4. Datganiad gan Ysgrifennydd y Cabinet dros Newid Hinsawdd a Materion Gwledig: Dyfodol ffermio yng Nghymru

Part of the debate – Senedd Cymru am 4:02 pm ar 14 Mai 2024.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Huw Irranca-Davies Huw Irranca-Davies Llafur 4:02, 14 Mai 2024

(Cyfieithwyd)

Diolch yn fawr, Llyr. Rydych chi wedi codi llawer o faterion yn y fan yna eto, ond a gaf i ddiolch i chi am groesawu'r dull pragmatig a synhwyrol, fel y gwnaethoch chi ei ddisgrifio, o ran y ffordd ymlaen? Oherwydd mae'n rhaid i ni ddylunio cynllun sydd, pan fydd yn barod i fynd, yn dod â phawb gydag ef, ac sydd, gyda llaw, yn cynnwys yr holl bobl hynny allan yno sy'n cefnogi'r uchelgeisiau bywyd gwyllt ac amgylcheddol, gan gynnwys ymhlith y gymuned ffermio, yn ogystal â'r gymuned ffermio eu hunain sy'n mynd i fod mor ganolog i gyflawni hyn, a datblygu'r consensws y gwnaethoch chi ei grybwyll yw'r ffordd ymlaen.

I fynd ar ôl rhai o'r pethau y gwnaethoch chi ei ddweud yn y fan yna, o ran cyllid, rwy'n falch ein bod ni wedi cyhoeddi heddiw y byddwn ni'n bwrw ymlaen â chyllid cynllun y taliad sylfaenol ar hyn o bryd, i roi rhywfaint o sicrwydd wrth symud ymlaen. Nawr, wrth wneud hynny, mae'n rhaid i mi ddweud fy mod i'n gofyn i'r rhai yn y Siambr y tu ôl i mi fod yn gryf y tu ôl i mi, a gwneud sylwadau hefyd, oherwydd rydyn ni'n mynd i fod yn gofyn i Lywodraeth y DU ddarparu'r un lefel o gyllid o leiaf ag a gawson ni'r flwyddyn ariannol hon, ynghyd â chwyddiant, a mwy, os hoffen nhw ei roi e' i ni, os gwelwch yn dda. Mae'r Bil yn £339.6 miliwn, os gwelwch yn dda, ynghyd â chwyddiant, ac unrhyw beth arall y maen nhw eisiau'i ychwanegu. Rydyn ni'n gweithio—mae ein swyddogion yn gweithio'n fewnol, a chyda chydweithwyr mewn gweinyddiaethau eraill—i ddatblygu ein cais am gyllid. Rydyn ni'n gwybod, wrth gwrs, bod hynny'n dal i adael diffyg o ran yr hyn yr oedden ni wedi'i ragweld pan oedd yr holl ddadleuon gwych hynny'n mynd rhagddynt ynghylch gadael yr UE, ond mae gennym ni'r pecyn cyllido sydd gennym ni ac mae'n rhaid i ni weithio gydag ef. A chwarae teg i'r undebau ffermio hefyd, er bod gennych chi leisiau'n dweud, 'Wel, dewch o hyd iddo o rywle arall', y dadleuon hynny, maen nhw yn derbyn bod yn rhaid i ni wneud cais yn rhywle arall yma mewn gwirionedd, i gynorthwyo gyda hynny. Ond trwy gyhoeddi y bydd cynllun y taliad sylfaenol yn parhau ar gyfer 2025 nawr, rwy'n ceisio rhoi cymaint o sicrwydd ag y gallaf heb wybod y sefyllfa gyllidebol yn y dyfodol, ond mae'n ddatganiad clir o'n bwriad. Felly, byddaf yn ceisio gwneud cyhoeddiad ar fanylion eraill, fel y terfyn uchaf, maes o law, ond ni fydd yn rhaid aros yn rhy hir, gobeithio.

Yr agweddau eraill yr wyf eisiau cyffwrdd arnyn nhw—. Roeddech chi'n sôn am goed ac atafaelu carbon. Mae camau atafaelu carbon yn y cynllun yn enghraifft rwy'n credu sydd angen ac sy'n haeddu ystyriaeth bellach. Felly, rwyf wedi cadarnhau ein bod ni'n cynnull panel adolygu tystiolaeth atafaelu carbon, a fydd yn bwydo i fyny i'r ford gron weinidogol. Rwy'n disgwyl i'r grŵp o bartneriaid a fydd yn ymgymryd â'r gwaith hwn gyda ni ganolbwyntio ar y dystiolaeth sy'n gysylltiedig â chamau gweithredu i gefnogi atafaelu carbon ychwanegol, a maint y cyfle sydd gennym, o bosibl, yng Nghymru. Nawr, rwy'n mynd i aros am ganlyniadau'r gwaith hwnnw cyn gwneud unrhyw benderfyniadau, ac er y gallai fod ychydig yn rhwystredig, mae rheswm pam yr ydyn ni'n mynd i osod rhai o'r rhain ar lwybr i'w codi wedyn i'r ford gron weinidogol. Ond byddaf yn rhoi gwybod i'r Aelodau wrth iddo ddod o'n blaenau ni. Nid wyf eisiau achub y blaen arno.

