Detholwyd y gwelliannau canlynol: gwelliant 1 yn enw Jane Hutt, a gwelliant 2 yn enw Darren Millar. Os derbynnir gwelliant 1, caiff gwelliant 2 ei ddad-ddethol.

Eitem 8 sydd nesaf. Dadl Plaid Cymru yw hon, ar y gwasanaethau iechyd meddwl ac anabledd dysgu ym Mwrdd Iechyd Prifysgol Betsi Cadwaladr. Dwi'n galw ar Mabon ap Gwynfor i wneud y cynnig. 

Cynnig NDM8604 Heledd Fychan

Cynnig bod y Senedd:

1. Yn nodi Adroddiad Adolygiad Gwasanaeth Gwahoddedig Coleg Brenhinol y Seiciatryddion ar wasanaethau iechyd meddwl ac anabledd dysgu ym Mwrdd Iechyd Prifysgol Betsi Cadwaladr, sydd wedi asesu'r cynnydd a wnaed gan y Bwrdd ar 84 o argymhellion a oedd wedi'u cynnwys mewn pedwar adroddiad ar wahân ers 2013.

2. Yn gresynu bod chwech o'r 84 o argymhellion wedi'u categoreiddio'n goch, gan ddangos fawr ddim tystiolaeth o weithredu os o gwbl, a bod 40 wedi’u categoreiddio’n ambr, gan ddangos dim ond rhywfaint o dystiolaeth neu dystiolaeth gymedrol o weithredu, dros ddegawd ar ôl cyhoeddi'r adroddiad terfynol.

3. Yn credu bod y cynnydd a wnaed ar weithredu'r argymhellion wedi'i danseilio gan y penderfyniad dadleuol i dynnu Bwrdd Iechyd Prifysgol Betsi Cadwaladr allan o fesurau arbennig ym mis Tachwedd 2020.

4. Yn galw ar Lywodraeth Cymru:

a) i ddarparu'r cymorth angenrheidiol i sicrhau bod Bwrdd Iechyd Prifysgol Betsi Cadwaladr yn gweithredu argymhellion Adroddiad yr Adolygiad Gwasanaeth Gwahoddedig yn llawn ac i nodi amserlenni clir ar gyfer cyflawni hyn; a

b) i gyhoeddi'r cyngor gweinidogol a arweiniodd at y penderfyniad i dynnu Bwrdd Iechyd Prifysgol Betsi Cadwaladr allan o fesurau arbennig ym mis Tachwedd 2020 ac unrhyw wybodaeth berthnasol arall gan nodi'r goblygiadau i ddarpariaeth iechyd meddwl yng Ngogledd Cymru.

Cynigiwyd y cynnig.

Diolch yn fawr iawn, Llywydd. Os ydyn ni wedi dysgu un wers o hanes bwrdd iechyd Betsi Cadwaladr, y wers ydy nad ydy gwersi'n cael eu dysgu. Mae'r arfer anffodus yma yn cael ei amlygu yn adroddiad Coleg Brenhinol y Seiciatryddion i mewn i wasanaethau iechyd meddwl ac anghenion dysgu ym mwrdd iechyd Betsi Cadwaladr. Fel y gŵyr pawb yma heddiw, codwyd pryderon difrifol ynghylch gwasanaethau iechyd meddwl Betsi Cadwaladr nôl yn 2013 wrth i ymchwiliad gael ei gynnal i mewn i'r berthynas wael rhwng staff a rheolwyr yn uned Hergest Ysbyty Gwynedd. Yna, caewyd ward Tawel Fan yn Ysbyty Glan Clwyd. Codwyd pryderon am ddiogelwch cleifion yn uned Ablett Ysbyty Glan Clwyd hefyd, a chyflwynwyd mesurau wedi'u targedu gan y Llywodraeth.

