2. A wnaiff y Prif Weinidog ddatganiad am y Cytundeb Cydweithio rhwng Llywodraeth Cymru a Phlaid Cymru yn dod i ben? TQ1095

Diolch am eich cwestiwn, Andrew R.T. Davies. Roedd y cytundeb cydweithio'n ymwneud â gwleidyddiaeth aeddfed. Drwy weithio gyda'n gilydd, rydym wedi cyflawni llawer iawn. Fel y nododd y Prif Weinidog yn y Cyfarfod Llawn ddoe, er ein bod yn gresynu at ymadawiad cynnar Plaid Cymru, rydym wedi ymrwymo i weithio ar y cyd yn y Senedd ar feysydd blaenoriaeth allweddol.

Rwy'n siomedig nad yw'r Prif Weinidog yma y dydd Mercher hwn eto. Bythefnos yn ôl, nid oedd yma ar gyfer dadl ar ei gyfrifoldebau portffolio. Unwaith eto, rwyf wedi gofyn cwestiwn. Mae'n gwneud imi gwestiynu beth yw'r pwynt cyflwyno cwestiynau os nad yw Gweinidogion yn dod yma i'w hateb? Siomedig iawn.

Fe ddywedoch chi yn eich sylwadau agoriadol fod hyn yn ymwneud â Llywodraeth aeddfed. Cyflawnodd y Llywodraeth aeddfed honno 20 mya genedlaethol, 36 yn fwy o wleidyddion a chynllun ffermio cynaliadwy aflwyddiannus, yn ogystal â methiant i fynd i'r afael â'r rhestrau aros cronig yn ein GIG, y safonau addysg sy'n gostwng fel y nododd y Rhaglen Ryngwladol Asesu Myfyrwyr ar sgoriau rhyngwladol, ac yn amlwg torri rhyddhad ardrethi busnes i lawer o fusnesau bach a chanolig eu maint. Go brin fod hynny'n Llywodraeth aeddfed a phrin ei fod yn gyflawni ar gyfer pobl Cymru.

Ond ar bwynt mwy trefniadol, os caf, gan mai chi yw arweinydd y tŷ, Weinidog, rwy'n edrych ar flaenraglen fusnes y Llywodraeth am y tair wythnos nesaf, a'r wythnos gyntaf yn ôl ar ôl inni ddychwelyd o'r toriad fe geir dwy eitem fusnes, edrychaf ar y dydd Mawrth canlynol, ceir dwy eitem fusnes arall, a'r drydedd wythnos, ceir dwy arall—

Rhaid i mi atgoffa arweinydd yr wrthblaid fod y cwestiwn ar y cytundeb cydweithio, nid ar fusnes sydd ar y ffordd.

Wel, rwy'n ceisio arwain at y pwynt ynglŷn â sut mae'r Llywodraeth yn gweithredu, gan gyflwyno busnes y mae'n amlwg nad yw'n ymddangos—[Torri ar draws.]

A wnaiff yr Aelodau ganiatáu i arweinydd yr wrthblaid ofyn ei gwestiwn?

Yn amlwg, nid yw'n ymddangos bod ganddi syniad i ble mae hi eisiau mynd. Yn y pen draw, dylai'r Prif Weinidog fod wedi ymdrin â hyn er mwyn nodi a rhoi hyder i ni ei fod yn gwybod i ble mae am i'r Llywodraeth hon fynd. Felly, a allwch chi fel arweinydd y tŷ roi ymrwymiad y bydd y Llywodraeth yn cael ei brwdfrydedd yn ôl ac yn dechrau cyflawni ar gyfer pobl Cymru, yn hytrach na pharhau ar y llwybr i'r gwaelod y mae i'w gweld wedi rhoi ei brid ar ei ddilyn?

Yn fy ymateb i'w bwyntiau atodol, ac nid wyf yn siŵr lle'r oedd y cwestiwn—

Nid wyf innau'n siŵr lle mae'r Prif Weinidog.

Fe ddof at y pwyntiau a wnaethoch. Bydd arweinydd yr wrthblaid yn deall y byddaf yn canolbwyntio ar ei gwestiwn. Mae'n gwestiwn ynglŷn â dod â'r cytundeb cydweithio i ben ar 17 Mai. Roedd bob amser yn gytundeb ag iddo derfyn amser, ond mae'n rhaid imi ddweud bod mwyafrif yr ymrwymiadau—

Fel microdon yn dweud 'ping'.

A ydych chi'n mynd i wrando ar fy ateb i'ch cwestiwn, arweinydd yr wrthblaid?

Hoffwn i'r Prif Weinidog—

Mae'r rhan fwyaf o'r ymrwymiadau yr ydym wedi gweithio arnynt mor gydweithredol gyda'n gilydd wedi'u cwblhau neu yn y broses o gael eu cwblhau, a byddwn yn edrych yn fanwl nawr ar—

Drefnydd, un eiliad, os gwelwch yn dda.

