5. Pa asesiad mae Llywodraeth Cymru wedi ei wneud o faint ac effaith economaidd sectorau diwylliannol, celfyddydol a threftadaeth ein cenedl? OQ61021

Mae gwerth sylweddol iawn i’r sectorau hynny. Yn y flwyddyn ddiwethaf, mae Llywodraeth Cymru wedi comisiynu adolygiad o'r sector diwylliannol er mwyn sicrhau ein bod ni'n deall yn well y sail tystiolaeth sydd gyda ni er mwyn gwerthuso impact economaidd, ac wedi dod o hyd i gapiau yn y dystiolaeth sydd gyda ni, ac rŷn ni'n bwrw ati ar hyn o bryd i'w llenwi.

Diolch yn fawr iawn am yr ateb hwnnw. Mae’n gadarnhaol dros ben, oherwydd mae wedi bod yn siomedig, yn ystod y trafodaethau sydd wedi bod ynglŷn â chyllidebau Llywodraeth, clywed rhai Gweinidogion, efallai’r Prif Weinidog newydd, yn sôn ynglŷn â’r dewisiadau anodd, wrth gwrs, sydd gan y Llywodraeth, ond ddim i weld yn gwerthfawrogi gwerth a budd economaidd y sectorau eithriadol o bwysig hyn, nid yn unig fel cyflogwyr, ond o ran twristiaeth ddiwylliannol ac ati. Felly, a gaf i ofyn, o ran y gwaith hwnnw, yn amlwg dŷn ni yn disgwyl cyn bo hir strategaeth ddiwylliant newydd hefyd, fydd gobeithio yn gallu edrych ar yr ochr economaidd, ond sut wedyn ydych chi’n mynd i sicrhau, wrth drafod cyllidebau blynyddoedd i ddod, ein bod ni hefyd yn edrych ar werth economaidd yr arian sydd yn dod nôl i Gymru wrth wneud penderfyniadau ynglŷn â chyllido, yn hytrach na rhoi cyllideb yn erbyn cyllideb, heb feddwl wedyn am yr effaith economaidd?

Wel, rwy’n gwybod bod hyn yn flaenoriaeth hefyd i Ysgrifennydd y Cabinet dros ddiwylliant. Mae blaenoriaeth i gefnogi’r amgueddfa yn rhan o hynny. Yn fy marn i, mae lles a buddiannau diwylliannol y genedl yn glwm gyda buddiant a ffyniant economaidd y genedl mewn llawer o ffyrdd, felly mae wir yn bwysig ein bod ni’n cydnabod ac yn deall efallai’n well nag ydyn ni beth yn union yw impact economaidd y gweithgaredd dŷn ni’n ei ariannu. Felly, mae cyngor y celfyddydau wedi gwneud gwaith yn y maes hwn yn y gorffennol. Mae Cadw wedi gwneud gwaith yn y maes hwn, ac mae’r gwaith a wnaethpwyd y llynedd yn mynd i sicrhau bod gyda ni well dealltwriaeth. Dyw e ddim yn ddealltwriaeth gyflawn, mae’n rhaid dweud, ond mae e’n well dealltwriaeth nag sydd wedi bod yn y gorffennol.

Felly, wrth edrych ar y blaenoriaethau strategol ar gyfer diwylliant dros y bum mlynedd nesaf, bydd gyda ni well sail i wneud yr asesiadau hollbwysig hynny. Ac mae e yn bwysig ein bod ni’n gwneud hynny, fel mae’r Aelod yn dweud, fel ein bod ni’n deall gwerth yr holl fuddsoddiadau rŷn ni’n gallu eu gwneud, a’n bod ni’n cael y darlun cyflawn, fel ein bod ni’n sicrhau ffyniant economaidd a ffyniant diwylliannol ar yr un llaw.