O'r herwydd, mae adroddiad adolygiad gwasanaeth gwahoddedig Coleg Brenhinol y Seiciatryddion wedi adolygu'r cynnydd ar weithredu'r gyfres o argymhellion a wnaed mewn pedwar adroddiad ar wahân ar wasanaethau iechyd meddwl yn Betsi Cadwaladr. Wrth gwrs, rydym yn croesawu'r ffaith bod yr adroddiad hwn wedi'i gomisiynu, ond mae'n feirniadaeth hallt o gyflymder rhewlifol y diwygiadau yn y bwrdd iechyd fod ymhell dros hanner yr 84 argymhelliad a adolygwyd i gyd wedi'u dosbarthu naill ai fel rhai oren, gan adlewyrchu rhywfaint o dystiolaeth yn unig neu dystiolaeth gymedrol o weithredu, neu goch, gan adlewyrchu ychydig neu ddim tystiolaeth o weithredu.

Mae rhai o'r diffygion mwy difrifol yn gyfarwydd iawn—er enghraifft, diffyg platfformau digidol cydgysylltiedig a chynhwysfawr ar draws y bwrdd iechyd. Wedyn ceir y gormodedd o swyddi dros dro ar lefel reoli a'r ymdeimlad o ansefydlogrwydd sydd, yn anochel, yn creu thema ailadroddus a godais mewn ymateb i'r adroddiad diweddaru ar fesurau arbennig yn Betsi Cadwaladr yn ôl ym mis Medi y llynedd a sawl gwaith wedi hynny. Y mwyaf amlwg yw diffyg nyrs ymgynghorol arbenigol â chyfrifoldeb penodol am ddementia yn y gyfarwyddiaeth iechyd meddwl ac anabledd dysgu.

Mae'r argymhellion hyn wedi bod ar waith ers o leiaf hanner degawd. Nid yw prinder amser ar gyfer gweithredu'n briodol yn esgus o gwbl. Rydym yn galw ar y Llywodraeth felly i ddarparu'r holl gymorth angenrheidiol i sicrhau y gall y bwrdd iechyd weithredu argymhellion adroddiad yr adolygiad gwasanaeth gwahoddedig yn llawn, a nodi amserlenni clir ar gyfer cyflawni hyn. Credwn hefyd fod canfyddiadau'r adolygiad hwn yn tynnu sylw at yr angen am ddatgeliad llawn a thryloywder ar ran y Llywodraeth hon ynghylch yr amgylchiadau dadleuol a arweiniodd at dynnu'r bwrdd allan o fesurau arbennig ym mis Tachwedd 2020.

Ers tro, rydym wedi bod o'r farn fod hwn yn benderfyniad cynamserol a danseiliodd waith i fynd i'r afael â phroblemau yn y bwrdd iechyd, safbwynt a atgyfnerthir gan y ffaith bod y partneriaid eraill yn y fframwaith uwchgyfeirio teirochrog, Archwilio Cymru ac Arolygiaeth Gofal Iechyd Cymru, wedi cadarnhau ers hynny eu bod wedi cynghori yn erbyn y cam gweithredu hwn. Am y rheswm hwn, rydym hefyd yn galw am ryddhau'r cyngor gweinidogol a lywiodd y penderfyniad hwn i'r parth cyhoeddus fel y gallwn sicrhau nad yw cynnydd a wnaed ar wella gwasanaethau yn Betsi Cadwaladr yn cael ei beryglu eto gan ystyriaethau gwleidyddol manteisgar.

Gallaf sicrhau Ysgrifennydd y Cabinet nad yw'n rhoi unrhyw bleser i ni orfod ailedrych ar y thema oesol hon o fethiannau cronig ym Mwrdd Iechyd Prifysgol Betsi Cadwaladr. Rydym wedi blino ar y peth, a heb os nac oni bai, mae pobl gogledd Cymru wedi blino arno hefyd. Ond nes bod tystiolaeth glir fod gwelliannau'n cael eu gwneud mewn modd amserol, ein dyletswydd i staff gweithgar a chleifion Betsi Cadwaladr yw parhau i ddwyn y bwrdd a'r Llywodraeth i gyfrif. Am y rheswm hwn, rwy'n annog y Senedd i gefnogi'r cynnig.

Rwyf wedi dethol y ddau welliant i'r cynnig, ac os derbynnir gwelliant 1 bydd gwelliant gwelliant 2 yn cael ei ddad-ddethol. Y Gweinidog Iechyd Meddwl a’r Blynyddoedd Cynnar i gynnig yn ffurfiol welliant 1. 

