7. Datganiad gan y Prif Weinidog: Tata Steel

Part of the debate – Senedd Cymru am 6:37 pm ar 14 Mai 2024.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Vaughan Gething Vaughan Gething Llafur 6:37, 14 Mai 2024

(Cyfieithwyd)

Rwy'n hapus iawn i roi'r sicrwydd i'r Aelod ein bod yn parhau i gymryd diddordeb nid yn unig ym Mhort Talbot, ond ym mhob un o'r busnesau eilaidd, a Llanwern yn arbennig, oherwydd yn y cynigion y mae Tata wedi'u cyhoeddi, maent yn disgwyl y bydd swyddi uniongyrchol yn cael eu colli yn Llanwern o fewn dwy i dair blynedd. Mewn gwirionedd, mae'r busnes yn Llanwern, yn enwedig ei ymgysylltiad â'r sector ceir, yn uchel ei barch ac mae'n faes lle, os edrychwch ar anghenion economi'r DU yn y dyfodol a'r ffordd y bydd cerbydau'n newid, bydd angen y cerbydau hynny arnom o hyd a bydd angen dur arnom o hyd ynddynt hefyd. Felly, rwy'n credu bod achos i'w wneud a oedd yn rhan o'r drafodaeth ynghylch sut olwg fydd ar fuddsoddiad yn y dyfodol ym mhob un o'r busnesau eilaidd hynny. A dyna pam ei bod mor bwysig gwneud y cais a chael yr ymrwymiad i ddarparu coiliau a slabiau ar gyfer busnesau eilaidd. Os ydych chi'n aros am arc trydan a'ch bod o bosibl yn aros am ddwy neu dair blynedd, neu fwy na thair blynedd o bosibl, mewn gwirionedd, o ble mae'r cyflenwad hwnnw'n dod i'r gweithrediadau eilaidd a'r cannoedd o swyddi ar bob un o'r safleoedd hynny sy'n cael eu cyflogi'n uniongyrchol, yn ogystal â'r holl rai anuniongyrchol?

Ac yna hefyd, beth ydych chi'n ei wneud—a dyna pam mae'r pwynt am ymchwil yn bwysig—wrth gynhyrchu'r math cywir o ddur? Dyna pam rwy'n credu hefyd nad y DU ddylai fod yr unig wlad o'r G7 na all wneud dur sylfaenol. Rydych chi'n dibynnu ar rannau eraill o'r byd, o bosibl ar gwmnïau dur eraill o safbwynt Tata, oherwydd os bydd mecanwaith ffin garbon yn dod i mewn ar ryw adeg yn 2027, ni fydd ganddyn nhw'r opsiwn o fewnforio o India, bydd yn rhaid i hwnnw i gyd ddod o'r Iseldiroedd, ac a fydd ganddyn nhw'r gallu i wneud hynny? Mae honno'n her ymarferol rwy'n credu y mae angen gweithio drwyddi fel bod gwir hyder na fydd y busnesau hynny'n cael eu symud i ffwrdd. Oherwydd bod parch mawr i ansawdd yr hyn sy'n dod o Shotton, Caerffili, Trostre a Llanwern. Mae'r cwmni'n cydnabod hynny ac, yn hollbwysig, mae eu cwsmeriaid yn gwneud hefyd.

Mae yna bwynt olaf rwy'n credu sy'n werth ei wneud. Eich pwynt chi ynghylch y bobl sydd â chyfrifoldebau. Rwy'n credu bod llawer o bobl yn credu bod y gweithlu dur yn weithlu sy'n heneiddio, ond mewn gwirionedd nid yw hynny wedi bod yn wir ers amser maith. Felly, os gwneir y newidiadau hyn, gallai llawer o bobl sydd â chyfrifoldebau a rhwymedigaethau ariannol parhaus a real golli eu swyddi. Os ydych yn eich tridegau, mae'n gwbl bosibl bod gennych dŷ, gyda rhent neu gyda morgais, gyda phlant, gyda biliau eraill i'w talu, ac os byddwch yn colli'r gyflogaeth honno, pa mor hir y gall pecyn diswyddo sicrhau eich bod yn dal i allu cyflawni'r cyfrifoldebau hynny? Mae'r dadleoli, yn gymdeithasol ac yn economaidd, yn wirioneddol arwyddocaol. A dyna hefyd pam ein bod wedi dadlau'r achos yn gyson yn y bwrdd pontio i sicrhau bod yna lwybr i gyngor ariannol priodol gan ffynhonnell sydd ag enw da os yw pobl yn cael eu diswyddo. Oherwydd ein bod wedi gweld yn y gorffennol, pan fydd pobl yn cael taliadau diswyddo mawr, nid yw hyn yn creu'r ymddygiad gorau ymhlith pobl sy'n gweld hynny fel cyfle i wneud arian mewn modd diegwyddor. Felly, rydym yn parhau i wneud yr achos hwnnw. Dyna pam, mewn achosion eraill, mae'r cwmni wedi talu mewn gwirionedd am gyngor ariannol gan ffynhonnell ag enw da. Mae'n sgwrs barhaus y mae'n rhaid i ni allu ei chael. Ac unwaith eto, ailadroddaf, mae angen i ni allu cyflwyno'r prif achos dros y canlyniad gorau posibl ac yna bob cam arall o amgylch hynny, os na chawn y canlyniad yr ydym yn ei ddymuno, yna rhaid ceisio sicrhau bod gennym y canlyniad gorau posibl i'r bobl y mae'n fraint i ni eu cynrychioli.