3. A wnaiff yr Ysgrifennydd Cabinet ddatganiad am y paratoadau ar gyfer datganoli'r gwasanaeth prawf yng Nghymru? OQ61141

Diolch. Mae Llywodraeth Cymru wedi bod yn gweithio gydag amrywiaeth o academyddion ac ymarferwyr sydd â phrofiad o'r gwasanaeth prawf i gynghori ar ddyfodol y gwasanaeth prawf yng Nghymru. Comisiynwyd Canolfan Polisi Cyhoeddus Cymru i fwrw ymlaen â gwaith ymchwil penodol i amlinellu opsiynau ar gyfer datganoli i Gymru.

Diolch i Ysgrifennydd y Cabinet am yr ateb hwnnw. Yn ddiweddar, mynychais gynhadledd droseddeg flynyddol Cymru yng Ngregynog ac roedd yn galonogol iawn gweld yr ymdeimlad o gyffro ynghylch y datganoli pellach a allai ddod i'r Senedd hon, a'r ymdeimlad ymarferol o fynd i'r afael â'r heriau technegol a gweinyddol a fydd yn dod yn sgil datganoli.

Felly, a yw Ysgrifennydd y Cabinet yn cytuno â mi fod yr amser wedi dod i symud ymlaen o gyflwyno'r achos dros ddatganoli cyfiawnder ieuenctid a'r gwasanaeth prawf a chanolbwyntio yn hytrach ar y gwaith paratoi ymarferol cyn bod y Senedd hon yn ysgwyddo'r cyfrifoldebau hynny ymhen yr hyn a allai fod yn ychydig wythnosau, os ydym am roi unrhyw goel ar y dyfalu heddiw?

Diolch. Yn sicr, rwy'n cytuno bod yr achos wedi ei wneud dros ddatganoli. Rydym wedi cael amrywiaeth o gomisiynau. Rydym wedi cael comisiwn Thomas. Rydym wedi cael comisiwn Brown, ac yn fwyaf diweddar, rydym wedi cael y comisiwn a gadeiriwyd gan Laura McAllister a Rowan Williams. Ac rwy'n credu ei bod yn bryd i ni symud ymlaen nawr o ddadlau dros yr achos i wneud y gwaith paratoi. 

Mae gennym raglen waith uchelgeisiol ar waith i ddatblygu ein dealltwriaeth o sut y gallai datganoli weithio yn y meysydd sy'n fwyaf tebygol o gael eu datblygu, ac mae hynny'n cynnwys y gwasanaeth prawf. Ac rydym hefyd wedi comisiynu Canolfan Polisi Cyhoeddus Cymru, sy'n bwrw ymlaen â gwaith i nodi opsiynau posibl ar gyfer datganoli'r gwasanaeth prawf, gan ddysgu gan y nifer o arbenigwyr sydd gennym ledled y DU, a hefyd ledled Ewrop. Mae'r gwaith hwnnw bellach yn dod i ben. Deallaf y dylem fod yn cael rhywfaint o adborth ar y canfyddiadau hynny ar ddiwedd y mis, ac wrth gwrs, hoffwn ddiolch i chi am eich gwaith fel cyn Brif Weinidog yn sicrhau bod y rhaglen waith sylweddol honno'n cael ei sefydlu. 

Duw a'n gwaredo rhag unrhyw ddatganoli pellach pan fo rhywun yn ystyried, ar ôl 26 mlynedd, eich bod wedi methu ym maes iechyd, trafnidiaeth, addysg, diwylliant, y celfyddydau, gofal cymdeithasol, yr economi, a gallwn barhau. Credaf fod Llywodraeth Geidwadol y DU wedi dweud yn glir iawn nad oes ganddi unrhyw gynlluniau i ddatganoli'r gwasanaeth prawf i Gymru yn y dyfodol agos. Rwy'n credu bod hwnnw'n benderfyniad doeth. Pam y byddem eisiau datganoli mwy o bŵer pan fo Llywodraeth Cymru wedi dangos cymaint o ddiffyg crebwyll dros 26 mlynedd o ran cyfraith a threfn a llawer o faterion eraill? Sut y gallem ymddiried yn y Llywodraeth hon i weithredu, rheoli a chynnal gwasanaeth prawf pan fo'n cael ei harwain gan rywun sy'n amlwg yn credu bod derbyn arian ar gyfer eu hymgyrch gan rywun sy'n llygru yn y ffordd y maent yn ei wneud—? Mae hynny'n annerbyniol. Onid yw Ysgrifennydd y Cabinet yn cytuno, ar adeg pan fo'r Senedd yn mynd drwy ei thrawsnewidiad mwyaf mewn hanes, a phan fo'i harweinydd ei hun yn dangos diffyg crebwyll o'r fath, y dylid sicrhau bod pwerau plismona, cyfiawnder a'r gwasanaeth prawf yn aros yn nwylo doeth Llywodraeth Geidwadol yn y Deyrnas Unedig?

Rwy'n siŵr na fydd yr Aelod yn synnu nad wyf yn cytuno â hi, a dyna pam mae angen Llywodraeth Lafur arnom yn y DU cyn gynted â phosibl.