Eitem 5 yw datganiad gan Ysgrifennydd y Cabinet dros yr Economi, Ynni a'r Gymraeg, ein dyfodol economaidd. Galwaf ar Ysgrifennydd y Cabinet, Jeremy Miles.

Diolch, Dirprwy Lywydd. Sail ein cenhadaeth economaidd yw sicrhau tegwch wrth bontio i ddyfodol cynaliadwy lle mae gwaith teg yn ganolog. Mae hyn yn cynnwys sicrhau cyfleoedd da ar gyfer pobl ifanc, buddsoddi yn y sgiliau a'r arloesi sydd eu hangen arnom i ffynnu yn y dyfodol a gweithio gyda'n partneriaid rhanbarthol ac eraill. 

Wth inni edrych tuag at y blynyddoedd nesaf, rhaid inni geisio tyfu ein heconomi mewn modd gwirioneddol gynaliadwy, gan greu rhagor o gyfleoedd ar gyfer gwaith â thâl da a lefelau uwch o ffyniant. Bydd hyn yn ein galluogi i gynyddu safonau byw, gwella canlyniadau iechyd, ymateb i'r argyfwng hinsawdd, herio tlodi a mynd i'r afael ag anghydraddoldebau—amcanion sydd wrth wraidd ein nodau ehangach fel Llywodraeth. Er mwyn cyrraedd ein nod o fod yn wlad dosturiol rhaid hefyd fod yn wlad ffyniannus.

Daeth y Llywydd i’r Gadair.

Rydym eisiau i'n hentrepreneuriaid, busnesau a'n gweithlu ffynnu ym mhob rhanbarth yng Nghymru. Er mwyn cyflawni hyn, rwyf eisiau i ni osod uchelgais feiddgar i wneud Cymru y lle gorau i ddechrau, i fuddsoddi ynddo a thyfu busnes yn y Deyrnas Unedig, a chyfleu hynny'n glir yng Nghymru a'r tu allan iddi.

Fy mlaenoriaeth gyntaf yw cynyddu ein cynhyrchiant a'n dynamiaeth economaidd, gan adeiladu ar ein hymyriadau mewn sgiliau, arloesedd, entrepreneuriaeth a chymorth allforio a gwaith y banc datblygu, gan sicrhau mai ein darpariaeth cymorth busnes yw'r un fwyaf effeithiol. Bydd alinio gwaith prifysgolion, buddsoddwyr, entrepreneuriaid, busnesau presennol a'r Llywodraeth â'n blaenoriaethau economaidd allweddol yn cefnogi hyn. Ac mae'n rhaid i ni wneud hyn yng nghyd-destun ein hymrwymiad clir i waith teg ac i bartneriaeth gymdeithasol gydag undebau a chyflogwyr, os ydym am gyflawni ein nodau cymdeithasol ehangach. Nid yw'r dulliau i gynyddu cynhyrchiant i gyd yn nwylo Llywodraeth Cymru, ond bydd y rhai sydd yn ei dwylo yn cael eu defnyddio'n benderfynol.

Fy ail flaenoriaeth yw denu ac annog buddsoddiad busnes yng Nghymru, mewn busnesau sefydledig yng Nghymru a gan fuddsoddwyr newydd. Bydd hyn yn creu swyddi newydd da ac yn ysgogi twf mentrau Cymru o bob maint, cadwyni cyflenwi a chadwyni gwerth. Yn realistig, ni all hyn ymwneud â chefnogaeth uniongyrchol gan arian cyhoeddus yn unig, er y gall hynny fod yn bwysig. Bydd angen ymdrech gydweithredol o fewn a rhwng pob haen o'r llywodraeth a dull gweithredu penodol o ymdrin â sectorau a blaenoriaethau sy'n cyd-fynd â'n hasedau presennol.

