2. A wnaiff y Prif Weinidog ddatganiad am fynediad i drafnidiaeth ar gyfer pobl â nam ar eu golwg? OQ61033

Diolch i'r Aelod am y cwestiwn. Rydym ni'n darparu amrywiaeth o gymorth i bobl â nam ar eu golwg i gael mynediad at drafnidiaeth gyhoeddus yng Nghymru. Rydym ni wedi sefydlu tasglu hawliau anabledd i nodi'r problemau a'r rhwystrau sy'n effeithio ar fywydau llawer o bobl anabl yng Nghymru, gan gynnwys sut i ddarparu a chael mynediad at drafnidiaeth gynhwysol a gwirioneddol hygyrch.

Diolch am yr ateb.

Trefnodd fy etholwr, Ryan Moreland, dacsi i'w gludo o Riwbeina i Ysbyty Athrofaol Cymru ar gyfer apwyntiad meddygol brys. Roedd yn aros y tu allan ar y stryd, a phan gyrhaeddodd gyrrwr y tacsi a gweld ci tywys Ryan, Jamie, fe yrrodd heibio, gan guddio ar ben y stryd a chanslo'r gwaith. Llwyddodd Ryan i gael tacsi arall i gyrraedd yr ysbyty, ond nid yw'r stori yn dod i ben yn y fan honno. Ar y ffordd yn ôl o'r ysbyty, roedd y gyrrwr tacsi yn y safle tacsis yr aeth Ryan iddo unwaith eto yn betrusgar i fynd â Jamie, ac yna ychwanegodd £5 at y bil oherwydd bod gan Ryan gi tywys gydag ef. Mae hyn yn rhywbeth y mae pobl â nam ar eu golwg yn ei brofi bob dydd, er bod y ddwy weithred yn anghyfreithlon. A wnaiff y Prif Weinidog gondemnio ymddygiad y gyrwyr tacsi hyn, ac a wnaiff ef wneud popeth o fewn ei allu i symud tuag at hyfforddiant anabledd gorfodol i bob gyrrwr tacsi ac i geisio rhoi terfyn ar yr arferion cywilyddus hyn?

Cefais fy mrawychu o ddarllen am brofiad etholwr Julie Morgan, Ryan Moreland. Mae'n anghyfreithlon i yrwyr tacsis wrthod cludo cŵn cymorth. Mae'n anghyfreithlon iddyn nhw ychwanegu ffi ychwanegol am gludo ci cymorth. Mae'n gadarnhaol bod Veezu, y sefydliad a oedd â'r gyrrwr fel partner, wedi cael gwared ar yr unigolyn hwnnw a wrthododd gludo eich etholwr, a gwnaed adroddiadau hefyd i Gyngor Caerdydd ystyried y drwydded ar gyfer y gyrrwr penodol hwnnw. Rwy'n credu ei fod yn ein hatgoffa'n bwysig o'r ffaith, er gwaethaf y gyfraith, bod hawliau pobl, yn ymarferol, yn cael eu penderfynu gan agweddau ac ymddygiadau pobl eraill. Ni ddylai hyn byth fod yn dderbyniol. Rwy'n falch bod camau wedi cael eu cymryd, ond nid wyf eisiau i'r un person anabl wynebu'r un rhwystrau a heriau ag y gwyddom fod eich etholwr wedi'u hwynebu, a bydd gan eraill straeon tebyg, mae arnaf ofn. Felly, rydym ni yn bwriadu cyflwyno hyfforddiant cydraddoldeb i bobl anabl cenedlaethol ar gyfer pob gyrrwr tacsi a hurio preifat, ac rydym ni'n gweithio gyda Guide Dogs Cymru, a grwpiau eraill sy'n cynrychioli pobl anabl, wrth i ni ddatblygu'r cynlluniau hynny. A byddwn i'n fwy na pharod i roi'r wybodaeth ddiweddaraf, ac felly hefyd Ysgrifennydd y Cabinet dros drafnidiaeth, ar sut mae'r gwaith hwnnw'n mynd rhagddo.

Hoffwn ddiolch i'r Aelod am ofyn cwestiwn mor bwysig. Prif Weinidog, dim ond yr wythnos diwethaf, codais y mater o sicrhau mynediad cyfartal at drafnidiaeth gyhoeddus i bobl ledled Cymru gyfan gydag Ysgrifennydd y Cabinet dros Ddiwylliant a Chyfiawnder Cymdeithasol. Roeddwn i'n falch o glywed bod yr Ysgrifennydd Cabinet yn fodlon ac yn barod i ystyried dulliau fel Braille ar ganllawiau fel modd o hybu hygyrchedd i bobl â namau ar eu golwg, oherwydd, Prif Weinidog, daw hyn ar adeg pan fo'r mesurau hyn yn fwy pwysig nag erioed. Dim ond y mis diwethaf, gwelsom fenyw ifanc yn datgan yn gyhoeddus bod diffyg cymorth Trafnidiaeth Cymru i bobl anabl wedi gwneud iddi gwestiynu ei lle mewn cymdeithas. Mae hyn yn gwbl annerbyniol yn 2024, pan fo mesurau o'r fath wedi'u hymgorffori yn y gyfraith ers 18 mlynedd bellach mewn gwledydd fel Japan. Felly, yn ychwanegol at fy nghwestiwn i'r Ysgrifennydd Cabinet yr wythnos diwethaf, Prif Weinidog, a allaf i gael ymrwymiad gennych chi heddiw ar amserlen i'ch Llywodraeth ymchwilio'n briodol i fesurau, fel Braille ar ganllawiau a phalmentydd botymog mewn cyfleusterau trafnidiaeth gyhoeddus ledled y wlad, i helpu i gynorthwyo pobl â nam ar eu golwg, gan fod hwn yn fater brys ac mae angen i ni ddal i fyny â gweddill y byd? Diolch.

Bydd diweddariad pellach gan yr Ysgrifennydd Cabinet ar y gwaith sydd eisoes ar y gweill. Wrth gwrs, mae'n bwysig deall ein cyfrifoldebau ni a chyfrifoldebau Trafnidiaeth Cymru i wneud yr amgylchedd yn un gwirioneddol hygyrch, yn ogystal â'n dealltwriaeth o bwy mewn gwirionedd sy'n rheoli'r gwahanol seilwaith i ddarparu mynediad ymarferol at reilffyrdd. Rwyf wedi ymdrin â rhywfaint o hyn yn fy etholaeth fy hun. Rwy'n deall effaith ymarferol go iawn sicrhau bod cyfleusterau gorsafoedd yn hygyrch. Mae gan lawer o'n gorsafoedd hŷn risiau o hyd, nid oes ganddyn nhw lifftiau, ac felly mae heriau gwirioneddol o ran sut y gall gwahanol ddefnyddwyr rheilffyrdd gael mynediad ymarferol atyn nhw. Ac rwy'n siŵr y bydd yr Aelod eisiau cymryd camau dilynol pan fydd yr Ysgrifennydd Cabinet yn rhoi'r diweddariad pellach hwnnw maes o law.