7. Datganiad gan y Prif Weinidog: Tata Steel

Part of the debate – Senedd Cymru am 6:48 pm ar 14 Mai 2024.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Vaughan Gething Vaughan Gething Llafur 6:48, 14 Mai 2024

(Cyfieithwyd)

Diolch am y cwestiynau. Mae'r Aelod yn gwneud pwynt yr wyf yn cytuno'n llwyr ag ef ac sydd wedi bod yn sail i'n dull o ymdrin â'r mater hwn ar hyd y ffordd, os bydd cynigion Tata yn mynd yn eu blaenau, bydd yn cael effaith genedlaethol sylweddol. Nid problem i gymunedau dur yn unig yw hyn. Mae'r ôl troed mor arwyddocaol mewn gweithgarwch economaidd a byddai'n arwain at ganlyniadau hirdymor. Rwyf wedi cael nifer o drafodaethau, gan gynnwys ym Mumbai, am ymgysylltiad Llywodraeth y DU. Nid yw'r cwmni'n rhoi rhestr o'r holl gyfarfodydd a gawsant, ac ni fyddech yn disgwyl iddynt o reidrwydd i ddweud eu barn gwbl ddi-flewyn-ar-dafod ar lefel yr ymgysylltiad y maent wedi'i gael. Ond rwy'n ymwybodol, o'r adeg y dechreuais y swydd fel Gweinidog yr economi, fod yna gynnig ar y bwrdd, a oedd yn y bôn yn barod i'w weithredu, a fyddai wedi gweld cyd-fuddsoddi yng nghyfleusterau'r dyfodol ym Mhort Talbot, ac na fyddai wedi cael y canlyniadau yr ydym yn eu trafod nawr. Efallai y byddwch yn cofio Kwasi Kwarteng am ei ymddangosiad diweddarach mewn bywyd cyhoeddus, ond, mewn gwirionedd, ar y pryd, roedd yn dadlau y dylai'r DU fod yn wlad sy'n gwneud dur, ac mai'r her mewn gwirionedd oedd deiliaid 10 ac 11 Downing Street yn cytuno ar yr hyn y dylai'r dull hwnnw fod. Pe byddem wedi llwyddo i sicrhau cytundeb bryd hynny, byddem mewn sefyllfa wahanol heddiw, byddai gweithwyr mewn sefyllfa wahanol heddiw, byddai ymrwymiad y cwmni i'r dyfodol wedi cael ei selio bryd hynny, a chredaf y byddai gan bobl lawer mwy o sicrwydd ynghylch eu dyfodol.

O ran metelau, y math a'r stoc, mae'r Aelod yn hollol gywir. Felly, y gwaith tunplat yn Nhrostre—mae pob tun Heinz ledled y wlad a llawer mwy yn dod o'r gwaith hwnnw. Mae ganddo sgôr ansawdd uchel iawn, mae'n wirioneddol ddibynadwy, yn uchel ei barch o ran yr hyn y mae'n ei wneud. Yr her, serch hynny, yw faint o fetel sydd ei angen arnynt, o ble mae'n dod, a fyddant yn dibynnu ar gystadleuwyr, ac os ydych chi'n cynhyrchu dur sylfaenol o safle yn yr Iseldiroedd, a fydd hynny'n dod i waith Trostre neu a fydd yn mynd i'r gwaith tunplat sydd drws nesaf i'r ffwrnais chwyth yn yr Iseldiroedd? A faint o ddur all ddod i mewn o rannau eraill o fusnes Tata cyn gwelir mecanwaith addasu ffin garbon a allai ddod i rym 2027? Felly, mae graddfa'r hyn sydd ei angen yn wirioneddol sylweddol ac ni ddylid ei gymryd yn ganiataol.

Fe gefais i ymrwymiad y byddai'r busnesau'n cael eu llwytho'n llawn. Nawr, rwyf eisiau gweld yr ymrwymiad hwnnw'n cael ei gadw. Os na fydd, ni fydd her o beidio â rhoi ymrwymiad i mi yn unig. Mewn termau real, beth fydd hynny'n ei olygu o ran y berthynas rhwng y cwmni a'i weithlu, a'i allu i ofalu am weithwyr—. Yn India, mae gan Tata enw da. Fodd bynnag, bydd hyn, y digwyddiad hwn, yn herio hynny'n sylfaenol o fewn cymunedau gwneud dur ledled ein gwlad.