Cwestiynau nawr gan lefarwyr y pleidiau. Llefarydd ac arweinydd y Ceidwadwyr Cymreig, Andrew R.T. Davies.  

Diolch, Llywydd. Yr wythnos diwethaf, Prif Weinidog, cafwyd pleidlais ar lawr y Senedd. Mae sawl un o'ch cyd-Aelodau ac, yn wir, chi eich hun, wedi ei alw'n 'gimig', yn 'stynt' ac yn 'gwestiwn rhyfedd i'w ofyn'. Ond ni wnaeth mynegiant y Senedd yr wythnos diwethaf ddangos hyder ynddoch chi. Fe wnaethoch chi golli pleidlais o ddiffyg hyder yma yn y Senedd. A oedd hi'n ddadl ddifrifol, neu a oedd hi'n 'gimig', fel yr ydych chi wedi bod yn ei galw drwy'r wythnos?

Rwy'n cymryd o ddifrif iawn y ddadl a gynhaliwyd yr wythnos diwethaf, a'r bleidlais a ddaeth ohoni. Mae gen i feddwl mawr o'r sefydliad yr wyf i wedi bod yn falch o ymladd drosto, i ymgyrchu drosto ac i bleidleisio drosto nid yn unig yn y refferenda, ond mewn etholiadau dilynol. Rwy'n gresynu'r ffaith nad oeddem ni'n gallu parchu yr wythnos diwethaf y traddodiadau arferol ar baru a'r confensiynau sy'n caniatáu i'r ddemocratiaeth mewn pleidleisiau gael ei pharchu. Ond cynhaliwyd y bleidlais, a'r canlyniad yw'r canlyniad. Mae angen i mi nawr edrych ar y dyfodol a'r hyn y mae hynny'n ei olygu am yr ychydig wythnosau yr wyf i wedi bod yn Brif Weinidog, a'r ffordd yr wyf i eisiau arwain fy ngwlad i'r dyfodol, a'r angen i fagu hyder ar draws y Siambr hon a derbyn y realiti fy mod i'n sefyll yma fel y Prif Weinidog, sydd angen gweithio gyda gwahanol bobl i wneud i'r sefydliad weithio. O ran yr hyn yr ydym ni wedi ei wneud yn ystod datganoli, mae wedi gofyn i wahanol bobl gydweithio.

Yr wythnos diwethaf, fe wnaethom ni ddathlu'r ffaith bod Cymru wedi llwyddo i fod yr ail genedl ailgylchu orau ar y ddaear. Mae hwnnw'n ddewis bwriadol yr ydym ni wedi ei wneud yn y Llywodraeth—partneriaethau o fewn y lle hwn a'r tu allan iddo—er mwyn iddo ddigwydd. Gallwn fod yn falch iawn o'r hyn yr ydym ni wedi ei wneud yn ystod datganoli, ac rwyf i yn sicr yn falch. Felly, rwyf i wedi ymrwymo i ymddwyn mewn ffordd sy'n caniatáu i'r sefydliad hwn barhau i ddiwallu anghenion pobl yng Nghymru, i barchu'r dewisiadau y maen nhw'n eu gwneud mewn pleidleisiau, ac i feddwl am yr holl bethau y gallwn ni eu gwneud o hyd i wneud Cymru yn lle hyd yn oed yn well i'r holl gymunedau y mae'n fraint i ni eu cynrychioli yn y lle hwn.

