4. Datganiad gan Ysgrifennydd y Cabinet dros Newid Hinsawdd a Materion Gwledig: Dyfodol ffermio yng Nghymru

Part of the debate – Senedd Cymru am 4:25 pm ar 14 Mai 2024.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Huw Irranca-Davies Huw Irranca-Davies Llafur 4:25, 14 Mai 2024

(Cyfieithwyd)

Mae hwnna'n gwestiwn olaf gwych yn y fan yna, Jane. Diolch. Rwy'n hoffi eich terminoleg yn y fan yna ar 'ailosod'. Mae llawer iawn o waith wedi ei wneud ar hyn yn barod—saith mlynedd o drafodaethau, ymgynghoriadau, sioeau teithiol, beth bynnag. Rydym ni wedi dod i le lle mae gennym ni lawer o gytuno—rwy'n dal i ddweud hyn; mae gennym ni yn wir—ar y fframwaith eang, yr amcanion lefel uchel, a llawer o fanylion y cynllun hefyd. Felly, mae 'ailosod' yn ffordd eithaf da o'i roi. Rwy'n credu bod y gyfatebiaeth honno o ddweud, 'Gadewch i ni gymryd ychydig mwy o amser i gael yr holl fanylion yn iawn' yn fy nghysylltu â sut olwg sydd ar 'dda' ar y diwedd un.

Gadewch imi gyffwrdd ar y 17 o gamau gweithredu cyffredinol. Un o'r pethau a oedd yn glir o'r hyn rwyf wedi ei ddarllen yn barod, yr allbwn rwyf wedi ei gael hyd yn hyn—nid yr allbwn llawn, ond yr allbwn rwyf wedi ei gael o'r ymgynghoriad—oedd bod llawer o ffermwyr wedi gweld cymhlethdod yn yr 17 o gamau. Maen nhw'n poeni y byddai hyn yn golygu mwy o fiwrocratiaeth. Doedd rhai ohonyn nhw ddim yn ddealladwy i'r ffermwyr chwaith. Roedden nhw'n gofyn, 'Beth mae hyn yn ei olygu?' Rwy'n credu bod gennym ni dasg, y grŵp gweinidogol yn y fan yma y bydd hyn yn cael ei godi ato, i edrych ar y rheini ac i weld, o'r rheini, ydyn nhw i gyd y rhai iawn, ond hefyd ydyn nhw'n rhai sydd angen eu hesbonio'n well, ydyn nhw'n rhai y mae angen i ni weithio gyda ffermwyr i ddweud, 'Wel, sut ydyn ni'n esbonio hyn yn well? Beth yw hyn i gyd?" ac yn y blaen. Felly, nid wyf yn dweud ein bod yn tynnu unrhyw ran o hyn allan, ond rwy'n credu bod yna waith i edrych arnyn nhw'n unigol a mynd drwodd a dweud, 'Wel, os yw hwn yn mynd i fod yn rhywbeth rydych chi'n ei gymryd i ffwrdd, y tu allan i ymgynghoriad, a dweud, "Dyma becyn cymorth i ffermwyr", yna sut ydych chi'n cyflwyno hynny'n well fel nad yw'n edrych mor gymhleth a biwrocrataidd ac yn y blaen?'

O ran y gorchudd coed, fyddwn ni'n gwrando ar ffermwyr? Byddwn, yn sicr. A dyna pam rydym wedi sefydlu'r grŵp atafaelu carbon hwn. Ond byddwn hefyd yn gwrando, gyda llaw, ar y syniadau hynny sy'n dod yn ogystal gan grwpiau bywyd gwyllt a grwpiau amgylcheddol ar ffyrdd eraill. Nid yw'n dod o un cyfeiriad yn unig. Mae rhai sgyrsiau diddorol yr wyf wedi'u cael dros y mis diwethaf ac yn flaenorol ar ffyrdd eraill y gallwn fwrw ymlaen ag atafaelu carbon ar dir ledled Cymru, sy'n cynnwys coed, ond a allai fynd mewn ardaloedd eraill hefyd. Ond, unwaith eto, rwy'n dod yn ôl at y pwynt bod yn rhaid i ni roi tystiolaeth yn sail i hyn. Ni all fod yn syniadau a dyheadau da yn unig. Mae'n rhaid i ni wybod y bydd y rhain yn effeithiol hefyd. 

O ran sut olwg sydd ar 'dda' pan fyddwn ni'n cyrraedd diwedd y cyfnod paratoi, sut beth yw 'da' fydd, o ganlyniad i'r broses rydyn ni wedi mynd drwyddi, bod cytundeb da a chlymblaid o'r rhai sy'n barod i fwrw ymlaen â hyn. Dyna un agwedd ar sut mae 'da' yn edrych. Ac ail agwedd ar sut mae 'da' yn edrych yw ei fod yn cyflawni'r holl amcanion hynny yr ydym yn ceisio eu gwneud, felly rydym yn dod allan y pen arall gyda chynllun sydd, ie, yn dda ar gyfer y safonau uwch hynny o gynhyrchu bwyd, lles anifeiliaid, pridd, ansawdd dŵr, a'r holl fanteision cyhoeddus ehangach hynny, gan gynnwys mynd i'r afael â newid hinsawdd a hyrwyddo bioamrywiaeth hefyd. Dyna sut mae 'da' yn edrych, ond mae'n rhaid iddo hefyd fod yn rhywbeth rydyn ni wedi'i ddylunio gyda'n gilydd a bod pobl yn barod i fwrw ymlaen gyda'i gilydd hefyd.

Nid yw hynny'n golygu bod 'da' yn edrych fel petai pawb yn cytuno'n llwyr ar bob un mater. Nid yw hynny'n mynd i ddigwydd, gallaf eich sicrhau chi yn awr. Ond os ydym ni i gyd yn sefyll ar ddiwedd y broses hon ac yn dweud, 'Mae gennym gytundeb eang. Rydyn ni'n credu bod hyn yn mynd i fod nid yn unig yn dda, ond mae'n mynd i fod yn dda i Gymru'—. Oherwydd mae pobl eraill wedi dweud wrtha i, 'Pam nad ydyn ni'n edrych ar gynlluniau eraill mewn mannau eraill?' Un o'r pethau y mae'r undebau ffermio ac eraill wedi'i ddweud yw, mewn gwirionedd, mai'r hyn sydd ei angen arnom yw rhywbeth sydd wedi'i deilwra i Gymru, y math o ffermio sydd gennym, y math o dirwedd sydd gennym, y math o amgylchedd sydd gennym. Dyna olwg fydd ar 'dda'.