7. Sut mae Llywodraeth Cymru yn cefnogi cymunedau sydd mewn perygl o lifogydd yng Nghanol De Cymru? OQ61097

Diolch, Heledd. Byddwn ni'n rhoi dros £75 miliwn i awdurdodau rheoli risg llifogydd ledled Cymru yn y flwyddyn ariannol hon. Mae hyn yn cynnwys £5,706 miliwn i awdurdodau rheoli risg yng Nghanol De Cymru a fydd yn cael ei ddefnyddio i wella seilwaith rheoli perygl llifogydd, gan helpu tua 5,706 eiddo.FootnoteLink

Gohebiaeth oddi wrth Ysgrifennydd y Cabinet dros Newid Hinsawdd a Materion Gwledig

Diolch yn fawr iawn ichi. Yn amlwg, mae peth o'r gwaith hwnnw yn deillio o'r cytundeb cydweithio.

Hoffwn ofyn yn benodol i chi er hynny am y cymorth ymarferol i gymunedau sydd mewn perygl o lifogydd. Fe fyddwch yn ymwybodol o'r trawma y mae llawer yn ei deimlo am flynyddoedd ar ôl llifogydd difrifol, y trawma y maent yn ei deimlo bob tro y bydd hi'n bwrw glaw'n drwm. Mae Llywodraeth Cymru wedi ariannu rhywfaint o waith fforwm llifogydd, i ddatblygu grwpiau gweithredu llifogydd, ond mae hyn yn eithaf anghyson ledled Cymru. Nid oes gennym fforwm llifogydd cenedlaethol yma yng Nghymru. Mae un yn yr Alban ac un sy'n gweithredu yn Lloegr, sydd weithiau'n cael ei ariannu i weithio yma yng Nghymru. A ydych chi'n credu bod gwerth mewn archwilio fforwm llifogydd yng Nghymru yn benodol i gefnogi grwpiau gweithredu llifogydd? A sut y gallwn ni rymuso cymunedau? Oherwydd rwy'n credu bod rhywfaint o'r cyngor ynghylch gosod eich socedi yn uwch ac yn y blaen yn iawn, ond i bobl sy'n wynebu risg barhaus, ac nad ydynt efallai'n gwybod sut i lenwi ffurflenni neu'n gwybod sut i ffurfio pwyllgor, sut y gallwn ni ddarparu cymorth ymarferol fel eu bod yn teimlo eu bod wedi'u grymuso pan allai'r gwaethaf ddigwydd eto?

Rydym yn aml yn edrych y tu hwnt i ffiniau Cymru, a weithiau dylem edrych ar yr hyn y mae ardaloedd eraill yn ei wneud i weld a yw'n gweithio, ond mae yna ddulliau gwahanol y gallwn eu mabwysiadu hefyd, sy'n unigryw i Gymru. Nid yw fforwm llifogydd cenedlaethol yn ddull rydym yn ei fabwysiadu yng Nghymru ar hyn o bryd. Ni chafodd ei ystyried fel opsiwn, gan fod CNC yn cael eu hariannu i ymgymryd â'r gwaith hwn, ond mewn gwirionedd, yn fy nghymunedau fy hun, rwyf wedi wynebu'r un her yn union. Nid ydym wedi wynebu dinistr ar yr un raddfa enfawr ag eraill, ond rydym wedi gweld eiddo nad ydynt wedi dioddef llifogydd ers degawdau yn cael eu heffeithio nawr gan fflach-lifogydd ar lefel y stryd yn fwy rheolaidd. Felly, rydym wedi ceisio gweithio gyda nhw gan ddweud, 'Mae'r arbenigedd ar gael i ni', ac mewn gwirionedd rydym wedi trefnu bod y gwahanol asiantaethau sydd gennym yng Nghymru yn dod i siarad gyda nhw, gan gynnwys partneriaid lleol, yr awdurdod lleol, yn ogystal â CNC, a dweud, 'Dyma sut y gallwn ni sefydlu eich ymateb lleol iddo.'

Ond rydym yn rhoi arian i mewn i hyn. Rydym yn ariannu Cyfoeth Naturiol Cymru ac awdurdodau lleol i gymryd rhan mewn gweithgareddau ymwybyddiaeth llifogydd a chydnerthedd drwy gydol y flwyddyn. Mae Cyfoeth Naturiol Cymru hefyd wedi darparu canllawiau ar eu gwefan sy'n amlinellu beth i'w wneud cyn, yn ystod ac ar ôl llifogydd. Rydym yn ariannu grwpiau cymunedol ac aelodau unigol o'r cyhoedd i weithio gyda chyngor a chanllawiau. Ac wrth gwrs, mae Cyfoeth Naturiol Cymru, gyda'n cefnogaeth ni, yn gweithio mewn partneriaeth agos â sefydliadau eraill i ddarparu cefnogaeth ac i gyfeirio grwpiau at eraill a all eu helpu. Mae hynny'n cynnwys, er enghraifft, Iechyd Cyhoeddus Cymru, Flood Re, y Fforwm Llifogydd Cenedlaethol, y Swyddfa Dywydd a Chymdeithas Yswirwyr Prydain. Yn wir, dyma a wnaethom yn ein cyd-destun lleol hefyd. Mae yna wasanaeth rhybuddio am lifogydd hefyd wrth gwrs yr ydym yn ei weithredu nawr o afonydd yng Nghymru ac sy'n cael ei weithredu gan CNC, ac mae mwy.

Byddwn bob amser yn cadw meddwl agored ynglŷn â sut y gallwn wella hyn, oherwydd rydym eisiau cymunedau cydnerth sy'n gwybod beth i'w wneud, sy'n gwybod, pan allant, sut y gallant chwarae rhan, drostynt eu hunain fel deiliaid tai unigol neu berchnogion eiddo, ond hefyd dros eu cymuned ehangach. A phan fydd hyn yn gweithio'n dda, mae'n gweithio'n dda iawn. Rydym bob amser yn cadw meddwl agored, ond ar hyn o bryd, rydym eisiau cyflwyno'r broses gyfeirio, y cyngor a'r arferion gorau fel y bydd unrhyw gymuned sydd eu hangen yn gallu eu cael.