1. Sut y mae Comisiwn y Senedd yn hyrwyddo pwysigrwydd cynaliadwyedd a diogelu'r amgylchedd naturiol ar ystâd y Senedd? OQ61138

Hoffwn ddiolch i'r Aelod, gan ei bod yn bwysig ein bod yn cadw'r amgylchedd naturiol ym mhopeth a wnawn yma yng Nghomisiwn y Senedd. Bûm yn gweld y gwenyn yr wythnos diwethaf. Rwy'n deall eich bod chi wedi bod hefyd.

Ddoe.

Rhyfeddol. Hoffwn ddweud yn fy ymateb i chi y dylai unrhyw Aelod sydd heb fod yn gweld y gwenyn fynd i'w gweld, a gallwch brynu'r mêl.

Mae'r Comisiwn o ddifrif ynglŷn â'r portffolio cynaliadwyedd. Mae gennym system amgylcheddol a ddilyswyd yn allanol ar waith, a ni oedd y ddeddfwrfa gyntaf yn y DU i gyhoeddi strategaeth carbon niwtral. Rydym yn cyhoeddi diweddariadau cynnydd yn ein hadroddiad blynyddol ar gynaliadwyedd. Rydym wedi gwneud gostyngiadau sylweddol i’r defnydd o ynni dros y ddau aeaf diwethaf, ar adeg pan gododd prisiau’n sylweddol, ac rydym wedi rhoi cyngor ynni i staff pan oeddent yn wynebu biliau uwch gartref. Rydym yn cynnal wythnos feicio ac amgylchedd i staff ym mis Mehefin. Eleni, byddwn yn helpu pobl gyda theithio carbon isel a thrwsio dillad. Rydym wedi gwneud gwelliannau helaeth i ystad y Senedd i gefnogi bioamrywiaeth, gan gynnwys y llain o flodau gwyllt ger y Senedd, gerddi estynedig, cychod gwenyn, gwestai trychfilod a phyllau dŵr. Rydym hefyd wedi gwneud gwaith ar adfer draenogod, adfer natur. Rydym wedi cynnal teithiau cerdded bioamrywiaeth a llesiant i staff ddechrau mis Mai fel y gallent archwilio’r ardaloedd hynny, ac mae ysgol gynradd leol hefyd wedi ymweld â’r cwch gwenyn yn gynharach y mis hwn.

Diolch. Mae'n braf iawn clywed am bopeth sy'n digwydd; byddai’n wych ei hyrwyddo ar wefan y Senedd hefyd. Edrychais ar wefan y Senedd a dyna ble y clywais am y gwenyn, felly bûm yn eu gweld ddoe a mwynheais yr ymweliad yn fawr—diolch.

Yn ddiweddar, noddais ddiwrnod bioamrywiaeth y Senedd, gan ddod â 25 o sefydliadau o bob rhan o Gymru ynghyd i arddangos eu gwaith caled a’u hymroddiad i hyrwyddo pwysigrwydd bioamrywiaeth a diogelu ein bywyd gwyllt a’n cynefinoedd naturiol. Fe’i hysbysebais i’r cyhoedd hefyd—roedd yn ddigwyddiad cyhoeddus—ac rwyf wedi darganfod nad oedd rhai ymwelwyr â’r bae wedi sylweddoli cyn hynny y gallent ymweld â’r Senedd heb archebu ymlaen llaw, ac nad yw’r fynedfa’n glir iawn. Felly, fel y dywedais, daeth llawer iawn o bobl i’r digwyddiad a chafodd dderbyniad da, gan aelodau’r cyhoedd yn ogystal ag Aelodau o’r Senedd, ac roedd yn hyfryd eu gweld yn ei fwynhau, a daeth pob sefydliad ag amrywiaeth liwgar o wrthrychau ac arddangosfeydd.

Felly, a fyddech yn ystyried gwneud diwrnod bioamrywiaeth y Senedd yn ddigwyddiad blynyddol? Oherwydd hoffent weld hynny'n digwydd eto. Efallai y byddai wythnos gyntaf mis Mai yn dda iawn. Ac a fyddech yn ystyried dod o hyd i ffyrdd newydd o hyrwyddo'r ffaith bod y Senedd yn agored i'r cyhoedd? Pan ddeuthum drwy'r brif fynedfa ddoe, roedd yn wych gweld arwydd y tu allan yn dweud 'mynedfa y ffordd yma'. Ac roeddwn yn credu bod hynny'n syniad da iawn.

