Prif Weinidog, diolch am eich datganiad y prynhawn yma. Os oes ar unrhyw un eisiau ceisio deall difrifoldeb y sefyllfa, bydd pennawd y BBC y bore yma ynghylch y 2,000 o swyddi a gollir gan effeithio ar gymunedau Aberafan a'r cyffiniau, nid dim ond y gweithwyr dur, ond hefyd yr isgontractwyr, y cyfleusterau cymunedol sy'n dibynnu, yn amlwg, ar gyflogwr mor fawr, yn drawsnewidiad enfawr, niweidiol, byddwn i'n ei awgrymu, yn y tymor byr. Rwyf wedi rhoi ar y cofnod safbwynt y Ceidwadwyr Cymreig y byddem ni wedi hoffi gweld o leiaf un o'r ffwrneisi chwyth hynny'n aros ar agor nes bod y ffwrneisi bwa wedi dod i fodolaeth ac yn cynhyrchu'n broffidiol.

Rwy'n anghytuno â'ch pwynt chi nad oes gan Lywodraeth y DU uchelgais o ran dur. Drwy gynnig £500 miliwn a gweithio gyda Tata Steel, mae hynny'n sicrhau y bydd Cymru'n aros ar flaen y gad o ran cynhyrchu dur yma yng Nghymru. Ond dyw hynny ddim yn tanbrisio canlyniadau tymor byr difrifol iawn cyhoeddiad Tata yn ôl ym mis Medi. Rwy'n credu i mi eich clywed yn dweud, Prif Weinidog, eich bod yn edifar nad yw'r Ysgrifennydd busnes erioed wedi ymweld â'r ffatri. Roedd hi yno ym mis Medi gyda'r Ysgrifennydd Gwladol pan, yn anffodus, y cyhoeddwyd y newyddion siomedig am gau'r ffwrneisi chwyth, a hefyd yn tynnu sylw at y newyddion am y £500 miliwn o fuddsoddiad gan Lywodraeth y DU, ynghyd â'r £100 miliwn sydd wedi'i gynnig ar gyfer y bwrdd pontio. Byddai'n werth ceisio deall—rydych chi'n porthi'n helaeth am yr etholiad cyffredinol sy'n dod yn ystod y misoedd nesaf—os ydych chi wedi cael trafodaethau gyda'r fainc flaen yn San Steffan o'ch plaid eich hun, ac a ydych chi wedi gofyn am sicrwydd gan y fainc flaen honno? Dyw'r sicrwydd hynny yn amlwg ddim yn ddigon cryf i argyhoeddi'r cwmni i oedi mewn gwirionedd ac yn y pen draw aros, pe bai newid llywodraeth, a dwi'n gobeithio na fydd yna—gobeithio mai'r Ceidwadwyr fydd yn ennill yr etholiad cyffredinol hwnnw. Ond, yn amlwg, fe aethoch chi i Mumbai gyda chyfres o gynigion. A nodwyd y cynigion hynny fel cynigion Keir Starmer, y byddai'n eu mabwysiadu pe bai'n Brif Weinidog? Pam nad oedd Tata Steel yn teimlo'n ddigon hyderus i ddweud, 'Iawn, fe rown ni goel ar eich gair, Prif Weinidog Cymru. Mae dewis arall yma', yn hytrach na bwrw ymlaen â'r hyn sydd ar y bwrdd—£500 miliwn o arian Llywodraeth y DU, gyda dwy ffwrnais fwa, diogelu swyddi a sicrhau y bydd Cymru ar flaen y gad o ran cynhyrchu dur?

