7. Beth yw disgwyliadau'r Ysgrifennydd Cabinet o gwmnïau o ran darparu buddion cymunedol diriaethol mewn perthynas â phrosiectau cynhyrchu ynni? OQ61023

Mae cyfranogiad cymunedol yn hanfodol i'n polisi ynni ac rwy'n disgwyl i bob prosiect newydd gael o leiaf elfen o berchnogaeth leol. Fy amcan yw cadw budd cymdeithasol ac economaidd ar gyfer prosiectau adnewyddadwy i gefnogi pontio teg i system ynni sero net.

Diolch yn fawr am yr ateb yna.

Gwelwyd bod manteision cymunedol real a diriaethol yn hanfodol er mwyn denu cefnogaeth trigolion lleol i gynlluniau ynni adnewyddadwy. Gall y cynlluniau budd-daliadau hyn fynd ymhellach, ond o leiaf maent yn cael eu cynnig. Yn anffodus, o ran cynlluniau gwaith glo, ni welir buddion cymunedol yn unman. Mae yna enghraifft arbennig o wael yn fy rhanbarth i o gymuned yn cael ei cham-drin yn llwyr gan berchnogion pwll glo brig Ffos-y-fran, sydd wedi gadael trychineb amgylcheddol ar eu holau ar ôl gwneud llawer iawn o elw dros bron i ddau ddegawd o sŵn a llwch i drigolion lleol.

Mae cynllun gwaith glo arall yn fy rhanbarth ar safle hen lofa Bedwas yn addo adfer, a gwella'r tir mewn rhai achosion, ar ôl codi miloedd o dunelli o lo. Fodd bynnag, nid yw'n ymddangos bod unrhyw sôn am fudd cymunedol diriaethol eto. Ysgrifennydd y Cabinet, a ydych chi'n cytuno â mi, pryd bynnag yr echdynnir adnoddau naturiol, ar ba ffurf bynnag, y dylid cael iawndal i drefi a phentrefi cyfagos ar ffurf budd cymunedol diriaethol sy'n cael effaith hir a pharhaol?

Wel, rwy'n credu bod y ddau ohonom eisiau gweld ecosystem ynni nad yw'n echdynnol yn yr ystyr honno ac sy'n adnewyddadwy yn yr ystyr wirioneddol ac yn manteisio'n llawn ar yr adnoddau ynni adnewyddadwy y gallwn eu brolio fel cenedl. Rwy'n credu mai dyna'r uchelgais y mae'r ddau ohonom yn ei rannu, yn ôl pob tebyg. Ac rwy'n gwybod y bydd yn croesawu lansiad Ynni Cymru, y credaf y bydd yn gwneud cyfraniad sylweddol at newid y dirwedd i'r cyfeiriad hwnnw. Mae eisoes wedi ymrwymo gwerth bron i £1 filiwn o grantiau adnoddau, a fydd yn helpu grwpiau cymunedol yn uniongyrchol i gymryd rhan mewn cynlluniau ac i gyflymu'r prosiectau sydd gennym ar y gorwel. Felly, rwy'n rhannu ei uchelgais i sicrhau bod y gymuned, mewn unrhyw ardal lle ceir cynhyrchiant, neu drawsyrru yn wir, yn gallu tynnu sylw at fudd iddynt hwy, sy'n dda i'r prosiect ond hefyd yn dda i'n cymunedau.