Diolch. Gwnaf, wrth gwrs, fe ystyriaf y pwyntiau hynny, a phan fyddwn yn cyfarfod nesaf fel Comisiwn, byddaf yn eu codi, ond hoffwn ddiolch i chi am gynnal y digwyddiad. Mewn gwirionedd, bu rhai o fy etholwyr yn y digwyddiad, felly mae hynny’n dangos sut rydych yn estyn allan pan fyddwch yn cynnal digwyddiad o’r fath. O ran cynnal diwrnod bioamrywiaeth y Senedd eto, ni allaf weld unrhyw broblem gyda hynny, ond unwaith eto, byddaf yn ei godi. Mae i'w weld yn gwneud synnwyr perffaith inni gynnal un.

Rydym wedi ymrwymo i fod yn gleient angori ar gyfer Rhwydwaith Gwres Caerdydd, a fydd yn darparu gwres carbon isel i'n hystad. Mae ein cysylltiad â'r rhwydwaith yn cael ei adeiladu ar hyn o bryd. Rydym wedi gweithio gydag RSPB Cymru a Buglife i wneud ystad y Senedd yn ardal Urban Buzz, er mwyn hyrwyddo bioamrywiaeth. Yn ein strategaeth carbon, rydym wedi ymrwymo i ddyblu'r mannau gwyrdd ar yr ystad. Rydym eisoes yn gwneud cynnydd ar hyn, gyda llain ardd fwy o faint ym maes parcio Tŷ Hywel, sy'n cynnwys llawer o blanhigion sy’n denu peillwyr. Nid ydym yn defnyddio cemegau niweidiol i leihau chwyn ar yr ystad, gan ddefnyddio finegr neu ddulliau mecanyddol yn lle hynny. Mae newid y ffordd rydym yn torri’r llystyfiant ger y Senedd wedi troi’r tir—ac mae hyn yn bwysig iawn—yn llain flodau gwyllt bwysig, sy'n cynnwys dwy rywogaeth o degeirian, ac mae llawer mwy o bryfed yno bellach. Rydym yn cyhoeddi data cynaliadwyedd helaeth bob blwyddyn, yn yr adroddiad annibynnol ac yn yr adroddiad blynyddol a chyfrifon. Mae ein ffreutur yn defnyddio bwyd o bob rhan o Gymru lle bo modd, ac yn ddiweddar, mae wedi ennill gwobr Bwyd Am Oes Cymdeithas y Pridd. Mae ein cyfraddau gwastraff bwyd yn isel ac mae unrhyw fwyd dros ben a gwastraff bwyd gan staff yn cael ei ddanfon i'w gompostio yn lleol. Rydym wedi trawsnewid yr ystad gyfan bron i redeg ar oleuadau LED mwy effeithlon, ac mae hynny eto'n waith pwysig iawn. Rydym yn hyrwyddo teithio cynaliadwy a llesol, gyda chyfleusterau helaeth ar gyfer beicwyr a gyrwyr cerbydau trydan, ac yn ddiweddar, fe wnaethom gwblhau’r siarter teithio'n iach i staff fel rhan o grŵp bwrdd gwasanaethau cyhoeddus Caerdydd.

Wrth ddweud hyn oll, hoffwn ddiolch i’r tîm sy’n cael ei arwain gan Matthew Jones, oherwydd y tu ôl i bob un ohonom ni wleidyddion, mae pobl yn gweithio yn y cefndir. Matthew a aeth â mi i weld y gwenyn ac mae ef a’i dîm i’w canmol, a Chomisiwn y Senedd, a bod yn deg, am yr holl waith a wnawn ar hyn. Mae'n bwysig i bob un ohonom, fel Comisiynwyr. Diolch.

Cwestiwn 2 i'w ateb gan Hefin David, cwestiwn gan Gareth Davies.