Fy nhrydedd flaenoriaeth yw ailgynllunio ein cymorth cyflogadwyedd a sgiliau, helpu ein gweithlu a'r rhai sy'n chwilio am waith, yng nghyd-destun realiti sy'n newid a'n hymrwymiad i waith teg. Mae sgiliau'n hanfodol i wella cynhyrchiant ac yn hanfodol i gyflawni'r cyfleoedd economaidd wrth bontio i Gymru sero net. Bydd gweithredu ein cynllun sgiliau sero net yn helpu i gyflawni pontio teg, a bydd diffinio ein hanghenion sgiliau cenedlaethol yn glir ar draws yr economi ar gyfer y dyfodol yn sicrhau ein bod yn y sefyllfa orau i wireddu'r cyfleoedd a ddaw. Mae hyn yn cynnwys alinio blaenoriaethau economaidd, ein sgiliau a'n darpariaeth prentisiaethau a'n cynnig addysg alwedigaethol yn ddi-dor. Rydym yn wynebu heriau sylweddol yn y farchnad lafur. Mae gweithgarwch economaidd yn fater parhaus i ni yng Nghymru. Mae'r galw am raglenni cyflogaeth a sgiliau yn uchel yn barhaus, felly mae'n rhaid i ni sicrhau ein bod yn gallu ymateb.

Mae'n rhaid i ni arwain y chwyldro diwydiannol presennol yn ein system ynni i ddod â phontio teg i system ynni carbon isel, ac i ysgogi economi gylchol i ganolbwyntio ar gyfleoedd economaidd ac amgylcheddol. Bydd dod â'r economi a'r portffolios ynni at ei gilydd yn hwyluso ein gwaith i wneud hyn, gan roi ein dyfodol ynni gwyrdd wrth wraidd ein polisi economaidd.

Daw'r holl flaenoriaethau uchod ynghyd i fynd i'r afael â'r cyfleoedd hynny o amgylch y pontio ynni hwn, gyda buddsoddiad newydd mewn ynni adnewyddadwy a thrawsnewid diwydiannol i sicrhau'r ynni carbon isel cost isel a fydd yn hanfodol i'n busnesau a'n cymdeithas ehangach. Mae'r cyfleoedd o wynt arnofiol ar y môr yn dangos y wobr enfawr i Gymru, a byddwn yn symud yn gyflym ac yn ymateb i hyn yn sionc fel nod Llywodraeth Cymru gyfan.

Mae ein cyfyngiadau ariannol parhaus a'r ansicrwydd gwleidyddol ac economaidd parhaus ar lefel y DU a thu hwnt yn gwneud y nodau hyn yn heriol. Mae gwaddol ymadael â'r UE, y pandemig a'r cyfyngiadau cyllidebol parhaus wedi gwanhau'r economi. Mae'r ffaith fod cynhyrchiant y DU wedi arafu wedi effeithio ar allbwn, cyflogau ac incwm cartrefi, ac roedd yr anghydraddoldebau hyn eisoes yn fwy acíwt yng Nghymru cyn y cyfnod hwn. Mae hyn wedi arwain at gostau ychwanegol i fusnesau, heriau i allforio a masnach ryngwladol, a phwysau newydd ar gapasiti'r Llywodraeth. Mae hyn yn cynnwys methiant polisïau ffyniant bro Llywodraeth y DU a'i haddewid toredig i sicrhau cyllid i ddisodli cronfeydd yr UE. Yn hytrach, mae wedi anwybyddu Llywodraeth Cymru a'r Senedd hon ac wedi gwarafun cyllid hanfodol i ni i gefnogi cyfleoedd strategol ar gyfer twf.

Y pryder mwyaf amlwg ar hyn o bryd, wrth gwrs, yw'r posibilrwydd o golli swyddi yn Tata, a byddaf yn sicrhau y bydd Llywodraeth Cymru yn parhau i gefnogi ein gweithwyr a'n hundebau i wneud popeth o fewn ein gallu i ddiogelu swyddi a'n diwydiant dur yng Nghymru. Disgwylir etholiad cyffredinol yn y DU o fewn y misoedd nesaf, gyda phosibilrwydd go iawn o bolisi economaidd gwell a thecach gan Lywodraeth newydd yn y DU.

Mae mentrau cydweithio megis porthladdoedd rhydd, parthau buddsoddi a bargeinion dinesig a thwf yn cynnig gwell siawns o lwyddo na Llywodraeth y DU yn osgoi Llywodraeth Cymru, ac mae cydweithio'n agos â llywodraeth leol a chyd-bwyllgorau corfforaethol yn hanfodol i wneud y mwyaf o'r cyfleoedd economaidd sydd o'n blaenau. Rydym wedi bod yn gweithio gyda'r Sefydliad ar gyfer Cydweithrediad a Datblygiad Economaidd ar sut y gallwn weithio mwy ar y cyd mewn datblygu rhanbarthol ar draws gwahanol lefelau o lywodraeth. Wrth edrych i'r dyfodol, byddwn yn defnyddio'r gwaith hwn i sicrhau ein bod yn cyd-fynd yn agos â mentrau cyllido, ein blaenoriaethau economaidd cenedlaethol a'n hymrwymiad i bartneriaeth ranbarthol.

