Cwestiynau Heb Rybudd gan Arweinwyr y Pleidiau

1. Cwestiynau i'r Prif Weinidog – Senedd Cymru am 1:43 pm ar 2 Gorffennaf 2024.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Elin Jones Elin Jones Plaid Cymru 1:43, 2 Gorffennaf 2024

Cwestiynau nawr gan arweinwyr y pleidiau. Arweinydd y Torïaid, y Ceidwadwyr, Andrew R.T. Davies.

Photo of Andrew RT Davies Andrew RT Davies Ceidwadwyr

(Cyfieithwyd)

Diolch, Llywydd. Fel yr oeddech chi'n ei amlygu yn y fan yna, Prif Weinidog, mae rhywbeth yn digwydd ddydd Iau—etholiad yw ef, a bydd yn cynnig y dewis i bobl Cymru. Ond, yr hyn yr ydym ni wedi ei glywed gan arweinydd y Blaid Lafur yw embaras llwyr am hanes Llywodraeth Lafur Cymru. Roedd yn arfer mynd ar y cofnod a dweud, 'Ar gyfer yr hyn y byddem ni'n ei wneud yn San Steffan, edrychwch ar Lywodraeth Cymru—dyma'n glasbrint', gan dynnu sylw at y ffaith bod amseroedd aros mwyaf erioed yma yng Nghymru, gydag un o bob pedwar o bobl ar restr aros. Mae nifer uwch nag erioed o bobl yn aros am ddwy flynedd neu fwy i gael llawdriniaeth—21,600, sydd wedi cynyddu 1,600 o bobl. Rydym ni wedi gweld y dirywiad i safonau addysg fel y nodwyd gan PISA, ac mae gennym ni economi ddisymud sy'n talu'r cyflogau isaf yn unrhyw ran o'r Deyrnas Unedig. A oes unrhyw syndod na wnaiff Keir Starmer dynnu sylw at yr hyn y mae Llywodraeth Cymru yn ei wneud, a dyna pam y mae ganddo gymaint o gywilydd nawr yn yr ymgyrch bresennol hon o'r hyn y mae Llafur Cymru wedi ei gyflawni dros Gymru dros y 25 mlynedd diwethaf?

Photo of Vaughan Gething Vaughan Gething Llafur 1:44, 2 Gorffennaf 2024

(Cyfieithwyd)

Mae pobl yng Nghymru wedi dewis cefnogi Llafur Cymru mewn etholiadau datganoledig dros y cyfnod hwnnw gan nad ydym erioed wedi eu cymryd yn ganiataol. Rydym ni bellach yn canfod sefyllfa, ar ôl 14 mlynedd o'r Ceidwadwyr, lle ceir etholiad. Gallwch gael mwy o'r un peth gan y Torïaid, neu gallwch gael newid gyda Phlaid Lafur y DU, yn gweithio mewn partneriaeth â Llywodraeth Cymru yr wyf i'n falch o'i harwain. Meddyliwch yn ôl i'm ychydig ddiwrnodau cyntaf yn y swydd a'r tri grŵp o bobl y gwnes i eu cyfarfod. Gyda'r meddygon, rydym ni bellach wedi datrys y streic. Mae dyddiau o streicio yn digwydd yn Lloegr. Ceir y ffermwyr, a oedd yn deall ac sy'n deall nawr, oherwydd bradychiad addewidion maniffesto, nad yw £250 miliwn, neu £0.25 biliwn, os mynnwch, a ddylai fod wedi cael ei fuddsoddi yn yr economi wledig wedi cael ei fuddsoddi oherwydd bod yr arian hwnnw wedi aros yn San Steffan—dewis Torïaidd i dorri eu haddewidion maniffesto eglur. A meddyliwch eto am le'r ydym ni gyda gweithwyr dur. Byddwch yn clywed datganiad yn ddiweddarach heddiw gan Ysgrifennydd y Cabinet dros yr Economi, Ynni a'r Gymraeg am y gwaith yr ydym ni wedi ei wneud yn ymarferol i wneud yn siŵr bod bargen well bosibl ar gyfer dur os awn ni y tu hwnt i ddydd Iau gyda Llywodraeth Lafur sy'n barod i fuddsoddi. Dyna sut mae partneriaeth yn edrych, dyna beth mae'r Llywodraeth hon eisiau ei weld yn y dyfodol. Y ffordd yr ydym ni wedi gweithio gyda chydweithwyr yn ein tîm Llafur fel gwrthblaid i wneud yn siŵr y gallwn ni gael sgyrsiau go iawn am y dyfodol ar gyfer dur yw'r hyn sydd ar y papur pleidleisio ar 4 Gorffennaf. Rwy'n falch o'r hyn yr ydym ni wedi ei wneud ac edrychaf ymlaen at weithio gyda Keir Starmer os bydd pobl ledled Cymru a Phrydain yn dewis ethol Llywodraeth Lafur i'r DU.

