Part of the debate – Senedd Cymru am 5:22 pm ar 11 Mehefin 2024.
Diolch yn fawr iawn am yr holl gwestiynau hynny. Fe ddechreuoch chi drwy ddweud bod y bobl yn gyntaf yn lle da i ddechrau, ac fe godwyd hynny trwy'r fforwm lle'r oedd pawb yn gweithio gyda'i gilydd, a dyna'r hyn roedden nhw eisiau canolbwyntio arno. Pan fyddwch chi'n siarad am y gweithlu, mae hyn yn rhywbeth a gododd yn y fforwm manwerthu ddoe. Mae'n debyg mai dyma'r peth cyntaf i ni i gyd ei grybwyll. Mae rhywfaint o ddata y mae'n ymddangos ei fod yn dod allan o'r Swyddfa Ystadegau Gwladol ar hyn o bryd sy'n dweud ei bod hi'n ymddangos bod pobl ifanc 18 i 24 oed yn llai tebygol o fod yn y farchnad lafur yn gyffredinol ar hyn o bryd. Yn amlwg rwy'n dweud hynny'n betrus iawn; dydw i ddim wedi gwneud llawer o ymchwilio i hynny. Ond oherwydd hynny, fel y dywedoch chi, faint ohonom ni weithiodd yn y sectorau hynny pan oeddem yn iau? Dyna pryd mae pobl yn tueddu i ddod i mewn iddo, yn dwlu arno, yn teimlo'n angerddol amdano, oherwydd, fel y dywedoch chi, rydych chi'n siarad â phobl ac yn delio â nhw wyneb yn wyneb, a, wyddoch chi, mae gennych chi gymaint o sgiliau, sgiliau personol yn arbennig. Ond mae'n ymddangos eu bod nhw ar goll rywfaint o'r gweithlu ar hyn o bryd. Rwy'n credu bod hynny'n cael effaith arno fwy na thebyg, felly mae hynny'n rhywbeth rydym ni'n mynd i'w archwilio ychydig yn fwy, ac felly hefyd Ysgrifennydd y Cabinet dros yr Economi.
Rwy'n credu hefyd fod darn o waith i'w wneud yno gyda Gyrfa Cymru. Rwy'n gwybod ein bod ni'n dweud hyn ar gyfer nifer o wahanol sectorau, ond rwy'n credu bod hynny'n wirioneddol hanfodol. Ond un o'r pethau y byddaf yn ei ailadrodd ar hynny yw, os ydych chi am iddo fod yn sector y mae pobl eisiau hyfforddi a gweithio ynddo, a gweithio ynddo am amser hir, y cyflog byw gwirioneddol, y sgiliau a'r cyflogadwyedd, pethau eraill sy'n ymwneud ag iechyd meddwl a lles; mae angen iddo fod yn lle sydd wedi'i wreiddio mewn gwaith teg a lle mae pobl eisiau mynd i weithio ynddo a gweithio ynddo am amser hir.
O ran y siopau gwag, wyddoch chi, rydym yn dechrau gweld nawr—. Yr ail ran o hyn nawr fydd symud ymlaen i'r lle a'r cydnerthedd. Rwy'n gweld rhai enghreifftiau gwych o leoedd yn cael eu defnyddio fel deoryddion, fel lleoedd lle gall pobl fynd i mewn a gweithio ar y cyd, yn cael eu defnyddio ar gyfer siopau dros dro. Rwy'n credu mai'r hyn sydd ei angen arno, mewn gwirionedd, yw'r—. Mae awdurdodau lleol, fel y dywedoch chi, yn gwneud rhai pethau gwych; mae'n ymwneud â gweithio gyda nhw, fel bod ganddyn nhw'r hyder hwnnw. Oherwydd, ar hyn o bryd, pan fo cyllidebau'n dynn iawn ac mae'r potiau cyllido yno, ond mae'n rhaid i chi feddwl am sut i ffitio i mewn iddyn nhw a chael y gorau ohonyn nhw, rwy'n credu bod angen ychydig o hyder arnyn nhw a'r gweithio yna gyda'i gilydd, i weld lle gall pethau weithio.
Fe wnaethoch chi sôn am Ben-y-bont ar Ogwr a'r economi gyda'r nos, wyddoch chi, allwch chi ddim cael bwrdd yn rhai o'r trefi hyn ar nos Wener a nos Sadwrn, ac mae hynny'n wych. Ond rwy'n credu ei fod hefyd yn amlygu'r ffaith nad ydym eisiau i bob canol tref fod yn union yr un fath; rydym eisiau i bob un fod â'i bersonoliaeth ei hun, pethau arbennig a nodweddion unigryw y mae pobl yn mynd yno ar eu cyfer, felly dyna'r hyn yr hoffwn i ei weld ym mhob canol tref; rwy'n credu y byddem ni i gyd yn hoffi hynny. Fe es i i weld Siop Inc yn Aberystwyth yn ddiweddar, ac mae honno'n siop anhygoel sy'n cael ei rhedeg gan deulu, ac mae pobl yn mynd allan o'u ffordd yn fwriadol i fynd yno, dim ond i'w gweld hi a'i theulu am ei bod hi mor wych. Felly, rwy'n credu bod rhannu arferion gorau, mae hynny'n mynd i fod yn rhan o'r strategaeth nesaf nawr.
A dim ond i ddweud ar y cyfraddau, mae hyn wrth gwrs yn dod i'r amlwg; mae'r rhain yn gwestiynau sydd wedi cael eu gofyn i mi ar draws y Siambr. Mae dewisiadau anodd yn cael eu gwneud ar hyn o bryd oherwydd pwysau cyllidebol a chwyddiant, ond dywedaf mai dim ond un o bob pump eiddo sy'n atebol am eu bil llawn eleni, ac rydym wedi ymrwymo £384 miliwn ar gyfer cymorth ardrethi annomestig y flwyddyn nesaf hefyd. Rwy'n gobeithio am ddyddiau gwell, ac rwy'n gobeithio y bydd hynny'n gallu newid yn y dyfodol oherwydd mae'n rhywbeth sy'n dod i'r amlwg, felly byddaf yn ystyried hynny hefyd. Diolch.