Part of the debate – Senedd Cymru am 4:33 pm ar 14 Mai 2024.
Diolch yn fawr, Sam. Gwrandewch, byddwn i'n adleisio'r diolch i'r holl sefydliadau hynny a wnaeth gyflwyniadau i'r ymgynghoriad ond a gymerodd ran hefyd, gan gynnwys yn y cyfnod cyn y brotest. Ac rwyf wedi dweud o'r blaen, rwy'n credu, o ran Senedd Cymru, y dylai pobl sy'n protestio y tu allan gael eu croesawu. Mae'n rhan o'r ymgysylltiad gwleidyddol. Dylem ni mewn gwirionedd. Yna dylem ni wrando ar yr hyn sy'n cael ei ddweud. Nid ein bod yn cymryd popeth yn arwynebol, ond dylem wrando ac ymgysylltu. Mae hynny'n rhan o fod yn Senedd briodol, aeddfed.
O ran yr ymgynghoriad, a gaf i gofnodi fy niolch i Lesley Griffiths a'i swyddogion am yr holl waith maen nhw wedi'i wneud? Maen rhai pethau wedi eu hanelu atyn nhw, yn enwedig pan oedd y protestiadau'n digwydd ac yn y blaen, ond roedd dull dilys, ystyrlon o ymgysylltu. Roedd hefyd yn ymgynghoriad gwirioneddol. Rwy'n credu bod hynny'n cael ei adlewyrchu yn fy ngallu i ddod i mewn nawr, ar y pwynt amserol hwn, a dim ond myfyrio arno a meddwl, 'Iawn, wel, sut ydym ni'n bwrw ymlaen ag ef?' Roedd yn ymgynghoriad gwirioneddol. Ond mae'r pwyntiau rydych chi'n eu gwneud ar gynllun Cynefin Cymru a'r data a'r mapio wedi'u gwneud yn dda. Mae angen i ni gael hyn yn iawn wrth fwrw ymlaen, a bydd hynny o gymorth nid yn unig i'r cynllun ffermio cynaliadwy ei hun, ond mewn gwirionedd i reoli tir ehangach yng Nghymru wrth fwrw ymlaen am flynyddoedd lawer i ddod. Nid ydym wedi ei gael yn iawn. Mae cynllun Cynefin Cymru, yn rhyfedd, fel y soniais i yn gynharach—mae'r nifer sy'n manteisio arno wedi bod yn fwy na'r disgwyl, sy'n dda iawn. Ond yr hyn mae'n ei olygu nawr yw y gallwn ni ddefnyddio rhai o'r pethau sydd eu cyflwyno i fynd yn ôl at ffermwyr a dweud, 'Iawn, beth sydd o'i le yma?', yn ogystal â'r mapio arall sydd gennym ni. Felly, mae yna waith i'w wneud ar hynny.
Ac yn olaf, eich pwynt ar wyrddgalchu—rydych chi mor iawn. Un o'r meysydd y mae gennym ddiddordeb ynddo, y tu hwnt i'r cynllun ffermio cynaliadwy, yw a allwn ni edrych ar gynllun go iawn gydag uniondeb, gyda gonestrwydd moesegol go iawn ynddo, a allai ysgogi arian sydd y tu hwnt i arian y trethdalwr i alluogi ffermwyr i wneud mwy, a gallai fod o fewn cynlluniau bioamrywiaeth, cynlluniau rheoli tirwedd, gallai fod ym maes plannu coed, ond nid ar dir cynhyrchiol, ie, ond, wrth gwrs, mae ffermwyr yn gwneud penderfyniadau masnachol hefyd, maen nhw. Ond mae'n rhaid i ni sicrhau bod yr hyn sy'n cael ei wneud yng Nghymru er budd y rheolwyr tir, tirfeddianwyr a'r cymunedau lleol hynny yng Nghymru. Dyna fe. Felly, mae angen i ni feddwl gyda'n gilydd am sut y gallwn ni gyflwyno rhywbeth sy'n gwneud hynny, oherwydd mae cwmpas. Rydym yn sôn am gynllun sy'n seiliedig ar, os mynnwch chi, arian cyhoeddus yn mynd i ddatblygu'r gefnogaeth a'r math o ffermio rydym am ei weld yn y dyfodol, a'r math o gynhyrchu bwyd a'r manteision ehangach. Y tu hwnt i hynny, mae'n ddigon posibl y bydd cwantwm o gyllid ar gael, pe byddem yn dylunio rhywbeth yn gywir, gallai hynny fod yn eithaf diddorol, a gallai fod mwy y gallem ni ei wneud. Efallai y bydd mwy y gallwn ni ei wneud mewn bioamrywiaeth a budd amgylcheddol ac ati, ac ati, ond cael hynny'n iawn, peidio â bod â gwyrddgalchu, peidio a'i werthu i gyrff allanol. Felly, mae yna ddarn o waith i'w wneud.