Photo of Andrew RT Davies Andrew RT Davies Ceidwadwyr 1:46, 2 Gorffennaf 2024

(Cyfieithwyd)

Wel, nid yw e'n falch iawn ohonoch chi, Prif Weinidog, oherwydd ni all hyd yn oed sôn am eich hanes chi yma yng Nghymru. Rydych chi wedi tynnu sylw at bethau yr ydych chi'n credu sy'n gadarnhaol yma yng Nghymru; dim ond lledrithiau ydyn nhw, ar ddiwedd y dydd, wedi'u hadeiladu ar dywod a fydd yn diflannu gyda'r hwrdd cyntaf o wynt. Yr hyn yr ydym ni'n ei wybod yw bod newid ar y papur pleidleisio ddydd Iau. Gallwch symud oddi wrth y llwyddiant economaidd y mae'r Ceidwadwyr yn ei gyflawni, sydd wedi sicrhau twf termau real i gyflogau a thorri chwyddiant o 11 y cant i 2 y cant. Gallwn weld y twf economaidd cyflymaf o unrhyw wlad G7, neu gallwn symud at yr ansicrwydd a'r anobaith y mae Llafur yn eu cynnig, lle mae diweithdra wedi cynyddu, y mae'r arian wedi diflannu a'r trethi yn codi bob tro y maen nhw wedi gadael grym. Yr hyn yr ydym ni eisiau ei weld yw gwneud yn siŵr bod pobl Cymru yn gwybod beth yw'r newid hwnnw, a bod y newid hwnnw yn symud oddi wrth y cyfleoedd economaidd sy'n cyflawni dros bobl ar hyd a lled Cymru gyda methiant Llafur Cymru yma yng Nghymru i gyflawni unrhyw un o'i phrif addewidion, pa un a yw hynny'n golygu'r economi, iechyd neu addysg.

Photo of Vaughan Gething Vaughan Gething Llafur 1:47, 2 Gorffennaf 2024

(Cyfieithwyd)

Rwy'n edmygu ei amseriad gwych fel digrifwr yn siarad am lwyddiannau'r Ceidwadwyr yn yr economi. Yr argyfwng costau byw fu'r brif broblem ar garreg y drws ar hyd a lled y wlad. Ac mewn gwirionedd nid ailadrodd yr hyn yr oeddem ni'n ei feddwl a'r hyn yr oeddem ni'n ei wybod yn unig fu hyn—nid dim ond y ffigurau chwyddiant bwyd 31 y cant mewn tair blynedd, neu chwyddiant o 58 y cant mewn biliau ynni yn y tair blynedd diwethaf—ond mewn gwirionedd bu'n destun gofid mawr gwrando ar y straeon hynny yn uniongyrchol ar garreg y drws gan bobl sydd dal wir yn gwneud dewisiadau rhwng bwydo eu plant a rhoi'r gwres ymlaen. Ac mae pobl yn dal i fethu prydau bwyd. Pe baech chi'n mynd i siarad â'r bobl hynny ac yn ceisio dweud wrthyn nhw bod hanes pur o lwyddiant gan y Ceidwadwyr ac mai'r risg fwyaf yw newid trywydd, rwy'n credu y byddech chi'n cael ymateb pendant iawn.

