Part of the debate – Senedd Cymru am 4:07 pm ar 14 Mai 2024.
Diolch. Roeddwn i eisiau gofyn i chi am goed ac iechyd y pridd. Seminar WWF a gynhaliwyd bythefnos yn ôl, nad oeddech chi'n gallu ei fynychu, yr oedd Llyr Huws Gruffydd yn ei gadeirio—dydw i ddim yn cofio gweld James Evans yno—ac rwy'n credu mai rhai o'r negeseuon pwysig a ddaeth o hynny—[Torri ar draws.] Rhai o'r negeseuon pwysig a ddaeth o hynny oedd y gwaith a wnaed gan Niels Corfield i ddangos, os ydych chi am wneud fferm wrthdywydd, bod angen i chi blannu coed, bod angen i chi ddelio â chywasgu pridd fel nad oes gennych ormodedd o ddŵr ffo, ac yn lle hynny mae gennych chi briddoedd iachach sy'n amsugno llawer mwy o'r dilywiau rydyn ni'n eu cael yn fwy rheolaidd. Hefyd, fe glywson ni gan ddau ffermwr oedd yn gwneud mwy o arian ar ôl lleihau faint o stoc oedd ganddyn nhw ar eu ffermydd, ac felly roedd ganddyn nhw lai o gostau o orfod prynu porthiant i'w hanifeiliaid, ac roedden nhw'n dibynnu mwy ar y glaswellt, a oedd o ansawdd gwell o ganlyniad i orfod delio â llai o stoc arno.
Tybed faint o sgwrsio rydych chi'n ei wneud gyda'r undebau ffermio i sicrhau bod pob ffermwr yn gwybod bod y rhain yn strategaethau y mae'n rhaid i ni i gyd eu gwneud, oherwydd rwy'n hollol hapus gydag oedi i'w gael yn iawn, ond ni fydd yr argyfwng hinsawdd yn aros. Felly, sut mae'r cyfnod paratoi hwn i ddangos manteision y camau cyffredinol hyn yn mynd i atal pobl rhag ymgymryd ag arferion ffermio anghynaliadwy, fel llygredd ffosffad o ffermio sy'n mynd i mewn i'n hafonydd a'n moroedd? A sut y bydd yn annog ffermwyr i fynd i'r afael â chywasgu pridd a gormodedd o ddŵr ffo, a hefyd, yn fwyaf difrifol, colli pridd? Oherwydd unwaith y bydd wedi mynd, bydd wedi mynd am byth. Dywedir wrthym mai dim ond 40 neu 60 o gynaeafau sydd ar ôl yn y pridd, ac felly mae angen hyn ar frys i sicrhau newid drwyddi draw.