Cyn mynd ar ôl meysydd neu faterion polisi penodol, mae'n werth tynnu sylw at un mater a ddylai fod yn sail i bob un arall wrth ymdrin â materion iechyd meddwl ehangach: mae angen i bob strategaeth a menter polisi newydd gael eu hategu gan set ddata iechyd meddwl gadarn. Mae Mind Cymru wedi argymell datblygu set effeithiol a thryloyw o ddangosyddion cenedlaethol, yn allbwn a chanlyniad, ar iechyd meddwl, i arwain buddsoddiad a blaenoriaethu. Mae hyn hefyd yn wir wrth sicrhau mwy o dryloywder ynghylch sut mae'r buddsoddiad a wneir gan Lywodraeth Cymru, neu fyrddau iechyd a sefydliadau sector cyhoeddus eraill, yn cael yr effaith fwyaf posibl. Felly, a all y Gweinidog egluro pa gamau y bydd hi'n eu cymryd i sicrhau gwell setiau data a chasglu data?

Bob tro rydym wedi cael datganiad neu ddadl yn y Siambr hon ar iechyd meddwl, rwyf wedi gwneud pwynt o annog y Llywodraeth i ganolbwyntio ar iechyd meddwl amenedigol. Felly, rwy'n croesawu'r ffaith bod y Gweinidog yn Weinidog Iechyd Meddwl a'r Blynyddoedd Cynnar, a sut mae'r Prif Weinidog yn rhoi pwyslais mawr ar bwysigrwydd 1,000 diwrnod cyntaf bywyd plentyn yn ystod ei ymgyrch arweinyddiaeth. Ond dyma lle mae'r rhethreg honno yn cael ei phrofi erbyn hyn. Mae'r 1,000 diwrnod cyntaf hwnnw o fywyd babi yn dechrau gyda bod â mam iach ac, yn anffodus, yn llawer rhy aml, mae mamau newydd yn cael eu gadael i ofalu amdanyn nhw eu hunain a dioddef yn dawel. Mae rhieni newydd a darpar rieni mewn perygl anghymesur o brofi iechyd meddwl gwael, ac yr effeithir ar hyd at un o bob pum mam yn y DU, ac mae un o bob 10 tad hefyd yn profi problemau iechyd meddwl yn ystod y cyfnod amenedigol. Os na chânt eu trin, gall problemau iechyd meddwl amenedigol gael effaith ddinistriol ar iechyd meddwl a chorfforol mamau, partneriaid a babanod. Er y bu cynnydd cadarnhaol o ran sefydlu gwasanaethau iechyd meddwl amenedigol arbenigol yng Nghymru, mae bylchau pryderus yn parhau, ac nid oes yr un o'r saith gwasanaeth iechyd meddwl amenedigol yng Nghymru ar hyn o bryd yn cwrdd â'r 100 y cant o safonau cenedlaethol Canolfan Coleg ar gyfer Gwella Ansawdd math 1. Mae'r adroddiad MBRRACE-UK diweddaraf ar yr ymchwiliad cyfrinachol i farwolaethau mamau yn y DU ac Iwerddon wedi dangos bod 40 y cant o farwolaethau mamau yn y flwyddyn ôl-enedigol gyntaf oherwydd salwch meddwl, a bod hunanladdiad yn parhau i fod yn brif achos marwolaeth uniongyrchol mamau yn y flwyddyn ôl-enedigol gyntaf. Felly, sut y bydd strategaeth iechyd meddwl newydd i Gymru yn ymdrin yn benodol â mater iechyd meddwl amenedigol?

Wrth edrych nesaf ar gymunedau gwledig, y gwnaethoch chi gyffwrdd â nhw'n gynharach, efallai y byddaf hefyd yn awgrymu'r angen am ddull penodol wedi'i deilwra o fynd i'r afael ag iechyd meddwl gwael yn ein cymunedau gwledig. Canfu arolwg yn 2023 gan y Sefydliad Diogelwch Fferm fod 94 y cant o ffermwyr dan 40 yn credu mai problemau iechyd meddwl difrifol yw'r prif heriau sy'n wynebu'r sector. Yn ôl Undeb Amaethwyr Cymru, gwaith papur ac iechyd anifeiliaid oedd prif achosion straen i ffermwyr. Felly, a fydd strategaeth iechyd meddwl newydd yn ceisio ymdrin ag achosion a chanlyniadau iechyd meddwl gwael mewn ardaloedd gwledig, a sut y bydd y Gweinidog yn gweithio gydag Ysgrifennydd y Cabinet dros Newid Hinsawdd a Materion Gwledig, ac aelodau eraill o'r Cabinet yn wir, i gyflawni hyn?

Cyfeiriodd y Gweinidog at y cynllun hamdden egnïol 60+, a pha mor falch yw'r Llywodraeth o'r cynllun. A all hi gadarnhau nad yw'r gyllideb ar gyfer y cynllun hwn wedi newid dros y flwyddyn ddiwethaf, ac y bydd y gyllideb honno'n cael ei chynnal wrth symud ymlaen?

Yn olaf, er mwyn crybwyll y rhan fwyaf o'r datganiad a wnaed heddiw, nodaf fod y datganiad yn rhoi cyfrifoldeb mawr ar unigolion i ofalu am eu hiechyd trwy wneud ymarfer corff. Daw hyn yn dilyn datganiadau rheolaidd yr Ysgrifennydd Cabinet yn galw ar bobl i gymryd cyfrifoldeb personol. Fodd bynnag, gwyddom fod iechyd meddwl pobl yn gysylltiedig â phrofiadau eu plentyndod a'u hamgylchiadau economaidd, fel tlodi ac amddifadedd, felly onid yw'r Gweinidog yn cytuno y dylai'r Llywodraeth hon wneud mwy i fynd i'r afael â thlodi, trais domestig a ffactorau allweddol eraill a fyddai'n helpu yn ein huchelgais i wella iechyd meddwl pobl, yn hytrach na rhoi'r bai ar unigolion? Diolch.