Prif Weinidog, yr wythnos diwethaf fe aethoch chi o'r Siambr hon a rhoi cyfweliad. Fe wnaethoch chi fy nghwestiynu i yn y cyfweliad hwnnw—yr amser a gymerais i ffwrdd oherwydd fy salwch. Dywedwyd wrthyf ar un adeg yn y salwch hwnnw i roi trefn ar fy mhethau, Prif Weinidog. Fe wnaeth eich dirprwy hefyd gwestiynu hynny ar Politics Wales a thynnu sylw ato. Aeth cadeirydd y grŵp Llafur ar Sharp End neithiwr gan gyfeirio at fy absenoldeb yma hefyd oherwydd salwch. Gallaf ddweud wrthych chi, fe roeddwn i'n sâl, a chefais nifer o ymyriadau gan feddygon ysbyty a chlinigwyr eraill. Mae mynd allan o'r ddadl honno yr wythnos diwethaf a'm cyhuddo i o beidio ag anrhydeddu'r system baru ac yna cyfeirio at fy salwch fy hun mor isel ag y gallwch chi fynd. Nawr, mae'n ffaith, Prif Weinidog, y byddai disgwyl i bob Aelod bleidleisio mewn pleidlais o hyder—mewn pleidlais o hyder. Ceir cyfleuster yn y sefydliad hwn i gael pleidleisio hybrid, i gael pleidleisio drwy ddirprwy a phleidleisio'n bersonol. A dyna dri opsiwn a fyddai wedi bod ar gael i unrhyw Aelod. Rydych chi wedi dweud wedi hynny y byddai'r ddau Aelod hynny a oedd yn absennol yr wythnos diwethaf wedi pleidleisio o'ch plaid chi. A ydych chi wedi'ch argyhoeddi y bydden nhw wedi bwrw eu pleidlais o'ch plaid chi, Prif Weinidog?

Rwy'n credu bod angen i ni gymryd cam yn ôl a myfyrio ar rai o'r ffeithiau. Mae'n ffaith, mewn pleidleisiau o hyder blaenorol, y bu parau. Gallaf ddweud wrthych chi'n uniongyrchol. Ym mis Mawrth y llynedd, pan bleidleisiodd y Ceidwadwyr a Phlaid Cymru ar gynnig hyder yn erbyn Eluned Morgan, fe wnes i fynegi fy safbwynt yn eglur mewn cefnogaeth lawn i'r gwaith yr oedd Eluned Morgan yn ei wneud, ond fe wnes i hynny o bell, oherwydd i mi gael fy mharu ar gyfer y ddadl. Roeddwn i yn America, yn arwain cenhadaeth fasnach. Felly, mae gan bleidleisiau o hyder barau o'u cwmpas. Mae hwn yn gonfensiwn sefydledig.

Ar yr ail bwynt, ynghylch yr hyn a oedd wedi digwydd, roeddwn i, rwy'n credu, yn cyfeirio at y ffeithiau. Y ffaith yw, am oddeutu tri mis, ein bod ni wedi paru ym mhob achos ar bob pleidlais, a dyna oedd y peth iawn i'w wneud, oherwydd rwy'n derbyn yn llwyr nad oeddech chi'n iach, ddim yn ddigon iach i gymryd rhan, ddim yn ddigon iach i droi sgrin ymlaen. A dyna fel y dylai fod. Mae'n union fel y dylai fod. Ond ni ddigwyddodd hynny yr wythnos diwethaf.

Nawr, nid ein lle ni yw cael sylwebaeth barhaus ar y ddau unigolyn sy'n sâl. Mae'n bwysig iawn ein bod ni'n meddwl am hynny. Nid mater i'm grŵp gwleidyddol fy hun yn unig yw hwnnw, mae'n fater i ni fel sefydliad. Rwyf i eisiau i'r bobl hynny allu dod yn ôl, pan fyddan nhw'n iach ac yn abl i wneud hynny, i gael eu hailintegreiddio nid yn unig i fy ngrŵp gwleidyddol fy hun ond i'r sefydliad a dweud y gwir. Rwy'n meddwl llawer am y dewisiadau yr wyf i wedi eu gwneud wrth geisio amddiffyn pobl eraill, wrth geisio gwneud yn siŵr bod lle i'r bobl hynny gael llwybr yn ôl, oherwydd rwy'n credu bod hynny'n bwysig. A dyna pam rwyf i wedi bod yn barod i gymryd ergydion a pheidio ag ymateb i wahanol bethau sydd wedi cael eu dweud, oherwydd mae hynny'n rhan o'm swydd o fod yn arweinydd.