Gwelliant 1—Jane Hutt

Dileu popeth a rhoi yn ei le:

1. Yn nodi:

a) bod Llywodraeth Cymru wedi comisiynu Adroddiad Adolygiad Gwasanaeth Gwahoddedig Coleg Brenhinol y Seiciatryddion ar Wasanaethau Iechyd Meddwl ac Anabledd Dysgu ym Mwrdd Iechyd Prifysgol Betsi Cadwaladr, i ddarparu asesiad annibynnol o'r cynnydd a wnaed ers 2013;

b) o'r 84 o argymhellion a wnaed mewn perthynas â phedwar adroddiad blaenorol, canfu Coleg Brenhinol y Seiciatryddion fod y mwyafrif helaeth wedi cael eu gweithredu;

c) bod Bwrdd Iechyd Prifysgol Betsi Cadwaladr wedi derbyn adroddiad Coleg Brenhinol y Seiciatryddion yn llawn ac y bydd yn ymateb yn ffurfiol iddo yn ei gyfarfod Bwrdd nesaf; a

d) y bydd Llywodraeth Cymru yn parhau i gefnogi Bwrdd Iechyd Prifysgol Betsi Cadwaladr i wella gwasanaethau iechyd meddwl ac anabledd dysgu yn y Gogledd fel rhan o'r ymyrraeth mesurau arbennig.

Cynigiwyd gwelliant 1.

Cynnig yn ffurfiol.

Gareth Davies nawr i gynnig gwelliant 2. 

Gwelliant 2—Darren Millar

Ychwanegu fel is-bwynt newydd ar ddiwedd pwynt 4:

i ymddiheuro i bobl sydd wedi colli anwyliaid a chleifion sydd wedi dod i niwed o ganlyniad i argymhellion heb eu gweithredu a methiant i gyflawni gwelliannau.

Cynigiwyd gwelliant 2.

Diolch, Lywydd. Mae llawer ohonom yn teimlo'n ddig ynghylch y diffyg gwelliant cyffredinol ym Mwrdd Iechyd Prifysgol Betsi Cadwaladr, ac mae'r adroddiad hwn yn crynhoi'r farn nad oes gwelliannau angenrheidiol yn cael eu gwneud yn agos at fod yn ddigon cyflym. Mae pryderon ynghylch y bwrdd iechyd yn dyddio'n ôl cyn belled â 2009, gyda phroblemau'n dechrau cael eu cydnabod yn swyddogol yn 2012 pan nododd Arolygiaeth Gofal Iechyd Cymru a Swyddfa Archwilio Cymru bryderon ynghylch trefniadau llywodraethu'r bwrdd iechyd. Fe'i gwnaed yn destun mesurau arbennig a'i dynnu allan ohonynt heb i'r gwelliannau angenrheidiol gael eu gweithredu'n llawn. Ac mae cleifion bwrdd iechyd mwyaf Cymru wedi cael eu siomi'n gyson. 

Daeth y gwelliannau a ddechreuodd gael eu gwneud yn dilyn yr argymhellion yn adroddiad Holden 2013, adroddiadau Ockenden ac adroddiad y Gwasanaeth Cynghori ar Iechyd a Gofal Cymdeithasol i ben yn 2020, oherwydd bod Llywodraeth Cymru yn tynnu Betsi Cadwaladr allan o fesurau arbennig am resymau gwleidyddol, ac mae hynny'n warthus. Ni ddylai Llywodraeth Cymru fod dan unrhyw amheuaeth fod hyn yn rhywbeth y byddwn yn anghofio amdano. Byddwn yn parhau i alw am gyhoeddi'r cyngor gweinidogol a arweiniodd at y penderfyniad i dynnu Betsi Cadwaladr allan o fesurau arbennig ychydig cyn etholiadau'r Senedd yn 2021. 