Nid yr anobaith y mae'r Aelod yn siarad amdano yw'r hyn y mae gennym ni ddiddordeb ynddo—roedd yn araith anobeithiol. Rydym ni'n chwilio am gyfle i droi'r dudalen ar y 14 mlynedd diwethaf, cyfle i fuddsoddi yn yr economi a gwasanaethau cyhoeddus i gael sefydlogrwydd go iawn, cyfle i droi'r dudalen ar anghymhwysedd ofnadwy y pedair neu bum mlynedd diwethaf. Meddyliwch yn ôl i'r newyddion o'r wythnos diwethaf: £1.4 biliwn o gyfarpar diogelu personol sydd wedi cael ei wastraffu ac y bu'n rhaid ei losgi.Mae hynny ar ôl y rhaglen profi ac olrhain yn Lloegr—£22 biliwn—a ddisgrifiwyd gan gyn-Ysgrifennydd Parhaol yn y Trysorlys fel y gwastraff mwyaf a'r rhaglen gwariant cyhoeddus mwyaf anghymwys yn hanes y DU. Dyna hanes y Llywodraeth y mae ef wedi ei chefnogi. Dyna mae Andrew R.T. Davies yn gofyn i bobl bleidleisio drosto. Rwy'n gofyn i bobl bleidleisio dros rywbeth gwell. Rwy'n gofyn i bobl bleidleisio dros newid, gwahanol Lywodraeth yn y DU sy'n credu mewn datganoli, sy'n credu mewn partneriaeth, i gael dwy Lywodraeth Lafur yn cydweithio.

Ac rwyf i wedi mwynhau fy holl ymgyrchu ochr yn ochr â Keir Starmer. Rwyf i wedi mwynhau nid yn unig ymddangos ar flaen maniffesto Cymru ond yr hyn y gallem ni ei wneud gyda'n gilydd fel partneriaid ar gyfer y dyfodol. Dyna sydd ar y papur pleidleisio ar 4 Gorffennaf, ac edrychaf ymlaen at ddyfarniad pleidleiswyr yma yng Nghymru.

Photo of Andrew RT Davies Andrew RT Davies Ceidwadwyr 1:49, 2 Gorffennaf 2024

(Cyfieithwyd)

Mae'n ddiddorol nodi nad oeddech chi ar y bws ymgyrchu a aeth i etholaeth Paul Davies y diwrnod o'r blaen. Tybed pam. Withyhedge, efallai. Ond mae eich tôn nawddoglyd o siarad â phobl am yr argyfwng costau byw—. Cafwyd argyfwng costau byw. Rydym ni i gyd fel Aelodau etholedig wedi gweld ein hetholwyr ac wedi edrych i fyw eu llygaid ac wedi teimlo eu poen. Ond dangoswch i mi ddemocratiaeth orllewinol nad yw wedi cael pwysau economaidd tebyg. Yn y pen draw, yr hyn yr wyf i'n ei ddweud wrthych chi, Prif Weinidog, yw ein bod ni'n dod allan o hynny. Rydym ni wedi adeiladu model economaidd sydd wedi sicrhau'r cyfraddau uchaf erioed o gyflogaeth, y cyfraddau uchaf erioed o setliadau cyflog sydd bellach dros chwyddiant i fyny i 6 y cant o'i gymharu â chwyddiant o 2 y cant. A'r hyn yr ydym ni'n ei weld gan y Blaid Lafur yw'r bygythiad o drethiant uwch, twf economaidd arafach a dilyn hanes Llafur Cymru yma yng Nghymru sydd wedi cyflawni'r amseroedd aros hiraf erioed, safonau addysgol sy'n gostwng ac economi sy'n ddisymud. Dyna'r newid sydd ar y papur pleidleisio ddydd Iau: y gallwch chi fynd yn ôl gyda Llafur, neu ymlaen gyda'r Ceidwadwyr. Os byddwch chi'n newid y naratif yn economaidd, bydd pob gŵr, gwraig a phlentyn yn y wlad hon yn waeth eu byd, a dyna lle'r wyf i'n credu y bydd synnwyr da pobl Cymru yn disgleirio ac yn y pen draw yn gwrthod hanes Llafur Cymru yma yng Nghymru a'r hanes o fethu â chyflawni gwelliannau y mae pobl yn eu haeddu yma yng Nghymru.

