4. Pa gamau y mae Llywodraeth Cymru yn eu cymryd i hybu economi gogledd Cymru? OQ61188

Rwy'n gobeithio y bydd economi'r gogledd yn cael hwb gan ddyfodiad Noa Sargeant, ond mae ein cynllun ar gyfer hybu economi Cymru wedi'i nodi yn ein cenhadaeth economaidd, sef sicrhau trosglwyddiad cyfiawn i economi werdd, llwyfan i bobl ifanc, gwaith teg, sgiliau a llwyddiant, gyda phartneriaethau cryfach ar gyfer rhanbarthau cryfach, yr economi bob dydd rydym ni'n ei mwynhau, a buddsoddi ar gyfer twf.

Diolch am eich ateb, Prif Weinidog. Byddwch yn gwybod bod y gogledd wedi cael cryn sylw, buddsoddiad a chefnogaeth yn ystod y blynyddoedd diwethaf gan Lywodraeth Geidwadol y DU, sy'n trawsnewid rhagolygon economaidd y rhanbarth yr wyf i'n ei gynrychioli, gyda phorthladd rhydd newydd yn Ynys Môn yn creu swyddi hirdymor o ansawdd uchel, gan ddenu gwerth tua £1.4 biliwn o fuddsoddiad; galluogi pwerdy niwclear yn Wylfa sy'n rhan allweddol o'n chwyldro niwclear ac a fydd yn creu miloedd o swyddi ar yr ynys; parth buddsoddi newydd yn Wrecsam a sir y Fflint, a fydd yn beiriant ar gyfer twf economaidd pellach a gwella sgiliau a hyfforddiant; ac £1 biliwn wedi'i ymrwymo i uwchraddio a moderneiddio prif reilffordd gogledd Cymru, a fydd yn gwella cysylltiadau ar draws y gogledd ac i mewn i ogledd-orllewin Lloegr. Mae hyn i gyd yn cael ei wneud yn bosibl gan Lywodraeth Geidwadol y DU. Pam nad yw Llafur Caerdydd yn dangos yr un ymrwymiad a ffydd i ogledd Cymru?

Rwy'n edmygu'r Aelod am ddweud hynna i gyd gydag wyneb syth. O ran yr holl feysydd y mae wedi'u nodi, ceir buddsoddiad ar y cyd a gwneud penderfyniadau ar y cyd â Llywodraeth Cymru, wrth gwrs. Rwy'n falch fy mod i wedi mabwysiadu dull pragmatig o weithio gydag amrywiaeth o Weinidogion gwahanol iawn yn olynol ar y porthladd rhydd, ar fargeinion twf, ac ar ddyfodol parthau buddsoddi yn wir. Ac edrychwch ar yr hyn yr ydym ni wedi ei wneud: y buddsoddiad yn Llanberis gyda Siemens, gan wneud yn siŵr bod swyddi o ansawdd uchel yng nghefn gwlad Cymru. Meddyliwch am yr hyn yr ydym ni wedi ei wneud ar Ynys Môn, buddsoddi yn Halen Môn ac eraill—partneriaeth dros gyfnod hir, yn gweithio ochr yn ochr â nhw. Edrychwch ar yr hyn yr ydym ni'n ei wneud yn y gogledd-ddwyrain gydag Enfinium a'r gwaith yr ydym ni'n ei wneud yno, gyda mwy o swyddi yn dod yn rhan o'r chwyldro gwyrdd sydd ar garreg ein drws, a'r gwaith yr ydym ni'n ei wneud i fanteisio ar ynni ar y môr.