Nid pêl-droed wleidyddol yw'r bwrdd iechyd na rhywbeth i'w ysgubo o'r golwg pan ddaw'r etholiad. Rydym yn siarad am fywydau pobl ac maent yn cael cam yn gyson. Mae adroddiad adolygiad gwasanaeth gwahoddedig Coleg Brenhinol y Seiciatryddion ar wasanaethau iechyd meddwl ac anabledd dysgu ym Mwrdd Iechyd Prifysgol Betsi Cadwaladr wedi dangos lefelau truenus o gynnydd ers llunio'r argymhellion, gan ddechrau yn 2013. Ac mewn dros 10 mlynedd, dim ond 36 y cant o'r 84 argymhelliad y mae Llywodraeth Cymru wedi gallu eu cwblhau'n llawn, gyda chwech yn dal wedi eu categoreiddio fel rhai coch a 41 yn dal wedi eu categoreiddio fel rhai oren. 

A ydym yn disgwyl felly y bydd yn cymryd 10 mlynedd arall cyn inni weld dwy ran o dair o'r argymhellion yn cael eu gweithredu'n llawn, a 10 mlynedd arall ar ben hynny i weld yr holl argymhellion yn cael eu gweithredu'n gyfan gwbl? A yw hynny'n swnio'n rhesymol i Lywodraeth Cymru—tri degawd i argymhellion adroddiad gael eu rhoi ar waith?

Ar feysydd allweddol ar gyfer datblygu pellach, nododd yr adroddiad fod gormod o swyddi dros dro, sy'n arwain at ansefydlogrwydd, ac anallu i roi sicrwydd fod argymhellion wedi gwreiddio'n llawn. Mae hyn yn rhywbeth yr wyf i ac eraill wedi'i godi'n aml. Nid yw swyddi dros dro yn gweithio a phan ddarperir cyllid, rhaid iddo fod yn barhaol fel y gall y bwrdd iechyd gynnig swyddi mwy parhaol. Roedd diffyg mynediad at gofnodion electronig hefyd yn bryder difrifol, gydag anghenion oedolion hŷn heb eu cynrychioli'n ddigonol yn y strwythurau rheoli, nad ydynt ychwaith yn caniatáu ar gyfer cynrychiolaeth ddigonol i bob disgyblaeth.

Rwy'n sylweddoli fy mod yn brin o amser—mae fy sylwadau'n hirach na'r amser a ganiateir—ond hoffwn ddweud yn olaf fod y—

Diolch am dynnu fy sylw at hynny. [Chwerthin.]  

Rwy'n ymddiheuro. Rwy'n gweld y fflach goch ac rwy'n meddwl, 'Mawredd, Gareth, rwyt ti wedi bod wrthi'n rhy hir'.

Ac yn olaf, dylai Llywodraeth Cymru ddangos edifeirwch ynglŷn â thynnu Betsi Cadwaladr o fesurau arbennig yn 2020, cyfaddef mai dyma'r penderfyniad anghywir a oedd yn mynd yn groes i'r argymhellion ar y pryd, a chyhoeddi'r cyngor a roddwyd i Weinidogion pam eu bod yn credu y dylai'r bwrdd iechyd fod wedi cael ei dynnu o fesurau arbennig cyn etholiadau'r Senedd yn 2021—cyfleus iawn.

Mi oeddwn i'n bryderus ac yn siomedig o ddarllen gwelliant y Llywodraeth i gynnig Plaid Cymru, gwelliant sydd yn honni bod y mwyafrif o'r argymhellion wedi cael eu cyflawni. Yn anffodus, dydy hynny ddim yn wir oherwydd o'r 84 argymhelliad unigol gafodd eu hadolygu gan Goleg Brenhinol y Seiciatryddion ar draws y pedwar adroddiad, mae ychydig dros hanner ohonyn nhw yn felyn, 41 yn felyn neu'n ambr, ac mae chwech yn goch.

Rydyn ni'n gwybod beth ydy ystyr coch, ond mae ambr neu felyn hefyd yn broblemus, yn adlewyrchiad mai dim ond lefel gymhedrol o dystiolaeth sydd ar gael i ddangos fod yr argmhelliad wedi ei weithredu. Cyfanswm, felly, o 47 sydd ddim wedi eu cwblhau yn gyflawn, sy’n gadael 37 sydd wedi eu cwblhau neu sy'n wyrdd. Dydy 37 ddim yn fwyafrif o 84, o bell ffordd, ac efallai gall yr Ysgrifennydd Cabinet gyfiawnhau defnyddio'r term 'mwyafrif' ar gyfer ffigwr sydd yn llai na hanner, mewn gwirionedd.