Photo of Vaughan Gething Vaughan Gething Llafur 1:50, 2 Gorffennaf 2024

(Cyfieithwyd)

Rydw i wedi mwynhau ymgyrchu yng Nghanolbarth a De Sir Benfro ac rwy'n edrych ymlaen at wneud hynny yn ystod y dyddiau nesaf. Rwyf i hefyd yn edrych ymlaen at yr hyn y mae pobl Cymru yn ei ddewis. Wrth i'r pleidleisiau hynny gael eu cyfrif drwy noson 4 Gorffennaf ac i mewn i fore 5 Gorffennaf, byddwn yn gweld a fydd pobl yn credu darlun gobeithiol Andrew R.T. Davies o ba mor llwyddiannus fu'r pedair i bum mlynedd diwethaf a'r 14 mlynedd diwethaf ar draws y DU. Does dim byd nawddoglyd am yr argyfwng costau byw. Mae'n real iawn ac yn anochel i lawer gormod o'n teuluoedd. Hoffwn pe gallai'r Aelod ddangos ychydig yn fwy o ddealltwriaeth o'r hyn y mae llawer gormod o deuluoedd Cymru yn mynd drwyddo a chydnabod cyfrifoldeb Llywodraeth bresennol y DU yn y dewisiadau y maen nhw wedi eu gwneud. Nid oes unrhyw nifer o honiadau ffeithiol diffygiol am yr hyn sydd ddim ym maniffesto'r Blaid Lafur yn mynd i newid hynny; mae pobl yn deall sut mae eu bywydau wedi newid. Mae'r ffigurau'n dangos nad yw'r rhan fwyaf o bobl yn well eu byd o gymharu â 14 mlynedd yn ôl. Mae'r ffigurau'n dangos mai hon yw'r unig Senedd mewn hanes pan gymerwyd cofnodion lle mae safonau byw yn is ar ddiwedd Senedd y DU nag ar y cychwyn. Mae'r ffigurau'n dangos bod pobl sy'n gweithio yn talu trethi uwch nawr nag yn y 70 mlynedd diwethaf, y cwbl o dan oruchwyliaeth y Ceidwadwyr. Rwy'n edmygu ei ddewrder yn ceisio honni nad oes yr un o'r pethau hyn yn wir, ond edrychaf ymlaen at ddyfarniad y bobl. Newid gwirioneddol ar draws y DU, dwy Lywodraeth Lafur yn cydweithio dros Gymru a Phrydain—dyna sydd ar y papur pleidleisio, ac fel y dywedais i, edrychaf ymlaen at ddyfarniad pobl Cymru yn y blwch pleidleisio.

Photo of Rhun ap Iorwerth Rhun ap Iorwerth Plaid Cymru

Diolch, Llywydd. Dwi'n wleidydd sydd yn licio pwysleisio’r positif o ran dyfodol Cymru. Dwi'n dweud ‘ie’ i ddyfodol tecach a mwy llewyrchus ac rydym ni wedi dweud ‘ie’ ers degawdau bellach fel cenedl.

Photo of Rhun ap Iorwerth Rhun ap Iorwerth Plaid Cymru

(Cyfieithwyd)

Mae hanes gwleidyddol Cymru ers bron i 30 mlynedd yn un o ddweud 'ie': 'ie' i gael ein Senedd ein hunain ym 1997, 'ie' mawr i roi dannedd go iawn iddo yn 2011. 'Ie' gan ein bod ni wedi gweld y gallwn ni gyflawni cymaint mwy o gael yr arfau i wneud y gwaith. Cyn yr etholiad cyffredinol ddydd Iau, mae Plaid Cymru yn dweud 'ie' i gyllid canlyniadol HS2 a allai drawsnewid seilwaith trafnidiaeth yng Nghymru. Rydym ni'n dweud 'ie' i ddatganoli plismona a chyfiawnder i roi system gyfiawnder fwy effeithiol i Gymru. Mae'n 'ie' gennym ni ar ddatganoli Ystad y Goron i wneud y gorau o'n hadnoddau naturiol. Mae'n 'ie' ar bob un o'r rhain, oherwydd mae gennym ni agwedd o allu gwneud, cred nad dyma'r gorau y gall pethau fod i Gymru. Ond er gwaethaf y ffaith, ar yr holl faterion hynny, bod hyd yn oed Aelodau Llafur yng Nghymru yn y Senedd hon yn cytuno â ni, pam mae Syr Keir Starmer mor benderfynol o ddweud 'na' wrth bob un ohonyn nhw a 'na' i Gymru yn 2024?

