blwch pleidleisio. Rydym hefyd wedi datblygu cynigion i gynyddu’r nifer sy’n pleidleisio ac sy'n ymwneud ag etholiadau Cymru drwy Fil Etholiadau a Chyrff Etholedig (Cymru), sydd newydd gael ei gytuno gan y Senedd hon. Gyda’r etholiad y tu ôl i ni a Llywodraeth newydd o’n blaenau, nawr yw’r amser i fwrw iddi ar adeiladu dyfodol gwell i Gymru a’r DU.

Rhun ap Iorwerth nawr i ymateb i'r ddadl.

Diolch yn fawr iawn, Lywydd, a diolch yn fawr iawn i bob un sydd wedi cymryd rhan yn y ddadl yma. Ar wahân i'r cyfraniadau o'r meinciau yma, mae'n rhaid imi ddweud mor siomedig ydw i yn y cyfraniadau heddiw. 

Rwy'n siomedig heddiw nid yn unig ynghylch y diffyg hyder yng Nghymru a glywaf gan Aelodau ar feinciau'r Ceidwadwyr—mae'n debyg ein bod wedi arfer â hynny, ond dylai fod gennych rywfaint o hyder yn y cyfleoedd y mae datganoli yn eu cynnig i ni. Ond y siom fwyaf yw gwrando ar y Gweinidog yn siarad. Ac mae'n ddrwg gennyf, ond mae'n rhaid imi ddweud wrthych sut oedd hynny'n swnio o'r fan hon. Roedd yn swnio fel pe bai gennym un o Weinidogion Llywodraeth Cymru yn darllen araith gan Stryd Downing i bob pwrpas.

Dyma Lywodraeth Lafur Cymru sy’n swnio fel pe bai wedi penderfynu rhoi’r gorau i fynegi ei barn; Llywodraeth Lafur a oedd wedi dod gyda ni ar daith hir ar ddatganoli troseddu a chyfiawnder ac ar ddatganoli Ystad y Goron, a nawr, mae wedi penderfynu rhoi hynny i gyd i'r naill ochr. Ac ni allaf ddychmygu eich cefnogwyr Llafur, Aelodau Llafur, hyd yn oed, yng Nghymru—pa mor siomedig y byddant ein bod yma gyda Gweinidog Llafur ac Aelodau Llafur ar fin pleidleisio ar gynnig dileu popeth, yn dileu cynnig sy'n galw am gynnydd mewn cyllid i Gymru. Nid oes arnoch ei eisiau. Cynnig dileu popeth yn galw am ddileu'r alwad am drin Cymru yn gyfartal â’r Alban. Bydd y siom yn rhengoedd Llafur yn sicr yn rhywbeth a ddaw yn ôl i frathu’r Llywodraeth hon.

Soniodd Carolyn Thomas am godi llais dros Gymru. Y cyfan a glywaf yw synau encilio a dweud y gwir, ac mor fuan ar ôl yr etholiad. A do, fe ddywedodd y Gweinidog ei bod wrth ei bodd ynglŷn â chanlyniad yr etholiad—wrth gwrs ei bod wrth ei bodd ynglŷn â chanlyniad yr etholiad, ond rhaid bod y boddhad hwnnw'n mynd yn ddyfnach na chyfrif nifer y seddau, er cymaint o seddau a gafwyd; mae'n rhaid iddo ymwneud â beth y gallai hynny ei gynnig i Gymru, ac rwy'n clywed Llywodraeth Lafur yng Nghymru yn ailfeddwl ynglŷn ag un mater ar ôl y llall.

Dywedwyd wrthym y byddai unoliaetholdeb cyhyrog yn dod i ben gyda Llywodraeth Lafur yn San Steffan, ond mae Keir Starmer, hyd y gwelaf i, yn dal i ystwytho ei gyhyrau. Cawsom ein hatgoffa gan Peter Fox ein bod wedi bod drwy gyfnod o gicio a tharo gwleidyddol, ond y cyfan a welais dro ar ôl tro oedd dyheadau Cymru'n cael eu taro'n ôl. Mae gennych uwch Aelodau Llafur sydd bellach yn Weinidogion yn y Llywodraeth—Jo Stevens, Stephen Kinnock, Nick Thomas-Symonds—pob un yn brwydro yn erbyn, yn diystyru’r syniadau o gyllid ychwanegol i Gymru ar droseddu a chyfiawnder, neu ar Ystad y Goron. Ond nid yn unig y rheini yn nhîm Syr Keir Starmer ac sy’n ddiolchgar i fod yn Weinidogion yn y Llywodraeth honno sy'n gwneud hynny nawr; mae Aelodau Llafur yma wedi penderfynu codi eu dwylo heddiw a dweud, 'Rydym yn mynd i fod yn llai uchelgeisiol dros Gymru nawr, gan fod gennym Lywodraeth Lafur ar lefel y DU.' Llafur yma yng Nghymru sydd wedi penderfynu, yn hytrach nag ystwytho eu cyhyrau dros Gymru, y byddant yn dileu popeth. Os gwelwch yn dda, cefnogwch gynnig Plaid Cymru heddiw.

Y cwestiwn yw: a ddylid derbyn y cynnig heb ei ddiwygio? A oes unrhyw Aelod yn gwrthwynebu? [Gwrthwynebiad.] Oes, mae yna wrthwynebiad, felly fe wnawn ni ohirio'r bleidlais ar yr eitem yna tan y cyfnod pleidleisio.

Gohiriwyd y pleidleisio tan y cyfnod pleidleisio.