Felly, dyna sut rwyf i wedi ymddwyn, a dyna sut y byddaf yn ymddwyn, ac rwy'n credu y dylai pawb fyfyrio nid yn unig ar yr hyn a wnaed yr wythnos diwethaf gyda'r bleidlais, ond mewn gwirionedd, popeth o'i chwmpas a'r sylwadau a wnaed hefyd. Mae'n gyfrifoldeb arnom ni i gyd. Ac yn y dyfodol, byddaf eisiau i'm grŵp barhau, pan fo pobl yn sâl, i wneud yn siŵr bod parau yn cael eu darparu ym mhob pleidlais o bwys, fel yr ydym ni wedi ei wneud yn y gorffennol.

Ar yr enghraifft a roddwyd gennych chi, rwy'n credu bod y Rheolau Sefydlog yn nodi, os ydych chi allan o'r wlad, na allwch chi bleidleisio beth bynnag, felly ni allech chi fod wedi pleidleisio yn y bleidlais honno beth bynnag, felly mae honno'n enghraifft wael iawn i'w defnyddio.

Ond mae'n ffaith bod tri gwahanol ddull o bleidleisio a oedd ar gael i'r Aelodau hynny pe baen nhw yn analluog ac yn methu dod i mewn yma. Gofynnaf y cwestiwn i chi—[Torri ar draws.] Gofynnaf y cwestiwn i chi—. Rwy'n gwerthfawrogi'r—. Rwy'n anghofio pa swydd sydd gennych chi ar hyn o bryd, yr Aelod dros Orllewin Abertawe. Ond y pwynt yr wyf i'n ei wneud i chi yw bod tri opsiwn a oedd ar gael i'r Aelodau hynny bleidleisio. Fe wnaethon nhw ddewis peidio â dangos eu hyder ynoch chi, Prif Weinidog.

Y broblem sydd gennych chi yma yw y bu pleidlais yn y Siambr hon ar hyder ynoch chi fel Prif Weinidog. Rydych chi a ffigurau uwch Llafur Llundain wedi dewis pardduo'r sefydliad hwn trwy ddweud, 'Nid yw o unrhyw bwys; mae'n amherthnasol.' Mewn gwirionedd, mae eich sylwadau ynghylch y refferendwm, er enghraifft, o ran materion yn ymwneud â Llywodraeth bresennol y DU—. Dylai cael dau refferendwm ar ddatganoli olygu bod lefel o barch nid yn unig at y sefydliad ond ein at ein swyddogaeth unigol fel Aelodau.

Mae'r Prif Weinidog blaenorol ar y cofnod yn dweud os yw cynnig yn cael ei gefnogi

'ar lawr y Senedd yna dyna fydd ewyllys democrataidd y Senedd ei hun.'

Mae'n amlwg nad ydych chi'n cymryd barn y Senedd i ystyriaeth pan nad ydych chi'n parchu'r bleidlais honno yr wythnos diwethaf. Mae'n achosi niwed enfawr, niwed i enw da, i'r sefydliad hwn. Mae angen i chi weithredu ar y bleidlais honno, a dyna rwy'n ei ofyn i chi heddiw: beth ydych chi'n mynd i'w wneud i barchu'r bleidlais honno a gynhaliwyd yma yr wythnos diwethaf a dynnodd hyder Senedd Cymru yn ôl o'ch swyddogaeth fel Prif Weinidog?

Dychwelaf eto i ddweud wrth gwrs fy mod i'n cymryd trafodion yn y lle hwn o ddifrif. Rwyf i wedi gwneud hyn y erioed. Rwyf i wedi erioed, a byddaf bob amser. Rwyf i wedi bod yn Brif Weinidog am gyfnod cyfyngedig o wythnosau. Rwy'n cymryd o ddifrif yr hyn a ddywedwyd yn y ddadl a'r ffaith bod pobl wedi bwrw eu pleidlais. Rwy'n bryderus, a hynny'n briodol rwy'n credu, am y ffaith nad oedd dau o'n haelodau yn gallu gwneud hynny. Dyna'r pwynt, Andrew R.T. Davies: doedden nhw ddim yn gallu gwneud hynny.