—sut y gallwn symud ymlaen ar y rhai sy'n weddill—

Mae gormod o Aelodau ar bob ochr yn cynnal sgyrsiau y tu allan i'r hyn y mae'r Gweinidog yn ceisio ymateb iddo. Nawr, rwyf wedi gofyn i bawb fod mor gwrtais â chaniatáu i'r Trefnydd ymateb. 

Diolch yn fawr, Ddirprwy Lywydd. Mae'r rhan fwyaf o'r ymrwymiadau wedi'u cwblhau neu yn y broses o gael eu gweithredu, ac rydym yn hynod falch o'r rhain—rydym yn hynod falch, onid ydym, gyda'n gilydd, o'r ymrwymiadau hynny, yr hyn sydd wedi'i gwblhau. Ac rydym bellach yn edrych yn fanwl ar sut y gallwn symud ymlaen â'r ymrwymiadau sy'n weddill o'r cytundeb cydweithio, ac fe enwaf rai ohonynt—ac wrth gwrs, mae ein Gweinidogion yma heddiw, ein Hysgrifenyddion Cabinet, yn bwrw ymlaen â'r rheini; maent yn hynod o bwysig i bobl Cymru, sef beth oedd ein cytundeb cydweithio yn gweithio i'w wneud—y Bil addysg Gymraeg, y Papur Gwyn ar yr hawl i dai digonol a rhenti teg. Dyma'r materion rydym yn edrych yn fanwl arnynt. Dyna'r cytundebau cydweithio a wnawn gyda'n gilydd. Ac a gaf i ddweud, oherwydd fe wnaf ymateb, fel y dywedodd y Prif Weinidog ddoe, gyda'i dîm Cabinet mae'n canolbwyntio ar ei rôl fel Prif Weinidog, gan mai ef yw'r Prif Weinidog a aeth i gyfarfod â phenaethiaid Tata ym Mumbai, a gyfarfu â'r ffermwyr, y gweithwyr dur a'r gweithwyr iechyd yn ei ddyddiau cyntaf yn y swydd. Ydy, mae yng ngogledd Cymru—ar ei ffordd i ogledd Cymru—i annerch TUC Cymru. Nid wyf yn credu y cewch wahoddiad i TUC Cymru, Andrew R.T. Davies. [Torri ar draws.] Mae'n canolbwyntio—

Mae'n ddrwg gennyf, Drefnydd. Rwy'n disgwyl i bobl ganiatáu i'r Trefnydd ymateb heb geisio siarad drosti. 

Diolch yn fawr, Ddirprwy Lywydd. Rwy'n credu fy mod i wedi dweud yr hyn a oedd gennyf i'w ddweud. 

Roeddwn i'n hanner disgwyl i Andrew R.T. Davies gynnig ymrwymo i gytundeb cydweithio gyda chi, o gofio ei fod eisoes wedi gwneud yr apêl honno ar y cyfryngau cymdeithasol, pan ddaeth Vaughan Gething yn Brif Weinidog. Ond wrth gwrs, mae'r ymgyrch etholiadol wedi dechrau. 

Hoffwn ofyn hefyd i Andrew R.T. Davies gywiro'r Cofnod. Nid yw 20 mya yn y cytundeb cydweithio. Roedd yna 46 maes, ond nid oedd hynny'n rhan ohono, ac fe wnaethom sicrhau gwelliant. Felly, os gwelwch yn dda, cywirwch y Cofnod, oherwydd nid oedd yn rhan o'r cytundeb cydweithio, sef ffocws y cwestiwn hwn. 

Ar bob cam o'r daith ddatganoli, mae cydweithio wedi chwarae rhan annatod yng ngwaith y Senedd. Yn wir, mae cydweithio wedi bod yn angenrheidiol, gan fod yr un blaid wedi cael Llywodraeth fwyafrif mewn chwarter canrif. Fel roeddech chi'n ei ddweud yn eich ymateb, mae hyn yn wleidyddiaeth aeddfed. Ac mi rydyn ni hefyd yn falch o'r cydweithio sydd wedi bod drwy gydol bodolaeth y Senedd hon, oherwydd mae o yn eithriadol o bwysig nad oes gan yr un blaid fonopoli ar syniadau da, a lle'r ydyn ni'n gallu cydweithio, bod hynny'n digwydd.

Yn amlwg, mi oedd yna gytundeb wedi ei ffurfioli fan hyn, ac mi fyddwn i'n hoffi ailadrodd yr hyn ddywedodd Rhun ap Iorwerth yn y Siambr ddoe. Mae'r cyfeiriad gwleidyddol newydd y mae'r Prif Weinidog wedi ei osod a'r sgandal o gwmpas y rhodd o £200,000 ar gyfer ras arweinyddol Llafur wedi tynnu sylw oddi ar waith pwysig y cytundeb hwn. Ond mi rydyn ni'n ymrwymo i gydweithio a pharhau efo'r ymrwymiadau hynny. Dydy hynny ddim wedi newid.