Mae’r Llywodraeth i’w chanmol am gomisiynu’r adolygiad yma yn y lle cyntaf, ond mae'n rhaid i’r Ysgrifennydd Cabinet dderbyn y canfyddiadau, does bosib. Dydy’r canfyddiadau ddim yn dda. Mae llawer iawn o waith i’w wneud eto, ac mae etholwyr yn dal i ddioddef dros 10 mlynedd ers adroddiad Holden, dros 10 mlynedd ers cau Tawel Fan.

Mae bwrdd iechyd y gogledd wedi cael cyfle i drafod yr adroddiad ac wedi cytuno bod angen ystyriaeth bellach o ganfyddiadau’r adolygiad, ac mi fydd y bwrdd, yn ôl beth dwi'n ei ddeall, yn ymateb yn ffurfiol iddo fo ac yn ei drafod o eto yn eu cyfarfod nesaf ym mis Gorffennaf. Mae darllen yr adroddiad yn sobreddiol, ac mi fuaswn i yn hoffi tynnu sylw at dri mater o flaenoriaeth y buaswn i'n gofyn i aelodau’r bwrdd ac i’r Ysgrifennydd Cabinet roi sylw penodol iddyn nhw. Yn gyntaf, a dwi'n dyfynnu o’r adroddiad,

'Mae'r tîm adolygu yn argymell rhoi sylw brys i sicrhau bod yr holl waith adferol sy'n angenrheidiol i sicrhau diogelwch cleifion yn cael ei gwblhau, ac mae hyn yn arbennig o berthnasol i risgiau crogi.'

Yn ail:

'Ni phenodwyd nyrs ymgynghorol â chyfrifoldeb penodol am ddementia yn y gyfarwyddiaeth. Roedd y tîm adolygu'n pryderu ynghylch diffyg mewnbwn seicolegol a gweithio amlddisgyblaethol yn uned Hergest.'

Ac yn drydydd:

'Roedd y nifer fawr o swyddi dros dro yn bryder arbennig i'r tîm adolygu, nad oeddent yn glir fod mewnbwn amlddisgyblaethol llawn ar lefel uwch reolwyr'.

Mae'r rheini yn ganfyddiadau sydd yn peri dychryn a siom, onid ydyn? Ac maen nhw yn faterion sylweddol sydd angen eu datrys, heb sôn am yr holl faterion eraill hefyd sydd wedi dod i'r amlwg yn sgil yr adolygiad yma. Mae angen iddyn nhw gael eu datrys, mae angen iddyn nhw gael eu datrys ar frys, ac mae'n rhaid inni weld cynnydd buan.

Daeth y Dirprwy Lywydd i’r Gadair.

Galwaf ar y Gweinidog Iechyd Meddwl a'r Blynyddoedd Cynnar, Jayne Bryant.

Diolch, Ddirprwy Lywydd. Rwyf am ddechrau drwy ymddiheuro i bawb sydd wedi cael gofal gan Fwrdd Iechyd Prifysgol Betsi Cadwaladr sy'n is na'r safonau uchel a osodwyd gennym ar gyfer y GIG yng Nghymru. Rydym o ddifrif ynglŷn â hyn ac yn parhau i weithio gyda'r bwrdd a'r miloedd o staff yng ngogledd Cymru i godi safonau ac ansawdd gofal. Mae cyfres o adroddiadau ac adolygiadau wedi datgelu'r methiannau hyn, ac yn briodol felly, a thrwy ymyrraeth mesurau arbennig, rydym yn gweithio gyda'r bwrdd iechyd i sicrhau bod gwasanaethau, staff a systemau ar waith fel bod gwasanaethau iechyd meddwl ac anabledd dysgu yn parhau i fod yn ddiogel ac i helpu i ailadeiladu hyder y cyhoedd. Dyna pam mae'r adolygiad annibynnol hwn, a gomisiynwyd gan Lywodraeth Cymru, wedi bod mor bwysig.