A dweud y gwir, mae'r sylwebaeth sy'n rhedeg y tu ôl iddo, yn ceisio dyfalu pa mor sâl yw'r Aelodau hynny, yn niweidiol iawn yn fy marn i. Eto, meddyliwch eto am yr hyn y mae'r bobl hynny yn gwrando arno bellach: nid y cyfle i ddod yn ôl a chael eu hailintegreiddio i'r Senedd hon pan fyddan nhw'n ddigon iach i wneud hynny, ond mewn gwirionedd eisiau gwneud dyfarniadau yn eu henw. Nid wyf i'n credu bod hynny'n helpu neb, ac nid wyf i'n credu ei fod yn adlewyrchu'n dda ar y ddadl yr ydych chi'n ei gwneud.

Rwy'n credu y dylai trafodion y lle hwn gael eu parchu. Rwy'n credu y dylai'r ddau refferendwm sydd wedi cyfrannu at greu'r pwerau ar gyfer y lle hwn gael eu parchu. Dyna pam rwyf i mor wirioneddol ddig am yr hyn y bu gan Ysgrifennydd Gwladol Ceidwadol Cymru i'w ddweud am fod eisiau cymryd pwerau i ffwrdd, pan mai'r gwir amdani yw ei fod yn anghytuno â'r dull yr ydym ni wedi ei fabwysiadu. Mae'r pwerau cyfraith a threfn cyffredinol sydd wedi'u cadw yn ôl sy'n caniatáu i Weinidog Ceidwadol ddiystyru ewyllys y lle hwn—mae y tu hwnt i eiriau bod hynny wedi cael ei ddweud, ac fe'i dywedwyd yn yr ymgyrch etholiadol, yn ychwanegol at gynnig y Bil gyrwyr. Sut all unrhyw un ddod i'r lle hwn a dweud y dylid parchu ein trafodion pan mai dyna'r maniffesto yr ydych chi'n ei gefnogi? Arweinydd grŵp y Ceidwadwyr Cymreig yn cefnogi cynnig i gymryd pwerau oddi ar y lle hwn gan nad ydych chi wedi ennill etholiad. Nawr, ni all dyfodol y lle hwn weithio felly; ni all.

Felly, byddaf yn parhau i ddadlau dros y dyfodol y gallem ni ei gael, y dyfodol yr wyf i eisiau i ni ei gael ar ôl 4 Gorffennaf, y dyfodol y byddaf yn hapus i ddadlau drosto yr holl ffordd hyd at etholiadau'r Senedd yn 2026, a drwyddyn nhw, Senedd ddiwygiedig a fydd yn cael ei dychwelyd gan bobl Cymru, ac nid y record a fydd gennym ni o'r ddwy flynedd nesaf yn unig, ond cyfnod datganoli, a'r hyn yr ydym ni wedi ei wneud dros ein gwlad mewn partneriaeth ag eraill yn y lle hwn a thu hwnt. Dyna fyddaf i'n ei wneud, ac rwy'n falch iawn o barhau i wneud y ddadl honno.

Arweinydd Plaid Cymru, Rhun ap Iorwerth. 

Diolch yn fawr iawn, Llywydd. Nawr, ers i'r Senedd basio'r cynnig hwnnw o ddiffyg hyder, mae Aelodau Llafur wedi ceisio ei esgusodi gan ddweud hyd yn oed, do, mai Aelodau eraill o'r gwrthbleidiau sydd ar fai am fynnu arfer ein hawl i bleidleisio. Mae'r mater paru yn achos llwyr o godi sgwarnogod. Mae'r Prif Weinidog yn gwybod hynny ac mae angen iddo roi'r gorau i daflu llwch i lygaid pobl. Dim ond un bleidlais o ddiffyg hyder mewn Prif Weinidog sydd wedi bod erioed o'r blaen. Roedd honno 24 mlynedd yn ôl ac yn sicr nid oedd unrhyw baru ar y diwrnod hwnnw. 

