Part of the debate – Senedd Cymru am 5:14 pm ar 9 Gorffennaf 2024.
Fel y clywsom, byddai'r rhan fwyaf o'r gwelliannau yn y grŵp hwn yn gwneud rheoliadau a wneir o dan y rhan fwyaf o’r pwerau yn y Bil yn ddarostyngedig i weithdrefn uwchgadarnhaol ar ffurf isafswm cyfnod gosod o 60 diwrnod. Defnyddir gweithdrefn uwchgadarnhaol dim ond mewn achosion eithriadol lle nad ystyrir bod y weithdrefn gadarnhaol yn ddigonol. Ac, fel y nodais yn ystod cyfnodau craffu blaenorol, nid wyf yn credu bod hynny'n wir mewn perthynas â'r darpariaethau yn y Bil hwn.
Mae gwelliant 11 yn ymwneud â'r pwerau mewn perthynas ag ardrethi annomestig i ddiffinio trefniadau osgoi artiffisial, rhoi a thynnu rhyddhad ac eithriadau, a phennu lluosyddion gwahaniaethol trwy reoliadau. Mae gwelliannau 12, 15 a 18 yn ymwneud â phwerau i wneud rheoliadau ynghylch gostyngiadau treth gyngor. Nid oes unrhyw un o'r ystod o bwerau presennol i Weinidogion Cymru wneud rheoliadau mewn perthynas ag ardrethi annomestig a'r dreth gyngor yn ddarostyngedig i weithdrefnau uwchgadarnhaol. Er fy mod yn gwerthfawrogi'r egwyddor sy'n sail i'r gwelliant hwn, mae'n bwysig bod yn glir ynghylch y perygl o ganlyniadau anfwriadol gwirioneddol. Gallai gweithdrefnau uwchgadarnhaol roi talwyr trethi lleol dan anfantais yng Nghymru drwy ohirio neu hyd yn oed atal darparu cymorth newydd. Byddai hon yn broblem benodol lle effeithir ar y gyllideb sydd ar gael i lywio dull Llywodraeth Cymru gan ddatganiad Llywodraeth y DU yn yr hydref, neu lle rydym yn penderfynu darparu cymorth newydd mewn amgylchiadau brys. Mae'r enghreifftiau a amlinellais mewn perthynas â'r dyletswyddau ymgynghori statudol arfaethedig yr un mor berthnasol i'r mater hwn. Mae'r enghreifftiau hyn, na fyddaf yn eu hailadrodd, yn dangos sut y gallai'r gwelliant hwn atal ymyriadau i gefnogi talwyr trethi lleol, y byddai'r Senedd hon yn eu cefnogi. Byddai gweithdrefn uwchgadarnhaol hefyd yn arwain at oedi wrth fynd i'r afael â threfniadau osgoi ardrethi annomestig, gan arwain at osgoi atebolrwydd hirfaith.
Byddai gwelliant 27 yn cymhwyso'r weithdrefn gadarnhaol i gychwyn y dyletswyddau newydd i dalwyr ardrethi ddarparu gwybodaeth i Asiantaeth y Swyddfa Brisio. Nid yw'n arfer safonol i Orchmynion cychwyn fod yn destun gweithdrefn graffu. Fel yr eglurais yn ystod cyfnodau cynharach, mae'r darpariaethau wedi'u nodi'n llawn ac ar gael er mwyn craffu arnynt yn ystod hynt y Bil. Rwyf wedi rhoi sicrwydd clir na fydd y darpariaethau'n cael eu cychwyn nes bod Llywodraeth Cymru yn fodlon y gellir disgwyl yn rhesymol i dalwyr ardrethi gydymffurfio.
Roedd tystiolaeth Asiantaeth y Swyddfa Brisio i'r Pwyllgor Llywodraeth Leol a Thai yn ystod Cyfnod 1 yn rhoi mwy o sicrwydd ynghylch y gwaith y maent yn ei wneud i sicrhau bod y trefniadau'n syml i dalwyr ardrethi ymgysylltu â nhw. Nid wyf felly'n argyhoeddedig bod angen cymeradwyaeth bellach gan y Senedd pan fyddwn yn barod i ddechrau'r darpariaethau. Felly, i gloi, byddwn yn gofyn i'r Aelodau wrthsefyll gwelliannau 11, 12, 15, 18 a 27.