Photo of Vaughan Gething Vaughan Gething Llafur 1:53, 2 Gorffennaf 2024

(Cyfieithwyd)

Rwy'n credu y bydd gennym ni berthynas sydd wedi'i thrawsnewid ar draws y DU os bydd Llywodraeth Lafur y DU, ag ymrwymiadau eglur i sicrhau nad yw Prif Weinidog y DU yn anwybyddu Prif Weinidogion ar draws y wlad, a chyngor o genhedloedd a rhanbarthau. Ac nid yn unig hynny; ceir y datganiad y byddwch chi'n ei glywed gan Ysgrifennydd yr economi Jeremy Miles yn ddiweddarach heddiw ar ddifrifoldeb eithriadol yr hyn a ddigwyddodd yr wythnos diwethaf, y pryder gwirioneddol iawn mewn cymunedau gwneud dur, nid yn unig ym Mhort Talbot. Yn flaenorol, ni fyddai Prif Weinidog y DU, Rishi Sunak, yn codi'r ffôn i siarad â Mark Drakeford. O fewn ychydig oriau, cafodd Jeremy Miles, Jo Stevens a minnau sgwrs gyda Keir Starmer a Jonathan Reynolds am yr hyn y byddem ni'n ei wneud i geisio symud pob un ohonom ni i sefyllfa well. Dyna bartneriaeth go iawn, a dyna ddigwyddodd. Ac rydym ni'n credu ei fod yn rhan o wneud gwahaniaeth, o geisio gweld gwahanol lefel o uchelgais i'r wlad a gwahanol bartneriaeth. Dyna'r hyn y gallem ni ei gael ar 4 Gorffennaf os bydd pobl yn pleidleisio'r ffordd iawn. Rwy'n credu mai dyna'r hyn y byddwn ni'n ei gael. Dyna'r hyn yr wyf i'n gweithio i'w gael.

Bydd hefyd yn gweld maniffesto i fwrw ymlaen â datganoli: tegwch o ran Barnett, adolygu a diweddaru'r fframwaith cyllidol yn iawn, gweld datganoli yn cael ei symud ymlaen gan ddychwelyd ein pwerau a'n harian o hen gronfeydd yr UE, a datganoli cyllid cymorth cyflogaeth. Ac, yn fy marn i, byddwn yn gwneud cynnydd ar ddatganoli cyfiawnder a phrawf ieuenctid. Mae'r holl bethau hynny ar y papur pleidleisio ar 4 Gorffennaf, ac rwy'n edrych ymlaen at weld beth mae pobl Cymru yn pleidleisio drosto. Os byddan nhw'n pleidleisio dros Lywodraeth Lafur y DU ar sail y maniffesto yr ydym ni wedi ei gyflwyno, byddwn yn bwrw ymlaen â hwnnw, ac rwy'n credu y gallwn ni ddychwelyd at y bobl a bod yn eglur am yr addewidion yr ydym ni wedi eu gwneud ac yr ydym ni wedi eu cadw, mewn cyferbyniad uniongyrchol â'r 14 mlynedd diwethaf o anhrefn Torïaidd. Nid yw'n anochel y byddwn ni'n ennill ddydd Iau. Os yw pobl eisiau newid, mae angen iddyn nhw bleidleisio drosto.

Photo of Rhun ap Iorwerth Rhun ap Iorwerth Plaid Cymru 1:55, 2 Gorffennaf 2024

(Cyfieithwyd)

Yn wir, mae'r Prif Weinidog wedi siarad droeon am ei obeithion am berthynas fwy adeiladol rhwng Llywodraethau Cymru a'r DU pe bai Llafur yn mynd i Downing Street ddydd Gwener. Rwy'n siŵr y byddai'r Prif Weinidog yn gwneud galwad gynnar i Syr Keir, Prif Weinidog y DU, i'w longyfarch, pe bai hynny'n digwydd. Ond mae Cymru'n disgwyl llawer mwy na geiriau gwresog o'r sgwrs honno. Bydd gan y Prif Weinidog y moethusrwydd o beidio â gorfod mynd drwy switsfwrdd Rhif 10. Rwy'n siŵr y bydd ganddo linell uniongyrchol. Rwy'n siŵr y gallai hyd yn oed anfon neges destun ato, er y byddwn yn argymell ei fod yn cadw cofnod ohoni. Ond a all y Prif Weinidog gadarnhau'r hyn y gallai Cymru obeithio amdano o'r sgwrs gychwynnol honno? Ar ôl ymgyrch etholiad cyffredinol lle mae Llafur y DU wedi dweud 'na' i gyllid canlyniadol HS2, 'na' i gyllid teg, 'na' i gael gwared ar y cap budd-daliadau dau blentyn, 'na' i ddatganoli cyfiawnder a phlismona, fel y mae hyd yn oed Llafur yng Nghymru wedi cytuno â ni yn ei gylch, a yw'r Prif Weinidog yn hyderus y gall berswadio Prif Weinidog Llafur yn y DU i newid ei feddwl ar unrhyw un o'r materion hyn, neu a fydd Syr Keir, fel ei ragflaenydd Torïaidd, yn rhoi'r ffôn i lawr ar obeithion Cymru?

