6. A wnaiff yr Ysgrifenydd Cabinet ddatganiad ar gysondeb ariannu gofal o fewn y gyfundrefn cartrefi gofal yng Ngogledd Cymru? OQ61377

Diolch. Mae gan yr awdurdodau lleol gyfrifoldeb statudol dros gynllunio a darparu gofal ar gyfer eu dinasyddion lleol, a fyddai'n cynnwys darparu cartrefi gofal. Yn flynyddol, mae awdurdodau lleol yn pennu ac yn cytuno ar eu cyfraddau ffioedd comisiynu eu hunain ar gyfer gwasanaethau, gan gynnwys cartrefi gofal.

Mae nifer o gartrefi gofal ar hyd y gogledd wedi cysylltu â fi yn ddiweddar yn codi pryderon, wrth gwrs, am gyflwr cyllido'r sector. Mae cartrefi gofal yn derbyn llai o gyllid gan Betsi Cadwaladr ar gyfer darparu gwasanaeth continuing healthcare nag y maen nhw'n ei gael gan awdurdodau lleol am ofalu am unigolion sydd ag anghenion gofal llai dwys; yng Nghonwy, er enghraifft, mae'n £6,000 yn llai bob blwyddyn i bob preswylydd. Nawr, mae'r bwrdd iechyd wedi gwneud y penderfyniad cyllido ar gyfer y flwyddyn bresennol heb ymgynghori â'r sector, er eu bod nhw bellach, gyda llaw, yn sgil ymateb chwyrn y sector ac ymyriad gan wleidyddion, wedi cytuno cyfarfod i drafod ffordd ymlaen.

Ond a gaf i ofyn a ydych chi'n cytuno â fi bod peidio ag ariannu cartrefi gofal yn iawn yn economi ffals? Hynny yw, os yw'r cartrefi yma yn gwrthod cymryd preswylwyr, neu'n cau oherwydd tanariannu gan y bwrdd iechyd, yna'r bwrdd iechyd ei hun fydd ar ôl, wedyn, yn gorfod delio â'r sefyllfa, gyda mwy o welyau ysbyty wedi'u blocio ac yn y blaen, a nhw fydd yn talu'r pris. Felly, pa gamau y mae'r Llywodraeth am eu cymryd i ddatrys y sefyllfa anghynaliadwy yma? Pa gyngor sydd gennych chi i Betsi Cadwaladr ynglŷn â thalu ffioedd teg i gartrefi gofal er mwyn osgoi sefyllfa lle mae'r gwasanaeth gofal yn dadfeilio, a fyddai wedyn yn costio llawer iawn yn fwy i Betsi Cadwaladr yn y pen draw?

Diolch am y cwestiwn atodol, Llyr. Fe wnaethoch chi gyfeirio at ddau beth yno: ffioedd cartrefi gofal a'r ffioedd am ofal iechyd parhaus, ac maent yn bethau gwahanol, ac mewn gwirionedd, maent mewn portffolios gweinidogol gwahanol hefyd, ond fe ddof at hynny mewn eiliad. Credaf mai'r man cychwyn, ac fe fyddwch yn deall ac yn derbyn hyn, yw ein bod yn darparu cyllid i awdurdodau lleol sy'n mynd tuag at eu grant cynnal ardrethi, ac yna maent yn penderfynu sut y caiff yr arian hwnnw ei ddyrannu i'w holl wasanaethau, gan gynnwys gofal cymdeithasol, ac mae hynny'n cynnwys darpariaeth cartrefi gofal. Eu cyfrifoldeb statudol nhw yw sicrhau eu bod yn diwallu anghenion gofal a chymorth eu dinasyddion lleol, a mater i'r awdurdodau lleol yw pennu a chytuno ar eu cyfraddau ffioedd eu hunain ar gyfer darparu lleoliadau cartrefi gofal yn flynyddol a chyhoeddi'r rhain.

Yr hyn y byddwn i'n ei ddweud, fodd bynnag, yw bod awdurdodau lleol yn cael eu hannog i weithio o fewn y fframwaith 'Gadewch i ni gytuno i gytuno', ac nid wyf yn gwybod a yw'r awdurdodau lleol y cyfeiriwch chi atynt yn gwneud hynny. Ond fe'u hanogir i wneud hynny wrth osod cyfraddau ffioedd cartrefi gofal, oherwydd mae hynny'n cynnwys gweithio mewn partneriaeth â darparwyr i ddeall costau, ac yna gosodir cyfraddau gan ddefnyddio methodoleg ffioedd a ddefnyddir naill ai gan yr awdurdod lleol ar lefel awdurdod lleol neu ar lefel ranbarthol. Felly, dyna'r dull o bennu ffioedd cartrefi gofal a pham fod diffyg cysondeb, weithiau, yn y modd y caiff ffioedd cartrefi gofal eu gosod ar draws pob awdurdod lleol, oherwydd bydd pob awdurdod lleol yn gosod eu ffioedd eu hunain.

