7. Datganiad gan y Prif Weinidog: Tata Steel

Part of the debate – Senedd Cymru am 6:14 pm ar 14 Mai 2024.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Luke Fletcher Luke Fletcher Plaid Cymru 6:14, 14 Mai 2024

(Cyfieithwyd)

Yn wir, roeddwn i'n lled-obeithiol y byddech chi'n dychwelyd gyda rhywbeth sylweddol, Prif Weinidog. Ac rwy'n dweud 'sylweddol' oherwydd, i fod yn deg, rydych chi wedi tynnu sylw at rai pethau yn eich datganiad. Hynny yw, y posibilrwydd y byddai Tata yn ariannu rhai ymchwilwyr ym Mhrifysgol Abertawe, ond oedd hynny i ystyried cyllid; nid oedd yn cyflawni unrhyw beth mewn gwirionedd, onid oedd? Gadewch i ni fod yn onest yn y fan yma, roedd yr amser i fynd i India wedi hen basio.

Clywsom sibrydion am y posibilrwydd o gau'r ffwrneisi chwyth a cholli swyddi ym Mhort Talbot y llynedd. Lle oedd y brys bryd hynny? Roedd penaethiaid Tata yn y DU bythefnos yn ôl. Pam na wnaethoch chi gyfarfod â nhw bryd hynny? Wnaethoch chi ofyn am gyfarfod? Hyd y gwelaf i nawr, fe aethoch chi i'r India heb unrhyw ofynion, heb unrhyw argoel gan Tata y byddai unrhyw beth yn newid o ganlyniad i'ch ymweliad, felly beth oedd y diben? Os rhywbeth, yn seiliedig ar eich datganiad, rydych chi wedi gwastraffu amser, i fod yn hollol onest. Yr hyn sy'n digwydd ym Mhort Talbot erbyn hyn yw methiant polisi enfawr ar lefel Llywodraeth y DU a Llywodraeth Cymru dros sawl blwyddyn, os nad degawdau. Wedi'r cyfan, rydym ni wedi bod yn y sefyllfa hon o'r blaen, yn do? Cwmni rhyngwladol yn dal y ddwy Lywodraeth yn wystlon, yn chwilio am arian y Llywodraeth. I Tata, mae wedi bod yn ddigwyddiad lled-reolaidd.

Fy ddywedoch chi yn eich datganiad y dylai Tata aros tan ar ôl yr etholiad cyffredinol nesaf. Caiff hynny ei ailadrodd dro ar ôl tro. Wel, bydd adeg yr etholiad yn rhy hwyr. Fe ddywedoch chi eich hun: cau ffwrnais chwyth 5 erbyn mis Mehefin, 4 ym mis Medi. Mae angen gweithredu nawr. A beth yw cynnig Llafur yn union? £3 biliwn ar gyfer dur, nid yn unig i Bort Talbot, ond i'r DU gyfan. Efallai y gallai'r Prif Weinidog egluro'r £2.5 biliwn neu'r £2.6 biliwn a grybwyllodd wrth arweinydd yr wrthblaid ar hyn o bryd, oherwydd y tro diwethaf i mi wirio, nid dyna oedd polisi Llafur. Roeddem ni'n ddigon cyflym i feirniadu'r swm a gynigwyd gan Lywodraeth y DU. Hynny yw, o grafu wyneb y £3 biliwn a byddwch yn sylweddoli'n gyflym nad yw'n llawer gwell, pe baem ni'n rhannu hynny ymhlith holl safleoedd dur y DU. Felly, £3 biliwn i'r DU gyfan, tra, ar y cyfandir, maen nhw yn buddsoddi dros £2.6 biliwn mewn safleoedd unigol.

Nawr, gadewch i ni fod yn glir: unwaith y bydd y ffwrneisi chwyth wedi'u diffodd, dyna ni, ni allwch chi eu tanio nhw eto; dydyn nhw ddim fel y cyfrifiaduron sydd gennym ni o'n blaenau yma. Ni fydd Tata yn aros am yr hyn a allai fod yr un lefel o gymorth ariannol, ac ni fyddan nhw chwaith yn aros am etholiad nad oes neb yn gwybod pryd y bydd yn digwydd mewn gwirionedd. Byddaf yn ailadrodd yr hyn a ddywedais yr wythnos diwethaf: mae pob plaid yn y Siambr hon wedi dweud y dylai'r ffwrneisi chwyth aros ar agor; ailadroddwyd hynny gan arweinydd yr wrthblaid, bod angen cyfnod pontio gwirioneddol, felly beth ydym ni'n mynd i'w wneud?

Mae tri dewis, hyd y gwelaf i, sydd ar y bwrdd, yn union fel yr wythnos diwethaf: gwladoli, cadw neu ddirywiad wedi ei reoli. Gyda llaw, byddwn yn croesawu dewisiadau eraill os oes rhai i'w hystyried. Dyna pam y cyflwynais gynnig heb ddyddiad trafod; Gadewch i ni drafod y dewisiadau hyn, a gadewch i ni ddod i benderfyniad, oherwydd hyd yn hyn, y cyfan rydw i wedi'i glywed gan y ddwy Lywodraeth yw derbyn yn llywaeth y golled sydd ar ddod o hyd at 10,000 o swyddi yn fy rhanbarth, ac nid yw hynny'n dderbyniol. Dim ymladd, dim awydd, dim angerdd, dim ond ofn troi'r drol. Yn y cyfamser, nid yw Tata yn troi'r drol, maen nhw'n ei chwalu hi.