4. Datganiad gan Ysgrifennydd y Cabinet dros Newid Hinsawdd a Materion Gwledig: Dyfodol ffermio yng Nghymru

Part of the debate – Senedd Cymru am 3:57 pm ar 14 Mai 2024.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Llyr Gruffydd Llyr Gruffydd Plaid Cymru 3:57, 14 Mai 2024

(Cyfieithwyd)

Nawr, mae Plaid Cymru wedi bod yn daer ac yn gyson hefyd wrth alw am oedi o ran y gweithredu. Felly, yn amlwg, mae'n rhywbeth y gwnes i ei godi gyda'ch rhagflaenydd. Fe wthiodd hi nôl, gan ddweud na fyddai hi'n ei dderbyn. Rwy'n gwybod i ddechrau y gwnaethoch chi ddweud efallai y gallech chi fwrw ymlaen â rhai elfennau lle'r oedd cytundeb, ac y byddai angen mwy o waith ar rai eraill efallai. Wel, rwy'n credu mai dyma'r penderfyniad cywir, ac rwy'n croesawu'r oedi yr ydych chi wedi'i amlinellu heddiw.

Bydd y cynllun ffermio cynaliadwy yn cael effaith ar genedlaethau o ffermio, ac rwy'n credu ein bod ni i gyd yn gwybod, yn y bôn, bod yn rhaid i ni ei gael yn iawn a pheidio â'i wneud yn gyflym. Hyd yn oed os yw'n golygu blwyddyn arall o ansicrwydd, blwyddyn arall o oedi diangen, y byddai rhai yn ei ddweud, rwy'n credu y bydd y cyfnod hwnnw o 12 mis yn llai poenus nag efallai 12 mlynedd a mwy o wneud y dewisiadau anghywir. Felly, dyma'r penderfyniad cywir, ac rwy'n diolch i chi am fod yn barod i wneud y penderfyniad hwnnw.

Felly, mae'n gyfle, fel rwy'n ei ddweud, i gamu'n ôl a myfyrio—nid cymryd saib, oherwydd rydych chi'n dweud mai nid saib ydyw, felly fe wna i dderbyn hynny, os mai dyna yw'ch dymuniad. Ond mae'n gyfle i wneud newidiadau angenrheidiol ac i sicrhau, yn bendant, fwy o gefnogaeth gan y sector ffermio nag yr ydyn ni wedi'i gweld hyd yn hyn, ond hefyd i sicrhau bod gennym ni gynllun sy'n gynaliadwy oherwydd ei fod yn gweithio ar gyfer ffermio ac ar gyfer natur.

Rwy'n credu cymaint ag yr ydyn ni'n mireinio neu'n diwygio neu'n newid elfennau, rydyn ni hefyd, gobeithio, yn defnyddio'r broses hon i ddatblygu consensws, mwy o gonsensws, ynghylch y camau y mae angen i bob un ohonon, ni eu cymryd ar y cyd. Felly, rwy'n croesawu'r dull bord gron. Rwy'n credu, unwaith eto, bod dod â'r lleisiau hynny at ei gilydd yn bwysig. Mae'n allweddol bod y rhai sydd â phrofiad bywyd o ffermio yn eistedd o gwmpas y ford honno, oherwydd byddan nhw'n gallu dweud wrthyn ni beth sy'n gweithio ar lawr gwlad, ac rwy'n credu efallai bod hynny'n rhywbeth yr ydyn ni wedi'i golli rhywfaint yn y gorffennol.

Ond rwyf eisiau gofyn yn benodol i chi: a allwch chi gadarnhau felly nad ydych chi nawr yn bwriadu mynnu gorchudd coed o 10 y cant gan bawb sy'n cymryd rhan yn y cynllun? Yn amlwg, rydych chi'n ystyried amrywiaeth ehangach o ddewisiadau. Mae hynny'n swnio i mi fel tynnu'r penderfyniad i fynnu ar 10 y cant oddi ar y bwrdd. Efallai y bydd yn gweithio i rai, ond nawr ni fydd yn rhagofyniad ar gyfer bod yn rhan o'r cynllun. Efallai y gallwch chi gadarnhau hynny i ni.

Fe wnaethoch chi gyfeirio at y camau cyffredinol yn eich datganiad. Ydych chi'n dal i edrych ar 17 o gamau gweithredu cyffredinol, oherwydd roedd yn darllen mwy fel rhestr ddymuniadau na disgwyliad ymarferol ar y sector, a bod yn onest? Wth i'r ford gron a'r grwpiau eraill hyn wneud eu gwaith, oes yna gyfaddef nawr bod angen i chi resymoli hynny rhywfaint efallai?

Fe wnaethoch chi sôn y byddwch chi'n datblygu cynigion ar gyfer camau dewisol a chydweithredol eraill gyda'r nod o gyflwyno'r rhain cyn gynted â phosibl—dyna'r hyn yr ydych chi'n ei ddweud. A ydych chi, felly, yn dweud bod posibilrwydd nawr y gallai'r elfennau hynny, neu rannau o'r agweddau hynny ar y cynllun, gael eu cyflwyno ar yr un pryd â'r elfennau cyffredinol yn 2026? Oherwydd rwy'n gwybod y byddai llawer yn y sector, yn enwedig yn y sector amgylcheddol, yn pryderu mai dyna lle bydd llawer o'r gwaith codi trwm o ran cyflawni dros natur yn digwydd, ond trwy oedi'r cyffredinol, mae'n ddigon posibl ein bod ni'n gohirio'r agweddau cydweithredol a dewisol yn anfwriadol.

Mae dal angen i bobl wybod faint o arian yr ydyn ni'n siarad amdano. Gallwn ni ddylunio cynllun, gallwn ni siarad am egwyddorion, ond hyd nes y bydd pobl yn gwybod sut mae hynny'n effeithio'n ymarferol ar hyfywedd eu busnes ar lefel economaidd, ac, wrth gwrs, sut mae hynny'n effeithio ar ba mor uchelgeisiol y gallwn ni fod o ran natur a'r amgylchedd, yna mae'n anodd, on'd yw e? Rydyn ni'n ymbalfalu ychydig o ran gwybod a ydyn ni mewn ai peidio. Felly, nid yw'r oedi pellach hynny, mae'n debyg, yn golygu y gallwch chi fynegi'n fwy pendant pa fath o ffigurau yr ydyn ni'n sôn amdanyn nhw, ond byddai'n dda deall efallai a ydych chi'n teimlo y gallwch chi wneud mwy o ran hynny.