Fodd bynnag, fe wnaethoch chi ofyn, wedyn, beth a wnawn i geisio datrys y broblem benodol honno. Ni allwn ddweud wrth awdurdodau lleol sut i wario eu harian—mae'r arian hwnnw yn y grant cynnal ardrethi; nhw sy'n penderfynu sut maent yn gwario'r arian hwnnw. Ond rydym wedi datblygu cod ymarfer newydd. Felly, mae gennym y fframwaith cenedlaethol ar gyfer comisiynu gofal a chymorth, sydd gerbron y Senedd ar hyn o bryd, ac rydym yn gobeithio y bydd hwnnw'n dod i rym ym mis Medi. Nawr, bydd y fframwaith cenedlaethol yn gosod yr egwyddorion a'r safonau ar gyfer arferion comisiynu gyda'r nod o leihau cymhlethdod a hwyluso cysondeb cenedlaethol mewn perthynas ag arferion comisiynu ac ailgydbwyso'r ffocws comisiynu ar ansawdd canlyniadau. Felly, pan ddaw'r fframwaith cenedlaethol yn weithredol yn ddiweddarach yn y flwyddyn—y gobaith yw y daw'n weithredol ym mis Medi—rwy'n gobeithio y bydd hwnnw’n ysgogi dull mwy cyson o weithredu, nid yn unig yn ymarferol, ond wrth bennu ffioedd cartrefi gofal hefyd. Hoffwn ei weld yn cael ei gyflwyno’n weddol gyflym, a bod awdurdodau lleol yn ei weithredu, ac fel y dywedaf, ein bod yn gweld cysondeb o ran ymarfer a phennu ffioedd.

Mark Isherwood. Bydd angen agor eich meic cyn i chi ddechrau eich cwestiwn, Mark Isherwood. Os gallwch ddechrau eto. Rydych chi'n iawn nawr.

Iawn. Yn ystod y datganiad busnes ddoe, galwais am ddatganiad brys ar ffioedd cartrefi gofal ar ôl i Fwrdd Iechyd Prifysgol Betsi Cadwaladr ysgrifennu at ddarparwyr yng ngogledd Cymru yn nodi bod ffioedd cartrefi gofal yn codi 3.17 y cant ar gyfer 2024-25. Fel y dywedais, cyfarfu Gareth Davies a minnau â Fforwm Gofal Cymru ddydd Gwener diwethaf, ac roeddent yn dweud wrthym mai gogledd Cymru sydd â’r ffioedd cartrefi gofal isaf yng Nghymru erbyn hyn, gan roi pwysau ar ddarparwyr i roi’r gorau i dderbyn cleifion gofal iechyd parhaus newydd ac i roi rhybudd i’w preswylwyr presennol a ariennir gan ofal iechyd parhaus, canlyniad gofidus nad oes neb eisiau ei weld ar yr union adeg pan nad yw’r angen erioed wedi bod yn fwy a phan fo byrddau iechyd angen y gwelyau hyn mewn cartrefi gofal yn daer. Yn ei hymateb, dywedodd y Trefnydd

'mae hynny'n rhywbeth y mae Ysgrifennydd y Cabinet dros Iechyd a Gofal Cymdeithasol yn mynd i'r afael ag ef' ar sail drawsweinidogol. Felly, sut rydych chi'n ymateb i'r alwad am ymyrraeth frys gyda'r bwrdd iechyd i sicrhau setliad cynaliadwy a dull cenedlaethol o osod ffioedd, i ddarparu ffigur sylfaenol sy'n dderbyniol i'r sector ac sy'n sicrhau gwerth da am arian i'r trethdalwr?

Diolch i Mark Isherwood am y cwestiwn hwnnw. Fe’ch cyfeiriaf yn ôl at yr ateb a roddais i Llyr Gruffydd, a oedd yn ymwneud â’r broses gyffredinol o bennu ffioedd cartrefi gofal. Rydych chi wedi dod—. Mae'n ddrwg gennyf, Llyr, ni roddais sylw i'r pwynt a godwyd gennych am ofal iechyd parhaus, ac fe wnaf hynny nawr mewn ymateb i gwestiwn Mark. Mater i Ysgrifennydd y Cabinet dros Iechyd a Gofal Cymdeithasol yw gofal iechyd parhaus a phennu polisi ynghylch hynny, ond hoffwn ddweud mai cyfrifoldeb y bwrdd iechyd yw pennu’r cyfraddau ffioedd priodol ar gyfer darparwyr o dan ofal iechyd parhaus. Nid oes methodoleg genedlaethol ar gyfer cytuno ar y gyfradd gofal iechyd parhaus. Telir y gyfradd wythnosol honno ar gyfer gofal iechyd parhaus gan y bwrdd iechyd, a gall amrywio yn dibynnu ar yr asesiad o anghenion ar gyfer yr unigolyn sy’n derbyn y gofal hwnnw. Felly, mae'r gofal sydd ei angen a'r cyfraddau ffioedd gofal preswyl yn cael eu gosod yn unol â'r anghenion penodol.

Caf air pellach gydag Ysgrifennydd y Cabinet dros Iechyd a Gofal Cymdeithasol am hynny, oherwydd, wrth gwrs, mae’r cyfrifoldebau’n gorgyffwrdd. Nid yw gosod y gronfa gofal iechyd parhaus yn rhan o fy mhortffolio i; ond mae gosod ffioedd cartrefi gofal ynddo. Felly, fe gawn sgwrs, ac rwy’n siŵr y gallwn baratoi rhywbeth a’i gyflwyno i’r Senedd, neu ei anfon at Aelodau, fel bod ganddynt ddealltwriaeth well o’r hyn sy’n digwydd.