Ond coed ar ffermydd, gadewch i ni fod yn hollol glir: mae ganddyn nhw nifer o fanteision ar wahân i atafaelu carbon. Mae hynny'n cynnwys, gyda llaw, rai nad ydyn nhw'n cael eu crybwyll yn aml, fel cysgod i dda byw, lleihau perygl llifogydd a gwella ansawdd dŵr. Mae llawer o resymau cadarnhaol pam y dylai ffermydd ystyried plannu coed, ac yn wir mae llawer yn gwneud hynny, ac mae llawer eisiau mynd ymhellach. Byddwn i hefyd yn dweud ein bod ni eisoes, a byddwn ni'n parhau i gynnig y grantiau ar gyfer creu coetiroedd drwy'r cynllun cynllunio creu coetiroedd a'r cynllun grant creu coetiroedd, oherwydd bydd y rhain yn parhau i fod ar gael, a byddwn ni'n mynd ati i'w hyrwyddo drwy'r cyfnod paratoi. Nid oes unrhyw reswm i unrhyw un sy'n ystyried plannu coed ar ei dir ohirio'r penderfyniad hwnnw os ydyn nhw eisiau bwrw ymlaen. Felly, dydyn ni ddim yn oedi popeth, dydyn ni ddim yn stopio popeth; rydyn ni eisiau bwrw ymlaen â hynny.

Fe wnaethoch chi sôn am lawer o bethau yn y fan yna. Mae cyflwyno'r dulliau cyffredinol, dewisol a chydweithredol yn raddol yn un diddorol iawn i'r ford gron weinidogol. Oherwydd mae yna, ac rwy'n cofio pan oedden ni yn y pwyllgor newid hinsawdd yn y sesiwn dystiolaeth honno, roedd safbwyntiau gwahanol yn cael eu cyflwyno. Un o'r pethau o fewn yr amlen ariannu y mae'n rhaid i ni ei wneud yn y cyfnod paratoi hwn yw penderfynu ble mae'r cymysgedd gorau posibl yma o'r rhannau cyffredinol hynny ohono ochr yn ochr â'r rhai eraill, a allai fynd â ni ymhellach o lawer o ran bioamrywiaeth, budd amgylcheddol, newid hinsawdd, lliniaru llifogydd ac ati. Ond bydd yn rhaid i ni ystyried yn ofalus iawn lle mae'r cydbwysedd cywir, oherwydd yn ddelfrydol, bydden ni eisiau llawer mwy o gyllid i wneud llawer mwy, ond dydy e ddim ar gael i ni, felly dyna lle bydd yn rhaid i'r ford gron weinidogol, a minnau yn y pen draw, wneud rhai penderfyniadau.

Ac mae'n werth dweud hefyd, Llywydd, nad wyf i'n credu y bydd hyn yn fêl i gyd. Bydd rhai pwyntiau lle bydd yn rhaid i mi fel yr Ysgrifennydd Cabinet gymeradwyo pethau a dweud, 'Dyma lle'r ydyn ni'n mynd a lle'r ydyn ni'n sefyll nawr', ond i fynd ar ôl y pwynt trosfwaol hwnnw y gwnaethoch chi ei wneud, byddwn ni'n gwneud hyn mewn modd agored, hawddgar, cydweithredol, gan weithio gyda'n gilydd. Pan fyddwn ni'n dod i bwyntiau anodd, dyna'r hyn yr wyf i'n cael fy nhalu amdano. Ond byddwn ni'n ei wneud yn seiliedig ar y dystiolaeth yr ydyn ni'n ei gweld a'r dadleuon sy'n cael eu cyflwyno, a dyna pam ei bod hi'n werth cymryd ychydig mwy o amser i gael hyn yn iawn. Ond diolch i chi, Llyr, am y pwyntiau eraill y gwnaethoch chi eu codi, bydd y ford gron weinidogol yn eu cyflwyno i'w trafod.