8. Sut y mae Llywodraeth Cymru yn gweithredu datganiadau'r Comisiwn Annibynnol ar Ddyfodol Cyfansoddiadol Cymru? OQ61268

Ar ôl cymeradwyo argymhellion y comisiwn yn llawn, fe wnaethom ddyrannu adnoddau ychwanegol i'r agenda bwysig hon yng nghyllideb 2024-25. Mae gwaith paratoi ar y gweill, a byddaf yn rhoi'r wybodaeth ddiweddaraf i'r Senedd am ddatblygiadau allweddol.

Ysgrifennydd y Cabinet, mae pum mis wedi mynd heibio ers i'r Comisiwn Annibynnol ar Ddyfodol Cyfansoddiadol Cymru gyhoeddi ei adroddiad terfynol, ac mae mwy na thri mis ers i Lywodraeth Cymru gyhoeddi ei hymateb i adroddiad y comisiwn, yn derbyn ei holl argymhellion, yn unigol ac fel pecyn. Nawr, roedd y comisiwn yn glir iawn ynghylch y brys i weithredu'r argymhellion hyn, ond ni chlywsom air pellach gennych chi am hyn ers wythnosau bellach, felly rwy'n pryderu efallai nad ydych chi'n rhoi'r camau sydd eu hangen ar waith mor gyflym ag sy'n angenrheidiol. Nawr, fe wyddom wrth gwrs fod aelodau blaenllaw o'ch plaid wedi diystyru cyflawni argymhellion y comisiwn a hynny'n gyson ac yn glir, gan gynnwys argymhellion ynghylch datganoli plismona a chyfiawnder, y rheilffyrdd ac Ystad y Goron, ac ar gyllid tecach i Gymru. Felly, o ystyried bod penaethiaid eich plaid yn Llundain mor elyniaethus tuag atynt, a wnewch chi amlinellu, os gwelwch yn dda, sut yn union y mae Llywodraeth Cymru yn gweithio i weithredu argymhellion y comisiwn cyfansoddiadol ar gryfhau ein democratiaeth, diogelu datganoli a sicrhau pwerau pellach i Gymru, a'r amserlenni rydych chi'n gweithio o'u mewn?

Os caf ddechrau drwy dawelu meddwl fy nghyd-Aelod fy mod yn rhoi'r flaenoriaeth y mae'n ei haeddu i hyn yn fy mhortffolio, un o'r pethau cyntaf a wneuthum oedd gofyn am gyfarfodydd gyda chyn gyd-gadeiryddion y comisiwn, yr Athro Laura McAllister a'r Esgob Rowan Williams, i drafod y materion sy'n codi o'u hadroddiad. Rwyf hefyd wedi cyfarfod â Gareth Williams, a gadeiriodd banel arbenigol y comisiwn, a hefyd gyda Dr Anwen Elias, a oedd yn aelod o'r comisiwn ac sy'n arbenigo'n benodol mewn ymgysylltiad democrataidd, a hefyd gyda Philip Rycroft, cyn-gomisiynydd sydd ag arbenigedd mewn cysylltiadau rhynglywodraethol.

Rwyf wedi bod yn edrych yn arbennig ar yr argymhellion cyntaf, a oedd ar gyfer Llywodraeth Cymru yn benodol. Roedd y cyntaf, wrth gwrs, yn ymwneud ag arloesedd democrataidd, a'r argymhelliad yno oedd y dylem bwyso ar banel cynghori arbenigol, felly rwy'n gwneud dewisiadau terfynol, os mynnwch, ar hyn o bryd mewn perthynas â'r panel hwnnw, dewisiadau a fydd yn ein helpu i symud ymlaen mewn perthynas â'r gofod arloesedd democrataidd. Mae hynny'n ymwneud ag ymgysylltu cynhwysol a gwaith cymunedol yma yng Nghymru, a dyna pam fod y cyfarfod a gefais gyda Dr Anwen Elias mor bwysig i fy helpu i feddwl sut y gellid bodloni'r argymhelliad penodol hwnnw yn y dyfodol, oherwydd mae'n galw am wneud strategaeth newydd benodol i addysg yn flaenoriaeth ar gyfer y gwaith. Ac yn amlwg bydd yn rhaid imi weithio'n agos iawn gyda fy nghyd-Aelod, y Gweinidog tai a llywodraeth leol, sydd â diddordeb penodol mewn amrywiaeth a democratiaeth. Mae'r holl bethau hyn yn dod at ei gilydd.

Rwyf wedi cael trafodaethau da am egwyddorion cyfansoddiadol, gan archwilio'r hyn y mae gwledydd eraill wedi'i wneud o ran eu hymagwedd at egwyddorion cyfansoddiad a llywodraethu yn eu gwledydd, i ddeall yr hyn y gallem ei ddysgu yma yng Nghymru a beth y gallai fod yn briodol i ni yma yng Nghymru. Ac wrth gwrs, roedd trydydd argymhelliad i ni fel Senedd yn ymwneud â diwygio'r Senedd ac rydym wedi bod yn gwneud cynnydd da ar hwnnw hefyd. Felly, yn bendant mae cynnydd yn digwydd, ond fe geisiaf roi diweddariad pellach i gyd-Aelodau pan fyddaf wedi dod i benderfyniad ynglŷn â'r grŵp cynghori, a oedd yn argymhelliad allweddol gan y comisiwn.

Diolch i'r Ysgrifennydd Cabinet.