Part of the debate – Senedd Cymru am 6:24 pm ar 14 Mai 2024.
Diolch am y sylwadau a'r cwestiynau. Rwy'n cytuno'n llwyr â David Rees: ni ddylem ni fod yr unig wlad G7 sy'n ildio ein gallu i wneud dur sylfaenol. Mae hynny'n fater sofran i Lywodraeth y DU. Ac roedd bargen ar y bwrdd a oedd ar gael dair blynedd yn ôl, a byddai wedi bod yn well bargen ar y pryd, gyda chyfres well o ganlyniadau ac, mewn gwirionedd, rwy'n credu y byddai gennym ni fwy o weithwyr yn dal mewn gwaith gyda dyfodol gwahanol, ac fe allem ni fod wedi cymryd cam ymlaen o ran cael mwy o gynhyrchu mewn ffwrnais bwa trydan ochr yn ochr â dyfodol mwy diogel ar gyfer cynhyrchu mewn ffwrnais chwyth hefyd.
Fy mhryder gyda hynny oedd—. Rwy'n cydnabod y pwynt y mae'r Aelod wedi'i wneud am y dicter yn y gymuned sy'n real, ac nid yn unig o fewn y gweithlu ond ar lefel ehangach, ac fe wn i fod hynny wedi'i gyfeirio at Lywodraeth y DU a'r cwmni. Nid wyf erioed wedi colli golwg ar y bobl yn uniongyrchol yng nghanol hyn i gyd: y gweithlu yn Tata, y contractwyr sy'n gwybod eu bod yn dibynnu ar y busnes yn parhau, a phobl yn y gymuned ehangach sy'n gwybod, os byddwch yn cymryd llawer o weithwyr â chyflog da o'r economi honno, y bydd yn cael effaith ar bob un ohonyn nhw. Soniais yn gynharach am realiti gwahanol drefi gwneud dur a'r dyfodol y gadawyd nhw gydag o. Does arnaf i ddim eisiau gweld hynny ar gyfer Port Talbot nac yn wir ar gyfer gweddill y gwaith yn Llanwern, ac fe hoffwn i weld dyfodol iach i Trostre a Shotton gyda'r gweithrediadau sydd ganddyn nhw, a dyna pam ei bod hi mor bwysig gwneud y pwynt ynglŷn â darparu'r slab a'r coil ar gyfer eu dyfodol.
Ond o ran eich sylw ynglŷn â chontractwyr, rwy'n credu fy mod in glir iawn bod angen yr wybodaeth arnom ni am hynny, ac mae pobl yn cael eu diswyddo nawr. Dyna pam mae'r wybodaeth mor bwysig ac felly amser yn hanfodol. Rwyf hefyd eisiau bod yn glir ynghylch pecynnau hyfforddi yn y dyfodol a sut y gallent edrych. Bydd gan rai gweithwyr sgiliau yn y busnes nad ydynt wedi'u hachredu, felly ni allant fynd i gael swydd gyda chyflogwr gwahanol os nad oes ganddyn nhw'r achrediad ar gyfer hyn. Bydd yr hyfforddiant yn bwysig iawn er mwyn galluogi pobl i symud ymlaen, ac unwaith eto, gallai a dylai rhywfaint o hynny fod yn waith da sydd ar gael.
Nid oes gennym ni gynllun eto ar gyfer yr £80 miliwn, ac rwyf wedi gweld bod Tata wedi nodi sut maen nhw am wario eu £20 miliwn maen nhw wedi'i roi ar y bwrdd. Mae'n rhan o'r rheswm pam y dywedais yr hyn a ddywedais o'r blaen, am yr ystwythder a chyflymder y bwrdd pontio yn gallu gwneud dewisiadau. Bydd angen rhai o'r dewisiadau hynny yn y dyfodol agosach ac ar gyflymder na fydd yn aros am gyfarfod misol. Bydd angen i ni gael rhywbeth sy'n dylunio ac yn dwyn ynghyd y gwahanol randdeiliaid sydd â phwerau a chyfrifoldeb gwneud penderfyniadau, er mwyn deall sut gaiff yr adnodd hwnnw'n ei ddefnyddio—nid bwriadu ei ddefnyddio, ond y caiff ei ddefnyddio mewn gwirionedd—ac mae angen i'r bwrdd pontio gydnabod na all wneud hynny i gyd drwy'r patrwm presennol o gyfarfodydd. Mae hynny'n bwynt ymarferol nad yw'n wleidyddol ddadleuol, rwy'n credu. Mae arnoch chi naill ai eisiau i'r arian gael ei ddefnyddio'n dda, ochr yn ochr â'r adnodd sydd gennym ni a phartneriaid eraill, neu does arnoch chi ddim eisiau hynny, ac rwy'n credu mai'r peth anghywir fyddai ceisio cadw at batrwm sy'n gyfleus os ydych chi'n mynd i'r cyfarfod, ddim yn gyfleus os ydych chi am weld y canlyniadau cywir i'r gweithlu.
Ac rwy'n derbyn sylw'r Aelod ynghylch cais cynllunio ar gyfer ffwrnais bwa trydan. Hyd yn oed ar ffurf amlinellol, byddai'n arwydd defnyddiol i'r gymuned ehangach yr adeiledir y ffwrnais bwa trydan, oherwydd os daw cynhyrchu gyda ffwrnais chwyth i ben, bydd bwlch o sawl blwyddyn cyn y gallwch chi gynhyrchu gyda ffwrnais bwa trydan, ac os ydych chi'n mewnforio dur i'w rolio, bydd pryderon bob amser ynghylch p'un ai, a dweud y gwir, a ystyrrir y cynhyrchiad ehangach. Po gynharaf yr anfonir y neges gadarn honno, y gorau.