8. Beth mae'r Prif Weinidog yn ei wneud i leihau'r angen i anfon cleifion yn allanol i glinigau preifat ar gyfer sganiau MRI ym Mwrdd Iechyd Prifysgol Betsi Cadwaladr? OQ61214

Mae lleihau amseroedd aros yn flaenoriaeth i'r Llywodraeth hon, ac rydyn ni wedi bod yn glir gyda byrddau iechyd y dylen nhw ddefnyddio'r holl gapasiti sydd ar gael, gan gynnwys drwy'r sector annibynnol, i leihau amseroedd aros. Ein nod cyffredinol yw bod â gwasanaeth iechyd cenedlaethol cyhoeddus gwirioneddol gynaliadwy.

Diolch. Wel, yn ddiddorol, o ran Betsi, maen nhw'n ei alw'n fewnoli triniaethau allanol, wyddoch chi. Nawr, mae 8,568 o lwybrau cleifion yn aros dros 105 wythnos, dwy flynedd, i ddechrau triniaeth, ac mae hynny 3,600 y cant yn fwy na Lloegr gyfan. Nawr, mewn ymdrech i fynd i'r afael â'r argyfwng hwn, fe wnaeth y bwrdd iechyd droi at fewnoli, gan ddefnyddio cwmnïau preifat. Maen nhw wedi bod yn ymrwymo i gontractau gyda darparwyr gofal iechyd allanol i ddarparu timau clinigol i fynychu safleoedd byrddau iechyd, gweld cleifion a hefyd ymgymryd â nifer o ganlyniadau o sganiau. Nawr, dim ond newydd ddod at fy sylw i mae hyn, ond, oherwydd pwysau cyllidol, mae'r bwrdd iechyd yn ddiweddar—. Mae gennyf i etholwyr yn aros sawl mis am ganlyniadau sgan. Nawr, mae'n siŵr, Prif Weinidog, y gallwch chi ddeall bod unrhyw un sy'n mynd am sgan, mae'n gyfnod pryderus iddyn nhw; unrhyw un sy'n aros am y canlyniadau hynny, mae hi hyd yn oed yn fwy pryderus iddyn nhw. A phan nad yw'r canlyniadau hynny'n cael eu cyflwyno, mae'n achosi baich ychwanegol o straen a phryder. Nawr, yr hyn sydd wedi digwydd yw, oherwydd pwysau ariannol, gwnaeth y bwrdd iechyd benderfyniad i atal y gwaith mewnoli gwasanaethau allanol ar sganiau o fis Ebrill 2023, flwyddyn yn ôl. Fodd bynnag, yn hytrach na dod â'r cleifion hynny yn ôl o dan ymbarél y GIG—

Rydw i wedi bod yn amyneddgar iawn. Gofynnwch y cwestiwn, Janet Finch-Saunders.

Iawn. Felly, yn y bôn, cafodd y cleifion hynny eu rhoi o'r neilltu am fisoedd a misoedd a misoedd ar y tro. Nawr, maen nhw wedi ysgrifennu ataf i yn dweud—

Y cwestiwn nawr, Janet os gwelwch yn dda.

Ie iawn. Felly, beth fyddwch chi'n ei wneud, gan weithio gyda'r Gweinidog iechyd, Prif Weinidog, i sicrhau eich bod chi'n edrych  ar sut yn union mae mewnoli rhaglenni allanol yn gweithio? Oherwydd, mewn gwirionedd, mae ei atal am flwyddyn a pheidio ag ailgydio ag ef yn warthus. Rwyf i eisiau sicrhau nad yw hynny'n digwydd eto.

Mae dwy funud yn ddigon ar gyfer y cwestiwn yno.

Rwy'n credu, fel y gwnaeth yr Aelod ei gydnabod, mewnoli yw lle mae pobl yn cael eu dwyn i mewn i'r GIG i ddarparu rhai o'r sganiau sydd eu hangen arnyn nhw, a'n her ni yw, os ydyn ni eisiau cynhyrchu'r capasiti sydd ei angen arnon ni, mae angen i ni fuddsoddi mewn pobl ac mewn offer i wneud hynny. Ac mae angen i ni ddefnyddio rhannau o'r sector annibynnol i sicrhau nad oes gennym ni amseroedd aros annerbyniol o fewn y system. Ac mewn gwirionedd, o ran sganiau MRI yn ystod y flwyddyn ddiwethaf, roedd gostyngiad o tua 30 y cant yn nifer y bobl sy'n aros yn hirach na'n disgwyl, felly mae wedi gwneud gwahaniaeth. Ac mae'r gostyngiad hwnnw yn nifer y bobl sy'n aros wedi digwydd mewn gwirionedd er bod cynnydd o 14 y cant yn y galw. Nawr, rwy'n gwybod bod problem wedi bod a chafodd rhai pobl eu methu ar gyfer apwyntiadau dilynol. Mae hynny'n rhywbeth y mae'r Ysgrifennydd Cabinet yn ymwybodol ohono. Mae hefyd yn rhywbeth y mae'r bwrdd iechyd yn ymwybodol ohono. Maen nhw wedi adolygu'r holl achosion hynny i sicrhau bod pobl yn cael eu rhoi yn ôl i mewn i'r system lle dylen nhw fod wedi bod. Rhan o'n her ni yw nid yn unig dweud yr hyn yr ydyn ni eisiau'i wneud i gydnabod bod yna broblem y mae angen i ni ei datrys; mae hefyd, yn ymwneud â phan fo pethau'n mynd o chwith, ynghylch a ydych chi'n barod i'w gywiro. Dyna'n union a ddigwyddodd yn yr achos hwn. A bydd angen i ni fuddsoddi mwy yn y maes hwn i gyrraedd pwynt o fod yn wirioneddol gynaliadwy, ac yna mae angen i ni ddod o hyd i ffordd i barhau i fuddsoddi mewn gofal iechyd mwy ataliol hefyd. Dyna'r her sy'n ein hwynebu ni. Rwy'n deall hyn yn dda iawn fel cyn weinidog iechyd. Mae Ysgrifennydd y Cabinet dros iechyd yn deall hynny'n dda iawn a dyna'n union y mae hi'n ei wneud: mynd i'r afael ag amseroedd aros hir ac yn bwriadu symud ein system i ofal iechyd mwy ataliol.

Yn olaf, cwestiwn 9, Delyth Jewell.