Nawr, rydym ni hyd yn oed wedi gweld tîm cyfryngau cymdeithasol Llafur yn defnyddio cerdyn credyd y blaid i dalu am hysbysebion sy'n awgrymu na ddylai'r gwrthbleidiau rywsut fyth gytuno â'i gilydd, er bod Llafur a'r Ceidwadwyr yn pleidleisio gyda'i gilydd drwy'r amser yma yn y Senedd hon, ac roedd Llafur yn berffaith hapus i ymuno â'r Torïaid ar fater diffyg hyder diweddar yn yr Alban. Ni all ei chael hi'r ddwy ffordd. Mae'n ymgyrch foesol sy'n swnio'n eithaf gwag gan y Prif Weinidog. 

Nawr, gadewch i ni ddychwelyd at sylwedd y mater hwn? Mae'r Prif Weinidog eisiau dechrau newydd, ond nid yw'n gweithio felly, onid yw? Rwy'n siŵr y byddai Rishi Sunak wrth ei fodd yn cael dechrau newydd hefyd, ond nid wyf i'n mynd i anghofio 14 mlynedd o bolisïau Torïaidd dinistriol. Ac yn wir, efallai fod y Prif Weinidog eisiau i'r sgandal rhodd o £200,000 ddiflannu, pan fo'r cyhoedd yng Nghymru yn amlwg yn meddwl ei fod wedi dangos crebwyll mor wael, ond ni all wneud hynny. Ond, ar gyfer unrhyw fath o ailosod, mae'n rhaid iddo fynd i'r afael â'r broblem yn gyntaf. A yw ymddiheuriad mewn unrhyw ffordd yn cyd-fynd â'i syniad o ddechrau newydd?

Felly, ceir tri phwynt i ymateb iddyn nhw, rwy'n credu. Y cyntaf yw: wrth gwrs, rwy'n gresynu'r ffordd y mae'r tri mis diwethaf wedi cael sylw a'u hadrodd, ac rwy'n gresynu effaith y dewis i mi ei wneud yn unol â'r holl reolau ar y pryd, ac ni fyddwn eisiau i mi fy hun nac unrhyw un o'm cyd-Aelodau fod wedi gorfod mynd trwy hynny eto. Rwy'n cydnabod bod niwed gwirioneddol wedi cael ei achosi i amrywiaeth o bobl yn y lle hwn. Dyna pam yr wyf i wedi cytuno ar unwaith i adolygiad mewnol o fewn fy mhlaid fy hun i edrych ar sut rydym ni'n cyflawni ein busnes. Dyna pam yr wyf i hefyd wedi gofyn i'r Pwyllgor Safonau Ymddygiad ar sail drawsbleidiol ystyried y rheolau a ddylai fod yn berthnasol i bob un ohonom ni, pa bynnag blaid yr ydym ni ynddi. A dyna fi'n cymryd o ddifrif y sefyllfa yr ydym ni'n cael ein hunain ynddi.

Ac rwy'n credu, ar eich ail bwynt ynghylch paru, nad yw paru yn fater o godi sgwarnogod. Diben y paru sy'n digwydd yw cynnal dyfarniad democrataidd y cyhoedd mewn pleidleisiau, a dyna'r hyn y mae paru yn ei gyflawni. Pan ewch chi yn ôl i 24 mlynedd yn ôl, roedd y rhifau yn wahanol iawn yn y Siambr. Pe bai paru wedi digwydd yn y ffordd y mae wedi ei wneud ac yn ei wneud fel rheol, yna, mewn gwirionedd, byddem ni wedi cael canlyniad gwahanol, ond cynhaliwyd y bleidlais a'r niferoedd yw'r niferoedd ar y diwrnod.

