3. Pa gynlluniau sydd gan Lywodraeth Cymru i gefnogi datblygiad cerddorion ifanc? OQ61295

Diolch. Mae'r gwasanaeth cerddoriaeth cenedlaethol yn galluogi pob plentyn a pherson ifanc, o dair i 16 oed, i gael y cyfle i fanteisio ar gyfleoedd mewn gweithgareddau creu cerddoriaeth, mewn ysgolion ac yn y gymuned ehangach.

Diolch am yr ateb.

Mae rhieni yng Ngogledd Caerdydd wedi cysylltu â mi ac, o ganlyniad, fe wnes i ymweld â'r conservatoire iau yng Ngholeg Brenhinol Cerdd a Drama Cymru yn ddiweddar, lle mae pawb yn siomedig a gofidus iawn am yr ansicrwydd ynghylch ei ddyfodol. Mae'r ysgol yn darparu ar gyfer 300 o bobl ifanc i fynychu ar benwythnos. Mae'r mwyafrif helaeth ohonyn nhw yn cael bwrsariaethau i ddod, yn seiliedig ar incwm yr aelwyd. Mae'n cynnig canu a symud, arbenigedd jazz, chwarae grŵp, cerddoriaeth siambr, cerddoriaeth Indiaidd, theori a chôr—i enwi dim ond rhai. Ac yn ogystal â cholli'r cyfleoedd hyn, pe bai'n cau, ceir ffynhonnell fawr o bryder am yr offerynnau gwych sydd ganddyn nhw yno—offeryn unigol yn werth miloedd o bunnoedd—sy'n cael eu rhoi i'r bobl ifanc eu defnyddio am ffi cynnal a chadw fach iawn. Felly, pa gyfleoedd fyddai gan bobl ifanc i ddefnyddio'r mathau hynny o offerynnau pe na bai hyn yn parhau? Mae hwn yn sefydliad unigryw, ac felly beth allai Llywodraeth Cymru ei wneud i atal y gwasanaeth hwn rhag cau?

Dylwn ddweud fy mod i fy hun wedi elwa o gael cyfleoedd i chwarae offeryn cerddorol pan oeddwn i'n iau fy hun. Chwaraeais y ffidil a'r trwmped, gyda gwahanol raddau o hyfedredd. Ond rwy'n cydnabod, mewn gwirionedd, bod talent yn cael ei ddosbarthu'n gymharol gyfartal, ond nad yw cyfle. Dyna pam wnaethon ni gyflwyno'r gwasanaeth cerddoriaeth cenedlaethol. Ac mae'r gwaith y mae Coleg Brenhinol Cerdd a Drama Cymru yn ei wneud yn helpu i ddarparu llwyfan ychwanegol i bobl ifanc.

Mae'r ymgynghoriad sydd ganddyn nhw yn dod i ben ar 20 Mehefin, ac yna bydd cyfnod pellach o dair wythnos i ystyried ymatebion i hynny. Mae gen i ddiddordeb yn y coleg yn ystyried effaith y dewisiadau y gallai eu gwneud. Nid ydym ni mewn sefyllfa i'w cyfarwyddo o ran cyllid—mae'n ddewis y maen nhw wedi ei wneud—ond mae Ysgrifennydd y Cabinet dros Addysg wedi cynnig cyfarfod â'r pennaeth ac wedi gofyn i wneud hynny. Rwy'n disgwyl i'r pennaeth ymgysylltu'n uniongyrchol ag Ysgrifennydd y Cabinet dros Addysg, i gael sgwrs gyda ni am yr hyn y mae'n bosibl ei wneud, oherwydd rwyf i eisiau gweld ein hasedau diwylliannol yn cael eu diogelu a'u datblygu.

Rydym ni mewn cyfnod o amser nawr lle, ymhen ychydig wythnosau, y gallai fod newid ar lefel y DU gyda gwahanol gyfle i edrych tuag at ddyfodol, a'r gallu, gobeithio, i gynllunio dros fwy na blwyddyn. Yn union fel yr ydym ni'n gofyn i bobl eraill beidio â gwneud dewisiadau na ellir eu gwrthdroi, byddwn yn gofyn i'r coleg feddwl eto am y dewis y gallen nhw fod yn ystyried ei wneud, i gael y cyfarfod a gynigiwyd gydag Ysgrifennydd y Cabinet dros Addysg i ystyried sut y gallan nhw barhau i ymestyn yr amrywiaeth o gyfleoedd i bob plentyn a pherson ifanc ledled Cymru sydd â thalent a'r gallu i elwa o addysg a chyfle cerddorol yn eu bywydau.