Mae'r bwrdd iechyd wedi dangos ei ymrwymiad i ddysgu o'r gorffennol, wedi ymddiheuro, ac mae'n ymgysylltu â theuluoedd sydd â phrofiad o'i wasanaethau. Rhannwyd copïau o'r adroddiad hwn gyda theuluoedd, a chynigiwyd cyfle iddynt rannu eu barn gyda'r bwrdd iechyd ddiwedd mis Mai. Rwy'n cyfarfod â'r bwrdd iechyd yn ddiweddarach y mis hwn—yr wythnos nesaf, mewn gwirionedd—a hwn fydd y cyntaf mewn cyfres o gyfarfodydd chwarterol. Byddaf yn nodi fy nisgwyliadau ar gyfer gwella ac am yr angen am dystiolaeth glir a chadarn o'r cynnydd a wneir.

Mae'n bwysig cydnabod bod arweinyddiaeth a rheolaeth ar y gwasanaethau hyn yn gwella. Mae'r is-gadeirydd yn darparu arweinyddiaeth ar lefel y bwrdd, gyda chefnogaeth y cyfarwyddwr gweithredol newydd a benodwyd ar gyfer iechyd meddwl a therapïau. Hoffwn fanteisio ar y cyfle hwn i ddiolch i Goleg Brenhinol y Seiciatryddion am ei waith yn cwblhau'r adolygiad hwn. At ei gilydd, mae'n dangos bod cynnydd wedi'i wneud wrth fwrw ymlaen ag argymhellion y pedwar adroddiad blaenorol, ond mae'n amlwg fod mwy i'w wneud. [Torri ar draws.] Iawn.

Diolch. Rydych yn dweud bod yr is-gadeirydd yn cymryd cyfrifoldeb, ond yn y cyfarfod bwrdd diwethaf fe gyfaddefodd yr is-gadeirydd nad oedd ganddynt yr arbenigedd na'r sgiliau angenrheidiol i ddeall y problemau'n llawn. Felly, onid ydych chi'n cytuno â rhan o'n cynnig, o leiaf, ein bod angen nyrs arbenigol neu unigolyn arbenigol ar y bwrdd a all arwain ar iechyd meddwl fel bod gennym sicrwydd eu bod yn dysgu ac yn gwella'r modd y caiff gwasanaethau iechyd meddwl eu darparu?

Fel y dywedais, byddaf yn gweld y bwrdd iechyd yr wythnos nesaf, byddaf yn cyfarfod â'r is-gadeirydd a byddaf yn gweld drosof fy hun, ac yn gallu siarad â'r bwrdd iechyd a'r is-gadeirydd. Ac fel y dywedais, hwn fydd y cyfarfod cyntaf o lawer o gyfarfodydd chwarterol, felly byddaf yn monitro cynnydd yn agos iawn yn y cyfarfodydd hynny. 

Cwblhawyd yr adroddiadau gwreiddiol rai blynyddoedd yn ôl, ac efallai fod rhai o'u hargymhellion wedi cael eu disodli gan newidiadau mewn ymarfer clinigol neu gan newidiadau y mae'r bwrdd iechyd wedi'u gwneud i wasanaethau. Ni fyddai'n deg beirniadu'r bwrdd iechyd am fethu gweithredu newid nad yw bellach yn cael ei ystyried yn berthnasol neu'n briodol yn glinigol, ond mae'n siomedig nad oes fawr ddim tystiolaeth o weithredu yn erbyn chwech o'r argymhellion, ac er gwaethaf rhywfaint o dystiolaeth o gynnydd, mae llawer o'r argymhellion heb eu datblygu cymaint ag y dylent fod ar y cam hwn. Rwy'n disgwyl i'r bwrdd iechyd flaenoriaethu argymhellion a fydd yn cael yr effaith fwyaf ar ddiogelwch ei wasanaethau. Mae'r bwrdd iechyd wedi ymrwymo i sicrhau bod Llais a chleifion yn cymryd rhan weithredol yn y gwaith o ailgynllunio gwasanaethau ac wedi ymrwymo i wrando ar eu barn. Mae'r bwrdd newydd wedi dechrau gwneud hyn yn dda, a byddaf yn gofyn i Llais roi'r wybodaeth ddiweddaraf i mi am hyn ddwywaith y flwyddyn.