Ac nid wyf i'n credu ei fod yn beth anhygoel i fod eisiau cael dechrau newydd ar gyfer swydd yr wyf i wedi bod ynddi ers deufis, yr wyf i wedi bod yn falch nid yn unig o ennill cystadleuaeth arweinyddiaeth, ond mewn gwirionedd i ddod i mewn i'r lle hwn gyda chefnogaeth pobl o bob rhan o'r Siambr ac, yn wir, o fewn fy ngrŵp fy hun. Ac mae'n bwysig cydnabod ein bod ni wedi dod at ein gilydd ar ôl—. Mae cystadlaethau arweinyddiaeth mewnol yn anodd, ond rwy'n cydnabod y ffordd y mae gwahanol bobl wedi dod at ei gilydd a'u bod eisiau i'r Llywodraeth weithio, ac eisiau ei wneud mewn ffordd sy'n unedig, nid yn unig i'n plaid, ond mewn gwirionedd y gwaith y mae'n rhaid i ni ei wneud dros y wlad. Ac o fewn hynny, gwn fod arweinydd Plaid Cymru yn cyfeirio ac yn honni ein bod ni'n pleidleisio gydag eraill yn rheolaidd. Yr wythnos diwethaf, cynhaliwyd y bleidlais i ddiswyddo Prif Weinidog Llafur Cymru. Roedd yr ymosodiad ar y Llywodraeth a ddigwyddodd yn gydweithrediad rhwng ei Blaid Cymru ef a'r Ceidwadwyr. Dyna'r hyn a ddigwyddodd. Ac nid wyf i'n credu bod unrhyw her o dynnu sylw at hynny, wrth i ni fynd trwy wleidyddiaeth fwy dwys ymgyrch etholiad cyffredinol ac fel yr hyn yr hoffech chi ei wneud yn y dyfodol.

Mae gen i ddiddordeb yn sut mae'r Llywodraeth hon yn gweithio ac yn gweithredu ac yn cyflawni'r maniffesto yr ydym ni eisoes wedi cael ein hethol ar ei sail, a'r addewidion yr wyf i wedi eu gwneud, fel yr arweinydd, o ran sut y gallwn ni wella'r wlad. Dyna'r hyn y mae gen i ddiddordeb yn ei wneud; dyna'r hyn yr wyf i wedi ymrwymo i'w wneud.

Hoffwn pe gallai'r Prif Weinidog weld ei hun, hoffwn wir. Ac fe wnaf i ddarllen ei eiriau yn ôl iddo:

'Rwy'n gresynu'r ffordd y mae'r tri mis diwethaf wedi cael sylw a'u hadrodd'.

'Rwy'n gresynu'r ffordd y mae'r tri mis diwethaf wedi cael sylw a'u hadrodd'.

Felly, y ffordd y mae hwn wedi cael sylw, y ffordd y mae hwn wedi cael ei adrodd yw'r broblem. Rwy'n gyn-newyddiadurwr, yn aelod o Undeb Cenedlaethol y Newyddiadurwyr. A ydych chi'n rhoi'r bai ar newyddiadurwyr am hyn? A ydych chi'n rhoi'r bai ar Aelodau'r gwrthbleidiau am y ffordd y gwnaethon ni bleidleisio yn y bleidlais honno yr wythnos diwethaf?

Yr hyn sydd gennym ni yma yw amheuon yn cael eu codi dro ar ôl tro am grebwyll Prif Weinidog. Mae gennym ni'r rhodd gan lygrydd a gafwyd yn euog, ond yna roedd y mater o sut y cafodd Gweinidog ei diswyddo yn ddiweddar hefyd; un o'r rheini nad oedd yma yr wythnos diwethaf. Cadarnhawyd heddiw na chynhaliwyd unrhyw ymchwiliad ffurfiol i'r gollyngiadau cyn i'r Prif Weinidog benderfynu diswyddo Hannah Blythyn. Mewn llythyr i'r Pwyllgor Cyfrifon Cyhoeddus a Gweinyddiaeth Gyhoeddus, mae cyfarwyddwr priodoldeb a moeseg Llywodraeth Cymru hefyd yn awgrymu na chynhaliwyd unrhyw ymchwiliad priodol o dan god y gweinidogion chwaith. Mae diswyddo Gweinidog yn fater difrifol, ond mae'n ymddangos na roddwyd mesurau diogelu arferol cyfiawnder naturiol i'r cyn- ddirprwy Weinidog yn yr achos hwn. Rwy'n credu bod angen ymchwiliad annibynnol yma i benderfynu a wnaeth y Prif Weinidog weithredu gyda'r diwydrwydd dyladwy gofynnol ac yn unol â'r rheolau sy'n llywodraethu penderfyniadau o'r arwyddocâd hwn. Ar y lleiaf, a wnaiff y Prif Weinidog egluro ar sail pa dystiolaeth ac ar sail cyngor pwy yr oedd yn gweithredu pan wnaeth ddiswyddo Hannah Blythyn?