Mae arweinydd yr wrthblaid newydd ddweud wrthyf i ei fod yntau'n gallu chwarae'r trwmped hefyd, Prif Weinidog, felly edrychaf ymlaen at gystadleuaeth rhwng y ddau ohonoch chi ar bwy all chwarae'r trwmped yr uchaf. [Chwerthin.]

Ond ar nodyn difrifol, mae hwn yn gwestiwn pwysig iawn ar y papur trefn heddiw a'r mis diwethaf yn adeilad yr Urdd ar draws y ffordd, roedd rhai Aelodau yma yn bresennol yn y digwyddiad sy'n dathlu gwaith y gwasanaeth cerddoriaeth cenedlaethol. Roeddwn i'n falch iawn o glywed cynrychiolwyr o Bowys a phobl ifanc o sir Drefaldwyn yn cymryd rhan yn y digwyddiad hwnnw hefyd. Ond pan oeddwn i yn yr Eisteddfod ym Meifod fis diwethaf, siaradais hefyd â phobl ar stondin Cerddoriaeth Ieuenctid Sir Drefaldwyn, gwirfoddolwyr sy'n dod at ei gilydd i annog pobl ifanc i ddod at ei gilydd bob dydd Gwener yn Ysgol Uwchradd y Trallwng, am ddim, i chwarae eu hofferynnau gyda'i gilydd. Felly, gyda hynny mewn golwg, Prif Weinidog, roeddwn i hefyd yn ymwybodol bod cyllid ffyniant cyffredin gan Lywodraeth y DU wedi darparu cyfanswm o £675,000 i 10 sefydliad i gefnogi'r diwydiannau celfyddydol a chreadigol ar draws sir Powys.

Felly, Prif Weinidog, hoffwn ofyn pa waith pellach y gallwch chi ei wneud ac y gall Llywodraeth Cymru ei wneud, yn enwedig ar lawr gwlad, i gynorthwyo ac annog pobl ifanc i ystyried bod yn gerddor fel cyfle bywyd cadarnhaol iddyn nhw? Beth allwch chi ei wneud ar y cyd â chynlluniau a gefnogir gan y gronfa ffyniant gyffredin i annog mwy o hynny, yn enwedig mewn ardaloedd gwledig?

Roeddwn innau hefyd yn Eisteddfod yr Urdd ym Meifod. Roedd yn ddiddorol iawn gweld mai nid y perfformiad yn unig oedd swyddogaeth perfformiad cerddorol i amrywiaeth o bobl ifanc a'r hyn yr oedden nhw'n ei gael ohono, ond yr holl ochr gymdeithasol iddo a'r sgiliau sy'n mynd gydag ef.

Mae gen i ddiddordeb yn yr hyn y gallwn ni ei wneud gyda'r gwasanaeth cerddoriaeth a'r ffordd yr ydym ni wedi eu cyfarwyddo nhw i ymestyn cyfleoedd. Dyna pam mae'r rhaglen Profiadau Cyntaf mor bwysig, ac mae wedi cyrraedd saith o bob 10 ysgol gynradd yng Nghymru i'w gwneud yn wirioneddol hygyrch i bobl ledled y wlad. Felly, mae gen i ddiddordeb yn y cyfleoedd hynny yng nghefn gwlad Cymru ac, yn wir, yng Nghymru drefol, a sut mae gennym ni ffynonellau cyllid sefydlog i adeiladu ar y gwaith yr ydym ni wedi ei ddechrau. Dyna'r her, oherwydd, yn anffodus, nid yw'r gronfa ffyniant gyffredin, y ffordd y mae wedi cael ei datblygu a'i threfnu, yn ffynhonnell sefydlog ar gyfer y dyfodol, ac mewn gwirionedd, roedd y ffordd y defnyddiwyd y cyllid hwnnw yn flaenorol ar gyfer blaenoriaethau strategol sylweddol mawr. Rwyf i eisiau gweld ffordd briodol o ariannu diwydiannau creadigol a cherddoriaeth a diwylliant yn rhan o hynny yn y dyfodol. Nid dyna'r hyn yr ydym ni wedi gallu ei gael, ac mae hynny'n ganlyniad i realiti'r hyn sydd wedi digwydd i'n cyllideb mewn degawd a mwy. Bydd sefydlogrwydd a chynllun hirdymor ar gyfer y dyfodol, rwy'n credu, yn darparu mwy o gyfleoedd i blant a phobl ifanc yn ei etholaeth ac ymhellach y tu hwnt.