Mae gennyf ddiddordeb mewn gwybod beth fydd effaith economaidd penderfyniad Llywodraeth Cymru i dorri cyllid i amgueddfa genedlaethol Cymru ar yr un pryd â blaenoriaethu eu huchelgais rhyfedd i ddad-drefedigaethu celf gyhoeddus. Mae canllawiau Llywodraeth Cymru yn nodi bod yn rhaid dad-drefedigaethu celf gyhoeddus a dylai ddathlu cyflawniadau ein cymdeithas amrywiol neu fentro cael ei symud. Ar wahân i'r ffaith nad yw'r mater yn flaenoriaeth i'r rhan fwyaf o bobl yng Nghymru, nid yw'n ffordd aeddfed o fynd i'r afael â hanes, mae arnaf ofn. Gallwn ddathlu cyflawniadau ein cymdeithas amrywiol heb ddefnyddio beiro Tipp-Ex Orwellaidd ar waith celf cyhoeddus nad yw'n ffasiynol. Roedd llawer yn drist o glywed prif weithredwr Amgueddfa Cymru ar BBC Radio Wales yn dweud wrth wrandawyr fod yr amgueddfa'n wynebu—[Torri ar draws.]

Hoffwn yn fawr glywed beth sydd gan yr Aelod i'w ddweud.

Diolch yn fawr iawn. Mae'n wynebu gostyngiad o £4.5 miliwn yn ei chyllideb gan Lywodraeth Cymru ac mae ei dyfodol bellach mewn perygl. Mae eicon diwylliannol amhrisiadwy yng Nghymru sydd wedi cyfoethogi bywydau ar draws cenedlaethau bellach yn wynebu gorfod cau ei drysau i'r cyhoedd oherwydd toriadau yn y gyllideb. Felly, er mwyn osgoi edrych fel Llywodraeth Philistaidd, a wnaiff Ysgrifennydd y Cabinet ddarparu'r cyllid angenrheidiol fel y bydd cenedlaethau'r dyfodol yn elwa o'r un cyfoeth diwylliannol ac artistig ag yr ydym mor ffodus o'i gael yma yng Nghymru? A gallaf weld y Gweinidog sydd â chyfrifoldeb uniongyrchol yn chwerthin am ben fy sylwadau, ond rwy'n siŵr na fyddai'r rhan fwyaf o bobl yng Nghymru sy'n mwynhau'r hanes diwylliannol cyfoethog sydd gennym yn y wlad hon yn ei ystyried yn ddoniol.

Wel, mae gennyf drueni dros y sosialydd George Orwell druan yn troi yn ei fedd wrth feddwl ei fod yn cael ei ddefnyddio i gefnogi'r cyfraniad hwnnw. Rwy'n credu bod ymateb y cyhoedd i'r amgueddfa yng Nghymru yn cael ei ddangos orau yn yr arolwg golwg ar amgueddfeydd a nododd fod effaith economaidd ymweliadau ag amgueddfeydd yng Nghymru oddeutu £134 miliwn, sy'n awgrymu i mi fod aelodau'r cyhoedd eisiau mynd i'r amgueddfeydd yr ydym yn argymell iddynt ymweld â nhw. Hoffwn anghytuno â'r pwynt a wnaeth mewn perthynas â'r amgueddfa genedlaethol. Nid oes unrhyw gynlluniau i gau'r amgueddfa. Rydym yn gweithio gyda'r amgueddfa i ddatblygu cynllun i fynd i'r afael â'r materion cynnal a chadw yng Nghaerdydd yn benodol, ac rydym wedi ymateb ar bob achlysur y daeth ceisiadau i law am arian cyfalaf ychwanegol gan Amgueddfa Cymru. Felly, yn ogystal â'i grant cyfalaf o tua £5 miliwn o gymorth y llynedd, fe wnaethom ddarparu swm ychwanegol o £2 filiwn i helpu i fynd i'r afael â rhai o'r materion cynnal a chadw hirdymor ac ar gyfer ailddatblygu'r amgueddfa lechi hefyd. Felly, yn wyneb polisi cyni sydd wedi arwain at doriadau sylweddol yn ein cyllideb o San Steffan, yma mae gennym Lywodraeth sy'n dal i wneud popeth yn ei gallu i weithio gyda'r sector i gefnogi'r sector, gan gynnwys mewn cyfnod heriol iawn.