Part of the debate – Senedd Cymru am 4:31 pm ar 14 Mai 2024.
Diolch yn fawr iawn, Ysgrifennydd Cabinet, am eich datganiad. A gaf i ddechrau drwy ddiolch i NFU Cymru, Undeb Amaethwyr Cymru, Cymdeithas y Ffermwyr Tenant, cymdeithasau tir comin, y Rhwydwaith Ffermio er Lles Natur, CLA Cymru, trefnwyr protest mart y Trallwng a'r brotest ym mart Caerfyrddin, a threfnwyr y brotest a ddigwyddodd ar risiau'r Senedd? Am dair blynedd, rwyf wedi bod yn bwrw ati gyda'ch rhagflaenydd, yn ceisio cael newidiadau i'r cynllun ffermio cynaliadwy, a dim ond pan ddeffrodd y sector a chydnabod bod y newidiadau mawr hyn yn dod, ac wedi gweld realiti'r hyn a ofynnwyd iddyn nhw gan y sioeau teithiol a oedd yn cael eu cynnal, y cymerodd Llywodraeth Cymru sylw o'r diwedd ac mae wedi cyflwyno oedi, sydd, yn fy marn i, yn gydnabyddiaeth bod Llywodraeth Cymru, hyd yn hyn, wedi bod yn methu'r nod pan fo'n dod i'r polisi cynllun ffermio cynaliadwy hwn.
Ond un peth yr wyf i eisiau cyffwrdd arno, yn gryno, o ran cynllun Cynefin Cymru yw cyflwyno hwnnw, yn llawn gwallau, fel y sonioch chi, lle nad oedd ffermwyr yn gallu uwchlwytho data cynefin eu fferm eu hunain i'r system, a oedd weithiau'n gorfod cael ei wneud gan Cyswllt Ffermio. Mae hynny'n fethiant yn elfen ddata polisi ffermio, y mae angen ei gywiro. Rwyf wedi ysgrifennu atoch o'r blaen am fapio tir hefyd, a'r apiau sydd ar gael ar hynny. A hefyd ynghylch gwyrddgalchu a choedwigo, am asiantaethau allanol yn prynu tir amaethyddol Cymru, i lwyr goedwigo ardal ar gyfer gwyrddgalchu, a gwrthbwyso eu cydwybod trwy beidio â newid eu model busnes ond plannu coed ar draws ran fawr o dir amaethyddol. Rwy'n credu bod angen mynd i'r afael â hynny, oherwydd mae achosion penodol yn fy etholaeth i, o gwmpas Llanboidy, ac ardaloedd eraill hefyd. Sut y gellir mynd i'r afael â hynny drwy'r cynllun ffermio cynaliadwy?