Part of the debate – Senedd Cymru am 4:00 pm ar 30 Ebrill 2024.
Dwi'n ddiolchgar i'r Aelodau am eu hymateb, a dyw e ddim yn syndod nad yw'r gwelliant yma, felly, yn mynd i gael mwyafrif. Ond dwi yn credu ei fod e'n bwysig i gofnodi, fel oedd y Cwnsler Cyffredinol, yr amrediad eang a chynyddol o swyddogaethau fydd gan y comisiwn yma. Mae e wedi cael ei ddweud, weithiau fel beirniadaeth, nad ydw i fel gwleidydd, nad yw Plaid Cymru, efallai, erioed wedi adnabod problem nad ŷn ni eisiau creu sefydliad cenedlaethol yn ei chylch. Dyw e ddim cweit yn gywir, ond mae creu sefydliadau cenedlaethol yn bwysig. Mae e'n rhan o ddatrys y problemau a'r heriau dŷn ni'n eu hwynebu a gwireddu ein potensial, ac mae creu sefydliad cenedlaethol ar ei newydd wedd, yn esblygu ac yn tyfu ym maes democratiaeth a maes iechyd democratiaeth, dwi'n credu, yn rhywbeth dylen ni i gyd ei groesawu.
O ran y teitl, byddai'n well gen i deitl talfyredig fy hunan. Mae yna rywbeth, ys dywedir yn Saesneg, yn fwy elegant, efallai, amdano. Efallai mai 'comisiwn democratiaeth' ar lafar, yn anffurfiol, y bydd pobl yn dechrau ei alw fe. Hynny yw, pan grëwyd Cyngor Cymru a Mynwy, pryd oedd e, yn 1949, 'cyngor Cymru' roedd pawb yn ei alw fe, gan gynnwys y cadeirydd ei hun, Huw T. Edwards, wrth gwrs. So, efallai bydd Comisiwn Democratiaeth a Ffiniau Cymru yn troi mas fel 'comisiwn democratiaeth' i bob pwrpas. Mae yna lot o waith, mae yna raglen o waith, rhaglen ac agenda llawn y byddwn ni i gyd eisiau cyfrannu iddyn nhw yn ystod y cyfnod cyffrous sydd o'n blaenau ni. Ond gyda hynny, dwi yn gofyn am ganiatâd y Senedd i dynnu'r gwelliant yma'n ôl, dwi ddim am ei wasgu fe i bleidlais.