Dirprwy Lywydd, rwy'n ymwybodol o dri dioddefwr y sgandal gwaed heintiedig o fy etholaeth i yn Nwyrain Casnewydd: Colin John Smith, Terry Webley a Bill Dumbleton, ac mae pob un ohonyn nhw wedi dioddef oherwydd methiannau gresynus y systemau iechyd a gwleidyddol a oedd yn gysylltiedig â hyn ac a nodwyd yn yr adroddiad. Yn y digwyddiad a gynhaliwyd yn gynharach gan Haemophilia Wales ac a gadeiriwyd gan Lynne Kelly, a fu'n ymgyrchydd mor anhygoel ynglŷn â'r materion hyn ac yn ffynhonnell mor wych o gadernid a chefnogaeth i'r teuluoedd, fe gwrddais i â Joanne Davies a sonioddd am frawd ei gŵr Gavin, sef Terry Webley, a fu farw yn 10 oed, ac am yr anwybodaeth a'r ofn a glywsom ni amdano eisoes, y stigma a oedd yn bodoli ynghylch HIV/AIDS ar y pryd, a oedd yn golygu eu bod yn cael eu hosgoi yn y gymuned, y teuluoedd dan sylw, nad oedd yr ysgolion yn darparu'r gefnogaeth y dylen nhw fod wedi ei rhoi, nad oedd y cyfryngau lleol yn garedig nac yn deall ac nad oedden nhw'n dangos llawer o gydymdeimlad, roedd bwlio a galw enwau yn gysylltiedig â hynny ac, wrth gwrs, mae'r effaith ar iechyd y teuluoedd yn parhau, ac, yn achos Joanne, ar iechyd ei gŵr Gavin a'r teulu yn fwy eang.

Ac yn bresennol hefyd yr oedd Colin a Janet Smith, a gollodd eu mab Colin John Smith, a fu farw yn saith oed o AIDS yn pwyso dim ond 13 pwys, ar ôl dioddef methiannau o'r fath. Ac rwy'n gwybod bod eu tŷ nhw, Dirprwy Lywydd, wedi cael ei paentio â sarhad a graffiti oherwydd cyflwr Colin John Smith, a'i bod hi'n anodd ei gael mewn i ysgol a bod problemau yn yr ysgol wedyn ac, unwaith eto, problemau fel hyn yn y gymuned yn fwy eang. Roedd hi'n sgandal ofnadwy ac yn gondemniad o systemau'r cyfnod, Dirprwy Lywydd, ac fe ddioddefodd cymaint o deuluoedd yn y ffordd y gwnaeth y teuluoedd hyn. Roedd Colin John Smith yn gwybod ei fod ar farw a'r hyn a wnaeth mewn gwirionedd oedd rhoi ei deganau, cyn iddo farw, i'w frodyr. Rydych chi'n meddwl am y don enfawr honno o emosiwn a ddaeth dros deuluoedd yn y cyfnod hwnnw, cymaint o deuluoedd, a methiannau ofnadwy'r systemau hynny a nodir yn yr adroddiad yn dilyn yr ymchwiliad.

Ond fe hoffwn i ddweud wrth gloi, Dirprwy Lywydd, wrth i ni fyfyrio ar y dioddefaint hwnnw—ac fe fyddwn ni'n clywed enghreifftiau pellach yma heddiw, ac fe glywsom ni'r enghreifftiau hynny drwy adroddiad yr ymchwiliad a'r achosion i fyny yn Nhŷ'r Cyffredin yn San Steffan hefyd—pan fyddwn ni'n myfyrio ar raddfa'r drasiedi i bobl a'r dioddefaint cysylltiedig, rwy'n credu ei bod hi'n bwysig i ni fyfyrio ar ba mor gadarnhaol yw ysbryd y bobl yn nheuluoedd y dioddefwyr, y cariad a'r ymrwymiad sydd wedi cael ei gynnal dros gyfnod hirfaith ac sy'n dal i gael ei gynnal heddiw a hwnnw a gynhyrchodd yr ymgyrch, a gynhyrchodd yr ymchwiliad a'r adroddiad a gafodd y gydnabyddiaeth honno i'r dioddefwyr a'u teuluoedd, fe ddylai hynny arwain nawr at y camau cyflym y mae eraill wedi galw amdanynt heddiw.

Ac fe hoffwn i orffen gyda geiriau Janet Smith, mam Colin John Smith, pan fynegodd hi'n union beth yw ystyr yr ymgyrch hon, yr ymchwiliad, yr adroddiad i'r dioddefwyr a'r teuluoedd nhw. Meddai Janet:

'Mae angen cydnabyddiaeth arnaf i. Rwyf eisiau i fy mab gael ei enw yn ôl. Ei enw yw Colin John Smith. A dyna yr wyf i eisiau i bobl ei gofio.'