Clywais chi hefyd, mewn ymateb i Aelod Plaid Cymru dros Orllewin De Cymru yn gynharach y prynhawn yma, yn holi am strwythur y bwrdd pontio. Dyma'r tro cyntaf i mi eich clywed yn codi pryderon am y bwrdd pontio a'r ffordd y cafodd ei strwythuro. Roeddech chi'n is-gadeirydd y bwrdd hwnnw, rwy'n credu, pan oeddech chi'n Weinidog dros yr economi. Credaf mai'r Gweinidog newydd yw is-gadeirydd presennol y bwrdd. Rwy'n ei chael hi'n anodd gweld pam, os oedd gennych chi swyddogaeth mor flaenllaw wrth sefydlu'r bwrdd pontio hwnnw, eich bod chi bellach yn bwrw amheuaeth ar ei allu i gyflawni ar gyfer y gweithwyr a fydd, yn anffodus, yn colli eu swyddi ym Mhort Talbot, ac, yn amlwg, yn gwneud y defnydd gorau o'r arian hwnnw y mae Llywodraeth y DU wedi'i gynnig.

Fe hoffwn i hefyd geisio deall o'ch datganiad y prynhawn yma pa fath o ddata rydych chi'n ceisio ei sicrhau gan Tata Steel i geisio deall am y gweithwyr a gyflogir yn uniongyrchol y mae'r cyhoeddiad hwn yn effeithio arnyn nhw, yn amlwg, ond, yr un mor bwysig, yr isgontractwyr, sydd yn ôl pob tebyg yn cyfateb i'r un nifer â'r rhai sy'n cael eu cyflogi'n uniongyrchol, sydd yn anffodus yn mynd i golli eu bywoliaeth. Felly, a allwn i geisio deall—? Rwy'n eich cefnogi chi a'r Llywodraeth yn eich ymdrechion i geisio cael gafael ar y data hwn i deilwra'r gefnogaeth y gall y Llywodraeth o bosibl ei chynnig ac, yn enwedig ar hyn o bryd, rwy'n credu fy mod i'n gywir wrth ddweud, nid oes arian wedi'i ddyrannu gan Lywodraeth Cymru i gefnogi dibenion ailhyfforddi; daw'r holl ailhyfforddi hwnnw'n o arian y Bwrdd Pontio a glustnodwyd gan Lywodraeth y DU.

Fe wnaethoch chi dynnu sylw at Y Ganolfan Ragoriaeth Fyd-Eang ar gyfer Rheilffyrdd a'r memorandwm cyd-ddealltwriaeth rydych chi'n gobeithio y gellid ei saernïo rhwng Tata Steel a'r ganolfan ragoriaeth fyd-eang. A allech chi sôn ychydig mwy ynghylch pa fuddion diriaethol yr hoffech chi eu gweld yn dod o'r memorandwm cyd-ddealltwriaeth hwnnw? Rwy'n gobeithio y caiff ei roi ar waith yn gyflym a bod manteision uniongyrchol i'r ddwy gymuned leol a allai elwa'n uniongyrchol o fuddsoddiad uniongyrchol gan Tata os ydynt yn mynd i roi arian i'r ganolfan ragoriaeth fyd-eang honno.

A hefyd, rydych chi'n siarad am y sefydliad dur a'r cynigion rydych chi'n eu rhoi gerbron cynrychiolwyr Tata y gwnaethoch chi gwrdd â nhw ym Mumbai ynglŷn â buddsoddi yn y sefydliad. A allech chi ymhelaethu ychydig yn fwy ar beth yn union oedd eich cynigion a beth maen nhw'n ystyried sicrhau y bydd ar gael i'r sefydliad, fel y gallwn ni gael y cyfle gorau posibl i gadarnhau safle de Cymru fel un sydd ar flaen y gad o ran gwneud dur gwyrdd? Rwy'n deall bod trafodaeth wleidyddol yma, ond, yn yr un modd, bydd y buddsoddiad hwnnw yn y safle ym Mhort Talbot. Bydd sicrwydd o ran gwneud dur, yn y dyfodol, ac yn anffodus, yn y tymor byr, bydd yn heriol iawn, ond bydd yn dibynnu ar gydweithio i sicrhau y newidir i'r ffwrneisi bwa mor esmwyth ac mor amserol â phosibl i sicrhau'r gallu gwneud dur hwnnw yma yn ne Cymru.