2. Sut y mae Llywodraeth Cymru yn cefnogi'r defnydd o gerbydau eco-gyfeillgar ar y rhwydwaith trafnidiaeth yng Nghymru? OQ61139

Mae cefnogi’r newid i gerbydau di-allyriadau yn ganolog i’n dull o fynd i’r afael ag allyriadau trafnidiaeth. Rydym yn buddsoddi mewn teithio llesol, trenau trydan newydd, bysiau di-allyriadau, clybiau ceir trydan a’r rhwydwaith gwefru i gefnogi cerbydau trydan ledled Cymru.

Diolch. Ar ôl adroddiadau ym mis Chwefror fod FleetEV o Gaerdydd wedi sicrhau contract gwerth miliynau o bunnoedd gyda Llywodraeth Cymru i gyflenwi cerbydau trydan, cysylltodd uwch swyddog proffesiynol trafnidiaeth yng ngogledd Cymru â mi i fynegi pryder mai dim ond ers mis Hydref 2022 yr oedd y cwmni yn gorfforedig, heb unrhyw ffigurau masnachu a gwerth net o ddim ond £6,316. Fe wnaethant ychwanegu nad yw hwn yn gwmni digon sefydledig ac ariannol sefydlog i wario cymaint arno, a bod yr unig gyfarwyddwr a chyfranddaliwr wedi bod yn gyfarwyddwr pedwar cwmni yn y gorffennol, pob un ohonynt wedi mynd i ddwylo’r gweinyddwyr. A ydych chi'n rhannu’r pryder hwn, a wnewch chi ymchwilio, a sut rydych chi'n ymateb i bryder fy etholwr, er bod Llywodraeth Cymru yn datgan bod cyflawniad masnachol Llywodraeth Cymru wedi dilyn datganiad polisi caffael Cymru, na chafodd cyfrifon ail flwyddyn FleetEV eu postio tan 28 Rhagfyr 2023, ac arhosodd Llywodraeth Cymru tan ddechrau mis Ionawr, wrth i’r cwmnïau tendro eraill aros, cyn bwrw ymlaen â’r broses gaffael, a arweiniodd at y cyhoeddiad mai FleetEV oedd y cynigydd llwyddiannus?

A gaf i ddiolch i Mark Isherwood am ei gwestiynau ar y mater hwn? Byddaf yn archwilio’r materion a godwyd heddiw ac yn rhoi adborth i’r Aelodau. Mae rhai pryderon difrifol wedi’u codi. Credaf fod angen ymchwilio iddynt, ac felly byddaf yn rhannu’r adborth cyn gynted ag y gallaf gydag Aelodau ar draws y Siambr.

Ysgrifennydd y Cabinet, nid oes amheuaeth nad yw newid i ddefnyddio cerbydau trydan yn rhan hanfodol o’n taith at sero net, ac mae’n gam y mae llawer o fy etholwyr yn awyddus i’w gymryd. Fodd bynnag, gall fod rhwystrau, ac fel cynrychiolydd etholaeth yn y Cymoedd, y pryder mwyaf cyffredin y mae trigolion yn ei godi gyda mi yw sut y gallant wneud y newid i gerbyd trydan os ydynt yn byw mewn tŷ teras neu fathau eraill o dai heb fynediad at barcio oddi ar y ffordd. Maent yn gofyn i mi pa seilwaith y mae Llywodraeth Cymru yn ei awgrymu i bobl fel nhw i'w helpu i wefru eu cerbydau gartref. Nawr, fe wyddom fod nifer cynyddol o fannau gwefru ar gael mewn mannau cyhoeddus, fel arfer oherwydd ffrydiau ariannu Llywodraeth Cymru, ond byddwn yn dweud nad oes mynediad digonol at y rhain ar hyn o bryd er mwyn rhoi'r hyder sydd ei angen ar bobl heb fynediad at fannau parcio oddi ar y ffordd yn eu cartrefi eu hunain i wneud y newid i geir trydan. Felly, Ysgrifennydd y Cabinet, pa sicrwydd y gallwch ei roi i fy etholwyr ar y mater dyrys hwn?

A gaf i ddiolch i Vikki Howells am y cwestiwn a godwyd heddiw, sy’n hynod bwysig i lawer o gymunedau, yn enwedig yn y Cymoedd, lle mae llawer iawn o dai teras ar y stryd yn uniongyrchol, ac na fyddent yn addas, ar hyn o bryd, ar gyfer mathau traddodiadol o wefru cerbydau trydan? Ar gyfer yr eiddo hynny, ac yn yr awdurdodau lleol hynny, mae Trafnidiaeth Cymru yn gweithio ar atebion, ac rwy’n siŵr y bydd pecyn o syniadau yn cael ei gyflwyno i’w hystyried cyn bo hir. Ond mae Vikki Howells yn llygad ei lle—rydym yn buddsoddi'n helaeth mewn mannau gwefru cerbydau trydan, mannau gwefru cerbydau trydan cyhoeddus. Credaf ein bod wedi buddsoddi dros £6 miliwn i helpu awdurdodau lleol i gynyddu nifer y mannau gwefru sydd ar gael i’r cyhoedd, ac mae gennym bellach dros 2,500 ohonynt yng Nghymru. Nawr, mae hynny'n gynnydd o 55 y cant dros y flwyddyn ddiwethaf, felly cynnydd sylweddol iawn. Rydym ar ei hôl hi o gymharu â Llundain, lle mae 221 o ddyfeisiau gwefru ar gael i'r cyhoedd fesul 100,000 o’r boblogaeth. Fodd bynnag, mae Cymru yn gwneud yn well ar hyn o bryd na llawer o ranbarthau Lloegr.

Mae'n gwbl hanfodol ein bod yn edrych ar dechnoleg ddatblygol hefyd. Mae Toyota wedi addo cerbyd cell cyflwr solet sych erbyn 2028. Nawr, mae angen inni ddeall pa oblygiadau a allai fod ar gyfer mannau gwefru cerbydau trydan pe caiff y cerbyd hwn ei ddatblygu'n llwyddiannus a'i werthu ar y farchnad agored. Rwy'n siŵr y byddai pob gweithgynhyrchydd yn dymuno dilyn y dechnoleg honno, o ystyried bod ganddi'r potensial i gynnig pellteroedd teithio llawer hirach a gwefru llawer cyflymach. Felly, mae angen inni sicrhau hefyd fod pob un o’r mannau gwefru cerbydau trydan yr ydym yn buddsoddi ynddynt yn cael eu diogelu at y dyfodol, gan y gallem gyrraedd sefyllfa, yn debyg i Betamax a VHS, lle mae’n rhaid inni ddewis rhwng y naill a'r llall, ac rydym am allu dewis yr enillydd yn y pen draw.

Dewisodd fy nheulu Betamax, nad oedd yn ddewis doeth yn y pen draw. [Chwerthin.]