Dros y flwyddyn ddiwethaf, cynhaliwyd dau asesiad diogelwch annibynnol o leoliadau cleifion mewnol iechyd meddwl ac anableddau dysgu gan yr Uned Gomisiynu Cydweithredol Genedlaethol a gweithrediaeth y GIG. Mae'r ddau wedi nodi enghreifftiau o arferion da a gwelliannau, ond maent hefyd wedi tynnu sylw at feysydd lle mae angen gwelliannau pellach. Mae arolygiadau diweddar Arolygiaeth Gofal Iechyd Cymru o wasanaethau iechyd meddwl ac anableddau dysgu hefyd wedi nodi newidiadau cadarnhaol a diogelwch a phrofiad gwell i gleifion. Rydym yn disgwyl derbyn achos busnes llawn o'r uned iechyd meddwl newydd i gleifion mewnol ar safle Ysbyty Glan Clwyd yn gynnar y flwyddyn nesaf, sy'n debygol o alw am fuddsoddiad cyfalaf sylweddol o fwy na £80 miliwn. Byddwn yn gweithio gyda'r bwrdd iechyd i sicrhau bod ganddo gynllun cadarn ar waith hefyd i sicrhau y gellir cyflawni gweithlu cynaliadwy ar gyfer yr uned. Yn ogystal, cytunwyd ar raglen waith gynhwysfawr fel rhan o'r ymyrraeth mesurau arbennig, a byddaf yn ymweld hefyd â lleoliadau iechyd meddwl yng ngogledd Cymru dros y misoedd nesaf i gael persbectif uniongyrchol ar sut mae gwasanaethau'n gweithio. Byddwn yn parhau i gefnogi'r bwrdd iechyd i wella gwasanaethau iechyd meddwl ac anableddau dysgu ac ailadeiladu hyder pobl yn y gwasanaethau iechyd meddwl ledled gogledd Cymru. Diolch.

Galwaf ar Llyr Gruffydd i ymateb i'r ddadl.

Diolch yn fawr, Dirprwy Lywydd. Gaf i ddiolch i bawb sydd wedi cyfrannu i'r ddadl yma? Mae'n siomedig bod yna ddim Aelodau o'r gogledd o'r grŵp Llafur wedi cyfrannu, ond dwi yn diolch i'r Gweinidog am ei sylwadau. Mae hi'n dweud ei bod hi'n gweithio gyda'r bwrdd. Mae'n drueni bod y Llywodraeth ddim yn barod i weithio gyda'r cynnig sydd o'n blaenau ni heddiw, oherwydd ein nod ni drwy gyflwyno'r cynnig yma oedd trio creu rhyw fath o gonsensws trawsbleidiol o gwmpas canfyddiadau'r adroddiad, er mwyn efallai bod yn foment lle mae'n drobwynt o safbwynt y bwrdd iechyd yn y maes iechyd meddwl yma. Oherwydd, ar ôl blynyddoedd o gamreoli, o gamweithredu, mae methiannau o fewn y bwrdd yn rhy aml dros y blynyddoedd diwethaf wedi cael eu normaleiddio.

Nawr, mae rhywun yn gobeithio bod yna gornel yn cael ei droi o dan yr arweinyddiaeth newydd o fewn y bwrdd, ond, yn anffodus, fel rŷn ni wedi clywed gan dri o'r siaradwyr yn y ddadl yma, mae dehongliad y Llywodraeth o'r adolygiad yn dangos amharodrwydd brawychus ar eu rhan nhw i dderbyn a chydnabod graddfa'r broblem. Mae'r gwelliant sydd wedi cael ei osod gan y Llywodraeth yn dileu'r cyfan o'n cynnig gwreiddiol ni, ac wedyn, fel rŷn ni wedi clywed, yn datgan bod mwyafrif llethol—gair am air—mwyafrif llethol yr 84 argymhelliad 'wedi cael eu gweithredu', er bod y dystiolaeth yn dangos yn glir bod mwy na hanner yr argymhellion naill ai wedi'u categoreiddio'n felyn neu'n goch, hynny yw heb eu gweithredu—heb eu gweithredu.