Rwy'n croesawu'n fawr, yn amlwg, buddsoddiad y gwasanaeth cerddoriaeth cenedlaethol, ond ni chafodd ei sefydlu erioed ar gyfer astudiaeth o fath conservatoire. Bydd datgymalu ac erydu difrifol allforyn economaidd gorau Cymru, Opera Cenedlaethol Cymru, o'i gyrff cyllido cynghorau celfyddydau ar y cyd, yn difetha ei allu i berfformio a darparu allgymorth ysgolion o'r radd flaenaf. A dim ond un enghraifft, Prif Weinidog, yw Côr Cysur—rhaglen rhyng-genhedlaeth plant ysgol arloesol; un ymhlith llawer iawn o rai eraill—y mae Opera Cenedlaethol Cymru yn eu darparu ar gyfer cerddorion ifanc Cymru. Wedi'i gyfuno â'r cyhoeddiad brawychus iawn am gau realistig unig adran iau conservatoire Cymru fis nesaf, y biblinell o dalent i Goleg Brenhinol Cerdd a Drama Cymru, beth yw'r strategaeth gyffredinol sydd ar waith ar gyfer datblygu talent ein hieuenctid yng Nghymru a diwylliant Cymru yn y dyfodol?

Wel, rwy'n cydnabod y pwynt y mae'r Aelod yn ei wneud, ac mae wedi codi'r pwynt yn gyson, nid yn unig yn y Siambr hon, ond y tu allan iddi gyda mi a chydag Ysgrifennydd y Cabinet dros ddiwylliant, a byddwn yn disgwyl iddi barhau i wneud hynny, oherwydd mae problem wirioneddol o ran yr hyn y gallwn ni ei wneud gyda'r heriau cyllido sydd gennym ni. Dyna pam y dywedais yn eglur y byddwn yn disgwyl i bennaeth y coleg gyfarfod ag Ysgrifennydd y Cabinet dros Addysg i ddeall beth yw'r effaith hirdymor, beth yw eu cynigion, a sut y maen nhw'n cyflawni rhywfaint o'u cenhadaeth eu hunain i sicrhau mynediad priodol at gerddoriaeth i amrywiaeth o bobl sydd o gefndiroedd llai breintiedig yn rhan o'r gwaith y maen nhw'n ei wneud ar hyn o bryd.

Ac rwy'n cydnabod y darn ehangach ynghylch dewisiadau a wnaed nid yn unig gan y cyngor cyllido yma yng Nghymru, cyngor y celfyddydau, ond mewn gwirionedd am y dewis cyllido a gafodd effaith hyd yn oed yn fwy yn Lloegr. Dyna pam mae angen perthynas wahanol arnom ni am werth yr hyn y mae Opera Cenedlaethol Cymru ac eraill yn ei wneud. Rwy'n cydnabod y grym meddal enfawr sydd gan Opera Cenedlaethol Cymru, yn ogystal â'r manteision economaidd uniongyrchol y mae'n eu cynhyrchu hefyd. Felly, mae gen i ddiddordeb mewn sut mae'r hyn yr wyf i'n ei gydnabod fel un o'n hasedau diwylliannol gorau yn parhau. Mae honno'n sgwrs yr ydym ni eisiau parhau i'w chael, ynghyd â'r hyn yr wyf i'n ei obeithio fydd yn wahanol ystyr, i gyflawni'r nod hwnnw ymhen ychydig wythnosau a thu hwnt.