Felly, ydy'r Trefnydd yn cytuno â mi ei bod hi'n bwysig bod y Senedd hon efo'r nodwedd o wleidyddiaeth aeddfed a bod cydweithio yn rhan o hynny, ac y bydd y Llywodraeth hon yn parhau yn barod i gydweithio ar gyflawni polisïau blaengar i'n cymunedau ni? 

Diolch yn fawr, Heledd Fychan. Ac rwy'n cytuno'n llwyr â chi. Ac nid wyf yn hoffi dweud yn aml, 'Cofiwch y rhai sydd wedi bod yma ers 25 mlynedd', ond mae tri ohonom yma yn y Siambr ar hyn o bryd. Ond rydym wedi cydweithio: roeddem mewn clymblaid â Phlaid Cymru am bedair blynedd, roeddem mewn cytundeb partneriaeth â Democratiaid Rhyddfrydol Cymru, rydym wedi bod yn Llywodraeth leiafrifol, mewn gwirionedd, hefyd yn cydweithio'n agos ar gyllidebau gyda Phlaid Cymru a Democratiaid Rhyddfrydol Cymru—byth gyda'r Ceidwadwyr Cymreig. Byth gyda'r Ceidwadwyr Cymreig. [Torri ar draws.] Felly, a gaf i fanteisio ar y cyfle i ddweud pa mor falch yr oeddem pan ddywedodd Rhun ap Iorwerth, eich arweinydd, ddoe:

'Dŷn ni ar y meinciau yma'—

Plaid Cymru—

'yn falch iawn o beth gafodd ei gyflawni drwy'r cytundeb hwnnw'.

Ac rydym yn rhannu'r balchder hwnnw. Ac fe bwysleisiodd hefyd wrth y Prif Weinidog—eich arweinydd—

'ein hymrwymiad ni i barhau i gydweithio, wrth gwrs, ar faterion lle dŷn ni yn gytûn'.   

Ailadroddodd y neges honno'n ddiffuant. Rydym eisiau ymestyn hynny. Rydym yn rhannu hynny. Ac a gaf i fanteisio ar y cyfle, Ddirprwy Lywydd, i ddiolch i Siân Gwenllian a Cefin Campbell am eu gwaith drwy'r cytundeb? Drwy weithio gyda'n gilydd rydym wedi cyflawni llawer iawn, a gadewch inni restru rhai o'r pethau a wnaethom gyda'n gilydd, gan gynnwys prydau ysgol am ddim i bob disgybl ysgol gynradd; darparu mwy o ofal plant am ddim; a Julie Morgan, rwy'n talu teyrnged i'r gwaith a wnaeth Julie gyda Siân Gwenllian ar Dechrau'n Deg. Gweithiodd yr Aelodau dynodedig gyda'i gilydd ar becyn radical o fesurau i greu cymunedau lleol ffyniannus, gan helpu pobl i fyw'n lleol, a mynd i'r afael â niferoedd uchel o ail gartrefi mewn sawl ardal yng Nghymru. Mae gwleidyddiaeth aeddfed yn golygu gweithio gyda'r bobl ar y materion rydych chi'n cytuno â nhw yn eu cylch, ac mae dyletswydd arnom i bobl Cymru i wneud hynny. Felly, gadewch inni barhau i weithio gyda'n gilydd yn y ffordd y gwnaethoch chi ei hawgrymu a phenderfynu arni. Diolch yn fawr. 

Rwyf innau hefyd yn falch iawn o gyflawniad ein pleidiau mewn perthynas â'r gwaith a wnaethom o dan y cytundeb cydweithio. Serch hynny, rwy'n siomedig nad yw'r Prif Weinidog yma, ac er cymaint y cefnogaf waith TUC Cymru, a yw ei absenoldeb heddiw yn awgrymu ei fod yn teimlo'n fwy atebol i TUC Cymru nag y mae i Senedd Cymru?

Fel y dywedais, fel Prif Weinidog mae ganddo ei ddyletswyddau a'i rolau i'w chwarae. Rwy'n falch iawn o ateb y cwestiwn hwn heddiw, mae'n rhaid imi ddweud, Llyr Gruffydd. Wrth gwrs, ddoe roedd yma fel Prif Weinidog yn ateb cwestiynau. Ond diwrnod busnes anllywodraethol yw heddiw.

Ond rwyf am ddweud fy mod i'n falch iawn o gael y cyfle i ateb cwestiwn arweinydd yr wrthblaid, oherwydd rwyf bob amser wedi credu yn fy mywyd gwleidyddol y dylem estyn allan a gweithio gyda'n gilydd, ac rwy'n credu mai dyna ran o'r rheswm pam y buom yn llwyddiannus dros 25 mlynedd—chwarter canrif—o ddatganoli. Yr hyn y mae'n rhaid inni fod yn fwyaf balch ohono, a chyda Jane pe bai hi yma heddiw, yw ein bod wedi mynd drwy becyn diwygio'r Senedd er mwyn mynd â'r Senedd hon a datganoli Cymru yn eu blaenau. 

Symud ymlaen—ffordd ymlaen.

Diolch i'r Trefnydd. Bydd y cwestiwn amserol olaf gan Rhun ap Iorwerth.