Felly, dyma ni, yn ôl ym mydysawd cyfochrog Betsi Cadwaladr y Blaid Lafur. Yr un bydysawd cyfochrog â'r un a ddywedodd wrthynt ei bod hi'n iawn i dynnu Betsi Cadwaladr allan o fesurau arbennig yn y lle cyntaf, er gwaethaf cyngor Archwilio Cymru, Arolygiaeth Iechyd Cymru ac eraill. Mae gosod gwasanaethau iechyd meddwl Betsi Cadwaladr ar sail gynaliadwy yn gyfrifoldeb ar y cyd, ydy, ac mae gan ystod o randdeiliaid gwahanol ran bwysig i'w chwarae, ond mae'n rhaid i'r Llywodraeth arwain ar hyn, ac mae'n rhaid i chi arwain o'r tu blaen, ac ni allwch wneud hynny oni bai eich bod yn derbyn bod maint y broblem—[Torri ar draws.] Eich gwelliant? Ni allwch—

Ni a gomisiynodd yr adroddiad.

Ie, wel, derbyniwch yr argymhelliad—. A ydych chi'n glynu at eich gwelliant fod 'mwyafrif helaeth' yr argymhellion wedi cael eu gweithredu? Oherwydd nid yw hynny'n wir. Rwy'n fodlon ildio i Mark Isherwood.

Onid ydych chi'n cytuno, er mwyn tynnu llinell o dan hyn a symud ymlaen, fod angen i Lywodraeth Cymru ymddiheuro hefyd i deuluoedd y dioddefwyr, yn enwedig o ystyried y gwadu a fu dros nifer o flynyddoedd fod cam-drin sefydliadol wedi digwydd a bod gorchymyn wedi'i wneud gan y Cyngor Nyrsio a Bydwreigiaeth nawr i dynnu nyrs oddi ar y gofrestr ar ôl eu cael yn euog o ymddygiad ymosodol ar y ward honno?

Mewn gair, Mark, 'ydw'. Nawr, y gwelliant hwn—[Torri ar draws.] Ie, a gallwch wneud y pwynt hwnnw. Mae'r Gweinidog yn gwneud y pwynt ei bod wedi ymddiheuro. Ni fydd y gwelliant hwn ond yn atgyfnerthu canfyddiad pobl, ledled gogledd Cymru, fod y Llywodraeth wedi colli gafael ar y mater. Felly, ystyriwch yn ofalus iawn pa fath o neges y bydd yn ei hanfon os caiff y gwelliant hwn ei dderbyn. Mae'n rhaid inni drin yr adolygiad hwn gyda'r difrifoldeb y mae'n ei haeddu a pheidio â mentro degawd arall o golli cyfleoedd, ac argymhellion ar gyfer diwygio'n cael eu hanwybyddu, ac am y rheswm hwnnw mae Plaid Cymru yn annog Aelodau'r Senedd hon i gefnogi ein cynnig. Diolch.

Y cwestiwn yw: a ddylid derbyn y cynnig heb ei ddiwygio? A oes unrhyw Aelod yn gwrthwynebu? [Gwrthwynebiad.] Oes. Felly gohirir y bleidlais ar yr eitem hon tan y cyfnod pleidleisio.

Gohiriwyd y pleidleisio tan y cyfnod pleidleisio.

Eitem 9 sydd nesaf.  

Ond rwy'n sylwi nad yw Ysgrifennydd y Cabinet yn bresennol ar hyn o bryd, felly a gawn ni atal y cyfarfod am bum munud i sicrhau ein bod yn cael yr Aelod yma i ymateb i'r ddadl?

Ataliwyd y Cyfarfod Llawn am 17:37.

Ailymgynullodd y Senedd am 17:40, gyda'r Dirprwy Lywydd yn y Gadair.