4. Datganiad gan Ysgrifennydd y Cabinet dros Newid Hinsawdd a Materion Gwledig: Dyfodol ffermio yng Nghymru

Part of the debate – Senedd Cymru am 3:53 pm ar 14 Mai 2024.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Huw Irranca-Davies Huw Irranca-Davies Llafur 3:53, 14 Mai 2024

(Cyfieithwyd)

James, diolch yn fawr iawn, a diolch am eich sylwadau yn croesawu'r cyhoeddiad a gafodd ei wneud ar y ffordd ymlaen. A dim ond i ddweud, mae hi yn ffordd ymlaen. Fe ddefnyddiais i gyfatebiaeth rygbi yn gynharach mewn cyfweliad. Mae llawer o'r hyn yr ydyn ni'n ei wneud nawr yn paratoi ar gyfer cyflwyno cynllun lle mae llawer o gytundeb yn barod, mewn gwirionedd—y fframwaith, yr amcanion, nid yn unig o ran cynhyrchu bwyd, ond hefyd o ran gwerth cymdeithasol, gofynion amgylcheddol, gofynion newid hinsawdd—ond mae'n iawn gwneud rhywfaint mwy o waith ar y meysydd hynny sydd wedi'u nodi yn yr ymgynghoriad, sydd yn wir—. Nid ydyn ni wedi gweld y dadansoddiad terfynol, y dadansoddiad llawn o'r ymgynghoriad, ond rwyf wedi gweld rhai o'r canfyddiadau dros dro, ac mae'n eithaf clir ac amlwg lle mae'r meysydd hynny y mae angen i ni wneud ychydig mwy o waith arnyn nhw. Ond mae'n fwy o waith, a dyna lle mae'r ford gron weinidogol yn dod yn bwysig iawn. A'r ffordd mae honno'n gweithio, y rheswm ei bod yn ford gron weinidogol, yw y bydd llawer o waith y tu ôl i'r llenni, nid yn unig gyda ffermwyr a chyda'r undebau ffermio ac ati, ond hefyd gyda'r grwpiau amgylcheddol a bywyd gwyllt hefyd, i wneud yn siŵr ein bod ni'n cael y manylion yn iawn fel y gallwn ni symud ymlaen wedyn ac rydyn ni'n bwrw ymlaen mewn ffordd y gall pob ffermwr fod yn rhan ohoni, oherwydd mae angen i ffermwyr deimlo eu bod am gamu i'r adwy a bod yn rhan o hyn, ond mae angen i ni hefyd ddarparu'r gofynion ehangach hynny.

Fe wnaethoch chi ymdrin â chymaint yn y fan yna, James, ond, i ddweud, yn fyr iawn, mai llawer o'r materion yr oeddech chi'n eu trafod yw'r union rai y mae'r ford gron weinidogol, a'r gwaith sy'n mynd oddi tani, wedi'u cynllunio i'w datblygu. Felly, nid wyf am ei rhagflaenu.

Felly, pan wnaethoch chi sôn am amserlenni, ni fydd yn rhaid i chi aros yn hir nes y byddwn ni'n gwneud cyhoeddiadau, ar yr aelodaeth, ond hefyd ar y ffordd y bydd y ford gron weinidogol honno'n mynd â'r holl waith hwn ymlaen, gan gynnwys, gyda llaw, y ffrydiau oddi tani. Mae dau neu dri maes yr ydyn ni eisiau eu cyflwyno oddi tani. Un o'r rheini, gyda llaw, yw atafaelu, ac mae'n ymwneud â choed a mwy. Oherwydd mae dadleuon wedi'u cyflwyno i ddweud bod ffyrdd eraill hefyd o atafaelu. Mae angen i ni brofi'r dadleuon hynny hefyd—nid dim ond eu derbyn; mae angen i ni eu profi nhw. Felly, rwy'n credu mai dyna'r gwaith sydd angen ei wneud.

Byddwn ni'n gwneud cyhoeddiad dilynol ar TB, fel y dywedwch chi.

Effaith economaidd: un o'r sgyrsiau yr ydyn ni wedi'i chael ag undebau'r ffermwyr yw ei bod hi'n iawn i Lywodraeth Cymru roi'r dadansoddiad economaidd yr oedd gennym ni o flaen y cyhoedd, ond roedd dwy flynedd dros ei amser mewn gwirionedd, ac roedd yn seiliedig ar iteriad blaenorol o gynigion. Nid oedd hyd yn oed yn seiliedig ar y rhai mwyaf diweddar. Fodd bynnag, mae angen i ni wneud dadansoddiad economaidd wedi'i ddiweddaru, ond mae angen i'r dadansoddiad economaidd gael ei wneud pan fyddwn ni'n gwybod manylion sut olwg fydd ar y cynllun hwnnw, ac nid cyn hynny. Oherwydd mae angen i ni ddweud wrth ffermwyr, 'Wel, dyma'r dadansoddiad economaidd, a dyma'r adnoddau yr ydyn ni'n mynd i'w harwain trwy'r trawsnewidiad hwn hefyd.' A gallai rhywfaint o hyn fod yn creu cyfleoedd newydd yn ein hardaloedd gwledig hefyd.

Felly, mae llawer o'r pethau y gwnaethoch chi eu trafod yn y fan yna yn bethau y bydd y ford gron weinidogol yn—. A dim ond un peth olaf, dim ond i egluro: nid saib yw hyn o gwbl. Mae yna waith i'w wneud nawr mewn gwirionedd, er mwyn i ni allu cyrraedd pwynt lle mae pawb yn derbyn manylion cyflwyno cynllun ffermio cynaliadwy a fydd yno, rwy'n credu, os cawn ni hyn yn gywir, i'r genhedlaeth sydd i ddod. Bydd yn ddeinamig, ond, os cawn ni hyn yn gywir, yn y saith, wyth mlynedd hyn ar ôl ymadael â'r UE, yna rydyn ni'n rhoi sicrwydd, nid yn unig o ran ffermio, ond o ran yr hyn yr ydyn ni'n ceisio'i wneud hefyd o ran rheoli tirwedd, ar newid yn yr hinsawdd a bioamrywiaeth a phopeth arall, am flynyddoedd lawer i ddod. Ond diolch, James, am groesawu hyn.