Photo of Vaughan Gething Vaughan Gething Llafur 1:57, 2 Gorffennaf 2024

(Cyfieithwyd)

Unwaith eto, nid yw canlyniad yr etholiad gennym ni eto, ond mae Rhun ap Iorwerth eisoes yn siomedig am Lywodraeth nad yw wedi cael yr un diwrnod mewn grym. Mae angen i ni ennill yr etholiad yn gyntaf. Gallaf ddweud wrtho yn sicr nad ydym yn hunanfodlon ynghylch y canlyniad. Dyna pam rydym ni wedi bod yn mynd allan ac yn gweithio gyda phobl Cymru, yn gwrando arnyn nhw ac yn siarad â nhw ers misoedd ar fisoedd. Dyna pam mae'r ymgyrch hon mor bwysig iawn i ni. Oherwydd rwy'n cofio'r Llywodraeth Lafur ddiwethaf. Ar ddechrau honno, roeddwn i'n ŵr gwirioneddol ifanc yn 1997. Rwy'n cofio pa mor wael oedd y wlad bryd hynny a'r golled o obaith a oedd wedi digwydd. Rwy'n cofio'r ffaith bod y Llywodraeth honno wedi arwain at godi cannoedd o filoedd o blant allan o dlodi. Rwyf i wedi bod yn rhan o Lywodraeth yma yn ystod yr 11 mlynedd diwethaf sydd wedi gwneud ein gorau glas i geisio tynnu'r gwres allan o'r hyn y mae'r Torïaid wedi ei wneud i ni. Ac eto rydym ni'n gwybod bod mwy o blant yn byw mewn tlodi nawr, oherwydd dewisiadau uniongyrchol a wnaed yn Downing Street. Mae'n dangos bod y dewisiadau yn yr etholiadau hyn yn bwysig.

Rwy'n falch bod ymgeiswyr Llafur Cymru yn sefyll ar sail maniffesto sydd eisiau gweithredu ar dlodi plant ac adolygu ein system fudd-daliadau i wneud yn siŵr bod gwaith yn talu, i wneud yn siŵr bod pobl yn cael eu cynorthwyo, i wella'r buddsoddiad yr ydym ni'n ei wneud yn y blynyddoedd cynharaf, i gynorthwyo pobl mewn gwaith, i ddweud 'ie' i fwrw ymlaen â datganoli, i ddweud 'ie' i sefydlogrwydd economaidd, i ddweud 'ie' i unioni rhai o anghyfiawnderau ein gorffennol, boed yn gomisiynydd Windrush, boed y camau yr ydym ni'n mynd i'w cymryd ar gyfiawnder yng ngwarged cronfa bensiwn y glowyr, boed y gwir am Orgreave. Mae'r holl bethau hynny ar y papur pleidleisio—gweledigaeth gadarnhaol a phartneriaeth gadarnhaol. Edrychaf ymlaen at berthynas adeiladol gyda Phrif Weinidog Llafur y DU os mai dyna sut mae'r wlad yn pleidleisio. Ni fyddaf yn cymryd hynny'n ganiataol. Fodd bynnag, os gwnawn ni hynny, rwy'n disgwyl cael Llywodraeth Lafur y DU sy'n cyflawni ein hymrwymiadau maniffesto, sy'n cadw ein haddewidion, ac edrychaf ymlaen at weld sut mae pobl yng Nghymru yn dewis pleidleisio.

Photo of Rhun ap Iorwerth Rhun ap Iorwerth Plaid Cymru 1:58, 2 Gorffennaf 2024

(Cyfieithwyd)

Y diffyg addewidion i Gymru sydd mor amlwg yn yr etholiad hwn, os caf i ddweud. Rydym ni'n gwybod y byddai'r methiant i gyflawni o ran unrhyw un o'r materion hynny y soniais amdanyn nhw a anwybyddwyd gan y Prif Weinidog, heb sôn am anwybyddu pob un ohonyn nhw, yn gyfystyr â bradychu buddiannau Cymru. Ni allwn ganiatáu i Lafur mewn Llywodraeth gymryd Cymru yn ganiataol.