Un o'r heriau wrth wneud dewisiadau fel arweinydd yw bod yn rhaid i chi nid yn unig feddwl am yr hyn yw'r dewis cywir, ond mae'n rhaid i chi hefyd ystyried mai dim ond chi sy'n gallu gwneud y penderfyniad, ac mae'n rhaid i chi ystyried a phwyso a mesur amrywiaeth o wahanol ganlyniadau. Wrth wneud penderfyniad, fe wnes i gael cyngor gan yr Ysgrifennydd Parhaol ar y broses, i wneud yn siŵr fy mod i'n gweithredu yn unol â chod y gweinidogion. Bydd cyhoeddi tystiolaeth mewn gwirionedd yn rhywbeth nad wyf i'n credu bydd yn helpu pobl sy'n ymwneud â hyn ac yn gysylltiedig â hyn, ac rwyf i bob amser wedi bod yn ceisio amddiffyn pobl eraill rhag canlyniadau'r hyn sy'n digwydd os caiff gwybodaeth heb ei golygu ei chyhoeddi'n llawn. Rwy'n dal i feddwl mai dyna'r dewis iawn i'w wneud. Mae'n gwneud fy mywyd yn anodd, ond dyna'r peth iawn i'w wneud, a dyna beth yw eich swydd fel arweinydd. Felly, mae'r wybodaeth wedi'i golygu wedi cael ei chyhoeddi, mae'r dystiolaeth, fel y mae, yn gymharol syml, a dyna pam nad oedd angen mynd trwy broses ychwanegol. Dyna'r cyngor a gefais gan yr Ysgrifennydd Parhaol. Rwy'n hyderus fy mod i wedi gweithredu yn unol â chod y gweinidogion a llawlyfr y Cabinet. Ac os ydych chi'n credu bod hwn yn llwybr i helpu'r Aelod, nad yw'n gallu cymryd rhan ym musnes y Senedd ar hyn o bryd, rwy'n credu y dylech chi ailystyried i ble mae hyn yn arwain a'r gwahanol gyfrifoldebau sydd gennym ni. Nid wyf i'n credu bod hon yn ffordd ddefnyddiol o fod eisiau ailintegreiddio'r Aelod dan sylw, fel yr wyf i'n dymuno ei wneud, i fusnes gweithredol y lle hwn.

Mae pawb i fod i fyfyrio ac eithrio ef ei hun, mae'n ymddangos. Nawr, ni allaf adael i'r sesiwn holi hon fynd heibio chwaith heb dynnu sylw at rai agweddau pryderus gan Lafur tuag at y Senedd yn ystod y dyddiau diwethaf. Mae'r Prif Weinidog, rydym ni'n gwybod, yn gwbl ddiystyriol o farn ddemocrataidd y Senedd hon, fel y gwelwyd yn y bleidlais honno yr wythnos diwethaf, ac roedd y dirmyg, a bod yn onest, gan bencadlys Llafur yn Llundain i'w weld yn llawn ddydd Sul gan Emily Thornberry—aelod uwch o dîm Keir Starmer, darpar Dwrnai Cyffredinol. Roedd yn agwedd mor ddiystyriol tuag at y Senedd hon a'i gweithdrefnau ag yr wyf i erioed wedi ei chlywed, a bod yn onest. Ond efallai mai'r cyfweliad mwyaf dadlennol oedd yr un a roddwyd gan y Gweinidog trafnidiaeth Ken Skates ar Politics Wales. 'Y flaenoriaeth i Lywodraeth Lafur Cymru', meddai, 'oedd cefnogi ymgyrch etholiadol Llafur y DU.' Nawr, rwyf i eisiau cael gwared ar y Torïaid yn fwy na neb, ond siawns na ddylai eu blaenoriaeth yn y Llywodraeth bob amser fod i wasanaethu pobl a chymunedau Cymru, yn hytrach na'u buddiannau etholiadol eu hunain. Onid yw hyn yn gwneud honiad Keir Starmer ei fod yn rhoi gwlad o flaen plaid yn destun dirmyg?