Gallem ni wneud cymaint mwy gyda Llywodraeth sefydlog a theg ar draws y DU, Llywodraeth a all wneud penderfyniadau. Y rheswm pam nad ydym ni wedi gweld buddsoddiad yn cael ei ddarparu mewn cenhedlaeth newydd o niwclear, boed hynny ar gyfer radioisotopau sydd eu hangen yn daer yn ein gwasanaeth iechyd gwladol neu'n adweithyddion modiwlaidd bach newydd neu'n dechnoleg fwy, yw oherwydd nad yw'r Ceidwadwyr erioed wedi llwyddo i gyflwyno Gweinidog a allai wneud penderfyniad. Oherwydd yr anrhefn yn y Llywodraeth Geidwadol nad yw'r buddsoddiad hwnnw wedi cael ei wneud. A phwy ar y ddaear oedd yn gwybod, pan wnaethon nhw brynu safle Wylfa gan Horizon, pan wnaethon nhw gyhoeddiad ar y diwrnod cyn yr etholiad cyffredinol, y byddai hwnnw'n gimig ar gyfer yr etholiad? Rwyf i eisiau Llywodraeth sydd o ddifrif am fod yn bartner gyda Llywodraeth Cymru a'r gogledd i ddarparu swyddi da o ansawdd uchel yn y chwyldro gwyrdd sydd i ddod.

Nid ydym ni hyd yn oed wedi gweld unrhyw gyllid datblygu ar gyfer y prosiectau hynny y soniwyd amdanyn nhw yn y gogledd eto. Yn ystod y 14 mlynedd diwethaf, rydym ni wedi gweld Llywodraeth Dorïaidd y DU yn gwneud toriadau termau real dieflig i flociau adeiladu twf economaidd: iechyd, gofal cymdeithasol, tai, cyflogau a chyllidebau awdurdodau lleol. Rydym ni wedi eu gweld nhw'n amddifadu Cymru o'r cyllid sydd ei angen arni, boed hynny drwy gyllidebau cyni cyllidol olynol neu drwy ddal biliynau o gyllid HS2 yn ôl yn fwriadol. Rydym ni wedi eu gweld nhw'n cynllwynio i dynnu arian allan o bocedi pobl trwy daranfollt morgeisi a chwyddiant Liz Truss. Ac rydym ni wedi eu gweld nhw'n rhoi mwy o gyllid ffyniant bro i Canary Wharf yn Llundain na Chymru gyfan gyda'i gilydd eleni. Onid yw'n wir felly, Prif Weinidog, mai'r peth gorau y gallwn ni ei wneud i roi hwb i economi’r gogledd yw pleidleisio i gael gwared ar Lywodraeth Geidwadol y DU ar 4 Gorffennaf?

Rwy'n credu o fewn y cwestiwn bod yr Aelod yn gwneud pwynt penodol sy'n dweud popeth y mae angen i chi ei wybod am agwedd y Ceidwadwyr tuag at Gymru a pha un a yw ffyniant bro yn ddilys: y ffaith bod Canary Wharf yn Llundain wedi derbyn mwy na Chymru gyfan gyda'i gilydd. Nid yw honno'n Llywodraeth sydd wedi ymrwymo i fuddsoddi yn nyfodol yr economi, nid yw'n Llywodraeth sydd wedi ymrwymo i ffyniant bro gwirioneddol i'r cymunedau sydd angen Llywodraeth ar eu hochr nhw. Ac ni ddylai neb synnu bod y grŵp Ceidwadol hwn yn gymaint o gefnogwyr Liz Truss a'r drychineb a grëwyd ganddi, oherwydd, wrth gwrs, dim ond o dan eu goruchwyliaeth eu hunain, roedd ganddyn nhw gyfres o doriadau treth heb eu hariannu a addawyd ganddyn nhw i bobl Cymru yn 2021. Ni ellir ymddiried yn y grŵp hwn o Dorïaid, ac ni ellir ymddiried yn y criw anobeithiol i lawr y ffordd sydd yn Llywodraeth bresennol y DU chwaith. Edrychaf ymlaen at eu gweld nhw'n cael eu gorfodi i adael yn y blwch pleidleisio a chychwyn newydd i Gymru a Phrydain.