O agwedd ddirmygus, a bod yn onest, Ysgrifennydd Gwladol Cymru yr wrthblaid, Jo Stevens, i'r cynllwyn o dawelwch ar y biliynau ychwanegol o doriadau i ddod a fydd yn effeithio ar Lywodraeth Cymru yma, gadewch i ni fod yn onest, ar faterion mwy o bwerau a chyllid teg, nid yw Llafur yn cynnig unrhyw newid gwirioneddol i'r Torïaid. Rydym ni i gyd yn edrych ymlaen at daflu'r Ceidwadwyr allan o rym, ac mae Plaid Cymru ar flaen y gad i wneud hynny, o Ynys Môn i Gaerfyrddin, ond gwaith Plaid Cymru yn unig fu gwneud y ddadl dros Gymru, pa un a yw'n gael gwared ar y cap dau blentyn i godi plant allan o dlodi neu drawsnewid ein rhwydwaith trafnidiaeth gydag arian HS2, yn yr etholiad hwn. Rydym ni eisiau'r gorau i Gymru, heb os nac oni bai.

Rhodri Morgan a ddywedodd unwaith fod perthynas y Torïaid â Chymru yn seiliedig ar ymddiriedaeth a dealltwriaeth: dydyn ni ddim yn ymddiried ynddyn nhw a dydyn nhw ddim yn ein deall ni. Wel, rwy'n ofni bod Syr Keir hefyd wedi dangos diffyg dealltwriaeth amlwg. Byddaf i ac ASau Plaid Cymru yn ei wrthwynebu ac yn ei ddwyn i gyfrif; pam mae Jo Stevens a'r Prif Weinidog mor benderfynol o beidio â gwneud hynny?

Photo of Vaughan Gething Vaughan Gething Llafur 2:00, 2 Gorffennaf 2024

(Cyfieithwyd)

Wel, rwy'n dychwelyd eto at y ffaith bod gan bobl yn yr etholiad hwn ddewis ynglŷn â'r hyn i'w wneud: ar ôl 14 mlynedd o'r Torïaid, ai mwy o'r un peth ydyw, neu ai newid ydyw? Rwy'n falch o ddweud bod fy mhlaid i yn cynrychioli newid ledled y DU. Mae hynny'n golygu bod angen i ni ofyn i bobl bleidleisio dros y newid hwnnw; mae hynny'n golygu peidio ag anfon llais gwan o brotest o Gymru, ond anfon llywodraeth i Gymru, i anfon hyrwyddwyr Llafur Cymru a fydd yn sefyll dros eu cymunedau a'n gwlad o ran bod eisiau newid ein gwlad er gwell. Dyna sydd ar y papur pleidleisio. Ac os edrychwch chi ar gymryd pethau'n ganiataol, nid ydym ni'n cymryd dim yn ganiataol yn yr etholiad hwn, dim byd yn ganiataol yn ein perthynas â'r etholwyr. Mae gennym ni faniffesto sydd â'r nod o ddarparu mwy o bwerau i Gymru, mwy o gyllid i Gymru a phartneriaeth well, un o barch, wedi'i hadeiladu ar barch at ddatganoli a'r gwahanol genhedloedd sy'n rhan o'r DU. Dyna sydd ar gynnig ar 4 Gorffennaf, ac rwy'n edrych ymlaen at weld sut mae pobl Cymru yn pleidleisio. Ac os ydyn nhw'n dewis rhoi eu hymddiriedaeth yn ein plaid ni eto, rwy'n gobeithio y bydd gan yr Aelod yr ewyllys da i gydnabod y dyfarniad hwnnw, ac i weithio mewn gwirionedd gyda phobl eraill sydd eisiau gweld cynnydd i Gymru. Rwy'n falch o arwain Llywodraeth a fydd yn parhau i sefyll dros Gymru, a pheidio â bod ofn cael y sgyrsiau y mae angen i ni eu cael, ac yn yr un modd peidio ag ofni bod yn eiriolwyr balch dros y bartneriaeth yr wyf i'n credu y gallem ni ei chael, gyda dwy Lywodraeth Lafur yn gweithio dros Gymru a Phrydain; nid llais o brotest ond llais o lywodraeth a newid. Dyna sydd ar y papur pleidleisio ar 4 Gorffennaf.