Nac ydy, ac os edrychwch chi ar yr hyn yr ydym ni wedi ei wneud dim ond ers cwestiynau'r Prif Weinidog yr wythnos diwethaf, rwyf i wedi bod yn rhan o'r broses maniffesto o fewn fy mhlaid ac rwy'n hyderus y byddwn ni'n cyflwyno cynnig a fydd yn gwneud gwahaniaeth cadarnhaol sylweddol i Gymru a Phrydain. Rwy'n hyderus y bydd hynny'n ein helpu i sicrhau hyder pobl Cymru yn y bleidlais ar 4 Gorffennaf, a'r holl gyfleoedd y bydd hynny'n eu creu i ni.

Yn fwy na hynny, dim ond yn yr wythnos ddiwethaf, rwyf i wedi bod yn cyflawni fy nyletswyddau i'r Llywodraeth a phobl Cymru, nid yn unig y cyhoeddiadau yr ydym ni wedi eu gwneud, ond y cynnydd yr ydym ni'n ei wneud. Felly, nodais yn gynharach mai Cymru bellach yw'r ail genedl ailgylchu orau ar y ddaear: cyflawniad trawiadol o ystyried lle dechreuon ni ar ddechrau ein taith ddatganoli. Rwyf i wedi gwneud y peth iawn ac wedi gwneud fy nyletswydd trwy fod yn bresennol yn y digwyddiadau D-day yn Normandi—braint wirioneddol i wneud hynny a gweld aberth rhyfeddol pobl eraill. Rwyf i wedi cael y gwaith gyda Chymdeithas Feddygol Prydain a'r Ysgrifennydd iechyd, ar wneud yn siŵr bod yna gynnig, bod tair cangen y Gymdeithas sydd mewn anghydfod yn argymell y cynnig hwnnw. Nid yw hynny'n beth hawdd i'w wneud, ac rydym ni wedi llwyddo i wneud hynny drwy weithio drwy'r holl sŵn yn gyhoeddus, y gwaith difrifol sydd wedi cael ei wneud gyda'r Ysgrifennydd iechyd i gyrraedd y pwynt hwnnw. Bydd hynny'n gwneud gwahaniaeth gwirioneddol i bobl ym mhob cymuned ledled Cymru, os daw'r streic honno i ben yn barhaol.

Ddoe, roeddwn i ym Mhort Talbot, yn gwneud y ddadl eto dros swyddi yn y sector dur, nid yn unig ym Mhort Talbot, ond yn Shotton, Trostre, Llanwern a Catnic yng Nghaerffili hefyd. Gwneud y ddadl i'r cwmni edrych eto ar ble y gallem ni fod ymhen ychydig wythnosau yn unig. Y gwir amdani yw nad oes yn rhaid i'r swyddi hynny ddiflannu; mae yna ffordd wahanol o gael y fargen orau ar gyfer dur. Roeddwn i'n falch o fod yno gyda'r Aelod lleol, David Rees, yn falch o fod yno gydag Ysgrifennydd yr economi, Jeremy Miles, a dau Aelod a allai fod yn rhan o Lywodraeth Lafur y DU yn y dyfodol.

Mae gennym ni gyfrifoldebau uniongyrchol yr ydym ni'n eu cyflawni, ac rwyf i hefyd yn gwbl gadarnhaol a hyderus ac nid wyf i'n ymddiheuro am edrych ar yr hyn y gallem ni ei wneud dros ein gwlad ymhen ychydig wythnosau yn unig gyda gwahanol bartneriaeth i Gymru a Phrydain. Rwy'n credu y bydd pobl yn pleidleisio dros y bartneriaeth honno, ac rwy'n edrych ymlaen at ddyfarniad y bobl.