3. A wnaiff yr Ysgrifennydd Cabinet ddatganiad am gynnydd Llywodraeth Cymru wrth fynd i'r afael â rhestrau aros y GIG? OQ61025

Mae'r ffigurau diweddaraf yn dangos bod chwech o saith bwrdd iechyd wedi cyrraedd y targed i sicrhau bod 97 y cant o'r holl arosiadau yn llai na 104 wythnos. Mae nifer y llwybrau sy'n aros am fwy na dwy flynedd wedi gostwng eto am y trydydd mis ar hugain yn olynol. Mae'r amser aros cyfartalog oddeutu 21 wythnos erbyn hyn.

Diolch am eich ymateb, Ysgrifennydd y Cabinet. Yn ddiweddar, siaradais â Together for Short Lives a Tŷ Hafan am y gefnogaeth hanfodol y maent yn ei darparu i blant sydd â salwch sy'n newid bywyd, yn ogystal â'u teuluoedd. Mae'r gofal hwn yn canolbwyntio'n bennaf ar ofal lliniarol ac mae'n darparu seibiant a chymorth amhrisiadwy i deuluoedd ar rai o'r adegau anoddaf posibl. Mae Tŷ Hafan a Together for Short Lives wedi amlinellu eu hangen am gyllid pellach i ddarparu ar gyfer hwb mawr ei angen yn nifer y nyrsys plant cymunedol, ac maent wedi galw o'r blaen am gyllid i dalu am 21 y cant o'u costau, er mai dim ond rhwng 5 y cant a 10 y cant y maent yn ei gael gan Lywodraeth Cymru ar hyn o bryd i dalu am y gwasanaeth hanfodol hwn. Mae hyn yn ddealladwy yn effeithio ar nifer y cleifion y gall y sefydliadau hyn eu cyrraedd. Ar hyn o bryd, un o bob 10 plentyn yng Nghymru sy'n cael y gofal critigol y maent hwy a'u teuluoedd ei angen a'i eisiau'n daer. Felly, Ysgrifennydd y Cabinet, fel y gallwch ddeall, mae hyn yn cael effaith ganlyniadol ar ein GIG, sy'n golygu y bydd naw o bob deg o'r plant hyn felly yn cael eu rhoi ar restr aros. Felly, gyda hyn mewn golwg, Ysgrifennydd y Cabinet, pa gynlluniau sydd gennych i wella mynediad at ofal yn y gymuned i blant sy'n ddifrifol wael ledled Cymru, a fydd hefyd yn lleddfu'r pwysau ar restrau aros y GIG? Diolch.

Diolch yn fawr, Natasha, ac rydych chi'n hollol iawn mai hwn, mwy na thebyg, yw'r maes anoddaf ohonynt i gyd ac rwyf wedi ymrwymo'n llwyr i fynd i'r afael ag ef. Dyna pam, yn ystod y mis diwethaf, rwyf wedi rhoi £4 miliwn ychwanegol i hosbisau yng Nghymru. Gadewch inni beidio ag anghofio, mewn hosbisau, fod y rhan fwyaf o'r gwaith yn cael ei wneud yn y gymuned. Yn sicr, ar ymweliad â Hosbis Dewi Sant gyda fy nghyd-Aelod Jayne Bryant ychydig fisoedd yn ôl, sylweddolais faint o'r gwaith hwnnw sy'n cael ei wneud yn y gymuned. Fe wnaethom ni gydnabod, er bod llawer o'r arbenigwyr sy'n gweithio yn y maes hwn—a gallwch ddychmygu'r math o arbenigedd sydd ei angen arnoch yn y rôl honno, ac mae'n rhaid ichi fod yn berson eithaf cadarn i allu gweithio yn y maes hynod heriol hwnnw—. Un o'r heriau oedd ein bod, mewn gwirionedd, wedi rhoi codiad cyflog i'r rhai sy'n gweithio yn y GIG, ond nid oeddem wedi rhoi codiad cyflog cymesur i'r rhai sy'n gweithio mewn hosbisau. Felly, rydym yn gobeithio y bydd y £4 miliwn yn mynd rywfaint o'r ffordd tuag at fynd i'r afael â hynny. Cyfarfûm â'r hosbisau hynny ychydig wythnosau'n ôl, a gwn eu bod yn ddiolchgar iawn am y cyllid ychwanegol hwnnw.

Dywedodd Ysgrifennydd y Cabinet mewn cyfweliad gydag asiantaeth newyddion PA yn ddiweddar,

'Yr hyn y buom yn ceisio ei wneud yw canolbwyntio ar y rhai sydd wedi bod yn aros hiraf.'

A ddylai fod yn canolbwyntio ar y rhai sydd wedi bod yn aros hiraf neu a ddylai fod yn canolbwyntio ar y rhai sydd â'r angen mwyaf?

Diolch yn fawr. Y gwir amdani yw, rydym wedi bod—. Os edrychwch chi ar y niferoedd cyffredinol sydd angen cefnogaeth, rydym yn siarad am gannoedd o filoedd o bobl. Felly, sut rydych chi'n blaenoriaethu'r rheini? Rydych chi'n hollol iawn—mae'n rhaid inni edrych ar yr achosion mwyaf difrifol. Y cwestiwn i mi yw, os ydych chi'n ceisio cydbwyso ac os edrychwch chi ar yr arbenigwyr sy'n dweud pa ganran, fwy neu lai, sydd yn y categori brys, mae'r rhan fwyaf o fyrddau iechyd yn categoreiddio llawer gormod fel achosion brys, sy'n golygu bod y bobl sy'n aros am yr amser hiraf, gydag achosion eithaf cymhleth weithiau, yn cael eu rhoi ar restrau 'byth', ac nid yw honno'n sefyllfa dderbyniol, a dyna pam mai un o'r pethau y bûm yn eu gwneud yw treulio llawer iawn o amser yn mynd ar drywydd y bobl sydd wedi bod ar restrau aros hir iawn, annerbyniol o hir, yn aros mewn poen. Wrth gwrs, mae achosion brys bob amser yn mynd i flaen y ciw, ond mae gormod ohonynt yn neidio'r ciw ar draul y bobl sydd wedi bod ar y rhestrau aros am amser hir iawn.