6. Pa asesiad y mae yr Ysgrifennydd Cabinet wedi'i wneud o effaith rhyddhad ardrethi busnes ar yr economi? OQ61370

Mae rhyddhad ardrethi busnes yn cael effaith gadarnhaol ar yr economi. Mae ein pecyn cymorth, gwerth £384 miliwn eleni, wedi lleihau neu ddileu atebolrwydd ardrethi annomestig i fwy na 100,000 eiddo. Bydd llai nag 20 y cant o eiddo'n talu cyfraddau llawn, ac mae'r pecyn yn cydnabod y pwysau y mae talwyr ardrethi wedi'u hwynebu dros y blynyddoedd diwethaf, a'i nod yw cefnogi adferiad economaidd parhaus.

Diolch, Ysgrifennydd y Cabinet. Y llynedd, cofnodwyd bod un o bob tair siop ar stryd fawr Casnewydd yn wag, ac mae llawer mwy o siopau gwag ar draws fy rhanbarth yn Nwyrain De Cymru, a dyna'r norm, mae'n ymddangos, sy'n sefyllfa drist. Ar adeg pan fo busnesau'n dal i ymadfer ar ôl COVID, mae'r Llywodraeth Lafur hon yn penderfynu gostwng y rhyddhad ardrethi busnes o 75 y cant i 40 y cant, gan wneud i fusnesau Cymru dalu dwbl yr hyn y bydd eu cymheiriaid yn Lloegr yn ei dalu i bob pwrpas. Nid wyf yn deall pam fod Llywodraeth Lafur Cymru bellach yn galw am yr adolygiad 12 mis i ryddhad ardrethi busnes, gan wastraffu arian cyhoeddus ac amser pan ydym i gyd yn gwybod am y gwahaniaeth y mae cymorth ychwanegol gan y Llywodraeth Geidwadol yn ei roi i fusnesau dros y ffin yn Lloegr. Dyma'r adeg y dylai'r Llywodraeth wneud popeth yn ei gallu i helpu busnesau i ffynnu, a hyd yn oed goroesi, heb sôn am ddenu mwy o fusnesau i agor, gan nad nhw'n unig sy'n elwa o hynny, ond pawb ohonom, wrth gwrs, gyda'r effaith ar yr economi. Felly, Ysgrifennydd y Cabinet, a wnaiff y Llywodraeth hon wneud y peth iawn o'r diwedd a lleihau eu toriadau i ryddhad ardrethi busnes?

Wel, mae'r Aelod yn siarad am y pwysau ar y sector manwerthu yn arbennig. Rydym yn buddsoddi £78 miliwn ychwanegol i ddarparu rhyddhad ardrethi annomestig i fusnesau manwerthu, hamdden a lletygarwch am y bumed flwyddyn yn olynol, gan adeiladu ar bron i £1 biliwn o ryddhad a ddarparwyd ers 2020. Bydd y rhai sy'n gymwys yn cael rhyddhad o 40 y cant ar gyfer y flwyddyn ariannol ar ei hyd. Nid yw hyn yn digwydd yn ddiofyn; penderfyniad a wnaed gan Lywodraeth Cymru ydyw i gefnogi busnesau manwerthu, hamdden a lletygarwch y deallwn eu bod yn wynebu cyfnod anodd iawn. Mae'r Aelod yn gofyn imi gymharu'r sefyllfa yng Nghymru â'r un yn Lloegr. Mae'r sylfaen dreth yng Nghymru yn wahanol iawn i'r hyn ydyw yn Lloegr. Fel mae'n digwydd, mae ein rhyddhad ardrethi i fusnesau bach yn cefnogi hyd at ddau eiddo fesul pob awdurdod lleol i fusnesau yng Nghymru, sy'n llawer mwy hael nag yn Lloegr, lle na all busnesau ond hawlio am un eiddo'n unig. Mae busnesau bach yn talu cyfran lawer uwch o gyfanswm y refeniw ardrethi yng Nghymru o'i gymharu â Lloegr—mwy na dwbl. Mae cost y rhyddhad ardrethi busnesau bach yng Nghymru yn cael ei ariannu'n llawn gan Lywodraeth Cymru. Mae'n 10 y cant o gyfanswm y refeniw ardrethi o'i gymharu â 4 y cant yn Lloegr, a thrwy gapio'r cynnydd i'r lluosydd ar 5 y cant yn y flwyddyn ariannol hon, o'i gymharu â 6.7 y cant yn Lloegr, rydym wedi lleihau'r gwahaniaeth rhwng y lluosydd yng Nghymru ac yn Lloegr. Felly, mae'r holl fesurau hynny'n dweud wrthych ein bod wedi ymrwymo'n llwyr i wneud popeth yn ein gallu drwy ein polisi ardrethi i gefnogi busnesau a'r economi yng Nghymru, ond mae'n anochel fod y setliad ariannol y mae hi'n ei ddathlu, y mae ei chymheiriaid yn San Steffan wedi ei wthio ar Lywodraeth Cymru, nad yw'n cydnabod y costau cynyddol ac sydd wedi methu cadw'r addewid o gyllid llawn yn lle'r hyn a gollwyd gennym wrth adael yr Undeb Ewropeaidd wedi achosi pwysau anhygoel ar ein cyllideb. Mae honno'n ffaith anochel sy'n deillio o bolisi economaidd y Ceidwadwyr. Ond yng Nghymru, bydd Llywodraeth Cymru yn gwneud popeth yn ei gallu i gefnogi ein busnesau a chefnogi ein heconomi.