4. Beth mae Llywodraeth Cymru yn ei wneud i leihau nifer y cleifion sydd ar restrau aros yng Nghanol De Cymru? OQ61190

Rydyn ni’n benderfynol o leihau amseroedd aros hir ar draws Cymru. Mae’r nifer sy’n aros dwy flynedd wedi lleihau bob mis ers cyhoeddi ein cynllun adfer ar gyfer gofal wedi’i gynllunio. Ym mis Mawrth 2024, roedd y nifer oedd yn aros dwy flynedd 71 y cant yn llai na mis Mawrth 2022, y lefel isaf ers mis Gorffennaf 2021.

Diolch, Weinidog. Mae'n braf i glywed bod y rhestrau aros dros ddwy flynedd yn lleihau. Ond mae'r ffigurau ddiwedd mis diwethaf gan Iechyd a Gofal Digidol Cymru yn dangos yr her sy'n wynebu y gwasanaeth iechyd—bron i 600,000 ar restrau aros, 18 y cant ar y llwybr strategol am dros flwyddyn, a hynny i'w gymharu â 4 y cant yn Lloegr. 

Mae'r rhestrau aros am driniaethau canser yn brawychu unigolion a'u teuluoedd. Mae etholwyr wedi cysylltu gyda fi yn poeni am eu bywydau ac am fywydau eu perthnasau. Mae 40 y cant o gleifion yng Nghymru yn aros mwy na 62 diwrnod i ddechrau triniaeth ar ôl i ganser gael ei amau yn gyntaf. Mae hwn yn gyfnod sy'n creu poendod mawr i bobl. Ac fel rŷch chi'n gwybod, Weinidog, tu ôl i bob ystadegyn moel, mae unigolion, ac mae eu teuluoedd. Beth mae'r Gweinidog, felly, yn ei wneud i ymateb i'r diffyg cynnydd yn y targed o 75 y cant o gleifion canser yn dechrau eu triniaeth o fewn 62 diwrnod? Diolch yn fawr. 

Diolch yn fawr. Dwi'n meddwl, yn gyntaf i gyd, bod angen dweud, ar gyfartaledd, bod pobl yng Nghymru yn aros 22 wythnos i gael triniaeth. Dyna'r cyfartaledd, ond rydych chi'n eithaf reit, pan fo'n dod i ganser, mae'n rhaid i ni symud yn gyflymach, a dyna pam dwi'n meddwl nad yw'r sefyllfa ar hyn o bryd yn dderbyniol. Mae un o'r problemau sydd gyda ni yn y maes diagnosteg. Mae'n rhaid i chi gofio, o ran diagnosteg, bod lot o feysydd gwahanol yn defnyddio diagnostic capacity, nid jest canser. Mae'r nifer o bobl sydd wedi eu hanfon i gael prawf diagnostig—pobl sydd ar suspected cancer path—wedi cynyddu 50 y cant dros y tair blynedd diwethaf, ac, felly, maen nhw yn bwrw bottleneck, ac mae hwnna'n rhan o'n problem ni. A dyna pam mae gyda ni gynllun diagnostig. Rŷn ni yn buddsoddi mewn diagnostic capacity ar hyn o bryd, a dwi yn gobeithio y bydd hwnna yn gwneud gwahaniaeth ac yn golygu bod mwy o gleifion yn cael eu gweld yn gyflymach. 

Ysgrifennydd y Cabinet, lansiodd yr hyb diagnostig a thriniaeth yn Llantrisant, a ddatblygwyd gan Fwrdd Iechyd Prifysgol Cwm Taf Morgannwg, gan gydweithio â byrddau iechyd Aneurin Bevan a Chaerdydd a'r Fro, y cyntaf o'i wasanaethau ym mis Ebrill eleni, ac mae eisoes wedi gwneud cynnydd mewn perthynas â rhestrau aros drwy roi dros 200 o gleifion ar y trywydd cyflym drwy ei sganwyr MRI. Ysgrifennydd y Cabinet, a ydych chi'n cytuno bod gan yr hyb hwn botensial sylweddol i leihau rhestrau aros ymhellach wrth i'w wasanaethau ddatblygu, ac a allwch chi ailddatgan eich ymrwymiad i gefnogi'r model newydd arloesol hwn?

Diolch yn fawr iawn, Vikki. Onid yw'n hollol wir, yn syth ar ôl y cwestiwn canser, ein bod yn dod yn syth at gwestiwn diagnostig? Dyna lle mae'r tagfeydd, fel y dywedaf, ac mae hon yn enghraifft ohonom yn buddsoddi yn y gallu diagnostig. Yr hyn sydd gennym yno ar hyn o bryd yw gwasanaeth diagnostig symudol. Rwy'n credu bod hynny'n dda wrth i ni fwrw ymlaen, ond rydym yn edrych ar ddatblygu system ddiagnostig ranbarthol gynhwysfawr iawn sy'n cwmpasu tri bwrdd iechyd yn Llantrisant. Dyna lle rydym ni'n anelu. Mae'r adborth cychwynnol gan y bobl sy'n defnyddio'r system ddiagnostig symudol wedi bod yn gadarnhaol iawn, yn enwedig ynghylch mynediad da at y safle a'r sganiwr, ond fel y dywedais, yr hyn y ceisiwn ei wneud yw datblygu capasiti rhanbarthol a'i gynyddu. Felly, dyma'r cam cyntaf mewn cynllun llawer mwy cynhwysfawr. 

Mae cwestiwn 5 [OQ61201] wedi ei dynnu'n ôl.