Yn olaf, mae polisi economaidd a'r Gymraeg wedi cael eu cynnwys o fewn yr un portffolio am y tro cyntaf, a bydd hyn yn cefnogi ein gwaith datblygu economaidd mewn cymunedau lle mae’r Gymraeg yn cael ei siarad yn helaeth. Rydym ni'n gwybod bod iechyd economaidd y cymunedau hynny'n hanfodol er mwyn i'r Gymraeg ffynnu yn y dyfodol. Rŷm ni eisoes yn ehangu menter Arfor ac yn hwyrach eleni bydd adroddiad y Comisiwn Cymunedau Cymraeg yn helpu i lywio ein gwaith yn y dyfodol mewn perthynas â'r economi bob dydd, perchnogaeth cyflogeion a chymunedau, a chyfleoedd economaidd ehangach ar gyfer y cymunedau hynny.

Mae sicrhau twf economaidd gwirioneddol gynaliadwy, a'r gallu y mae'n ei gynnig i gyfrannu at ein hagenda polisi ehangach, yn gofyn am ddull gweithredu traws-Lywodraethol cydlynol er mwyn cyflawni ein polisïau, ac yn yr wythnosau nesaf byddaf yn gweithio gyda Gweinidogion eraill i’r perwyl hwn. Byddwn ni hefyd yn adnewyddu ein dull ar gyfer ymgysylltu â rhanddeiliaid ar draws portffolio'r economi, gyda threfniadau newydd ar waith er mwyn inni sicrhau bod gennym ni fynediad at gyngor allanol priodol, yn ogystal â her adeiladol.  

Croesawaf yr Ysgrifennydd Cabinet newydd i'w rôl, er fy mod yn dychmygu bod rôl wahanol y byddai wedi dymuno ei chael. Rwy'n siŵr y byddwch wrth eich bodd fy mod yn mynd i barhau i gael y cyfle i fynd yn eich erbyn yn eich portffolio newydd.

Mae economi Cymru yn tanberfformio, ac mae pobl Cymru ar eu colled oherwydd hyn. Roedd hyd yn oed gydnabyddiaeth o hyn yn eich maniffesto, a ddywedodd:

'Nid oes llwybr i'r wlad fwy tosturiol yr ydym eisiau i ni fod, nad yw'n mynd drwy'r wlad fwy ffyniannus y mae angen i ni fod.'

A byddwn yn cytuno: mae angen newid arnom—newid yn y ffordd yr ydym yn ymdrin â'r economi yng Nghymru, a newid yn y ffordd yr ydym yn rhoi sgiliau i'n gweithlu. Os edrychwn ni ar rai o'r ystadegau diweddar a gyhoeddwyd gan Lywodraeth Cymru, yna gwelwn pam y mae angen newid arnom. Mae ffigurau'r Llywodraeth hon yn dangos cynnydd mewn diweithdra sy'n cyfateb i gynnydd o bron i 3,000 o bobl ddi-waith yn y tri mis cyn mis Chwefror. Mae hynny'n gyfradd sydd tua 60 y cant yn uwch na chyfartaledd y DU—tuedd bryderus, er bod lefelau diweithdra yn parhau'n isel.

Yr hyn sy'n peri pryder, fodd bynnag, yw cyfraddau anweithgarwch economaidd a chyflogaeth. Rydych chi'n nodi'n gywir fod anweithgarwch economaidd yn fater parhaus, ond ar ôl 25 mlynedd o Lafur, mae'r ffigurau hyn yn eithaf syfrdanol. Yng Nghymru, cyfradd anweithgarwch economaidd yw 26.2%, cynnydd o bron i 2% mewn tri mis yn unig. Mae Prif Weinidog y DU wedi amlinellu rhai cynigion ynghylch sut mae Llywodraeth y DU yn bwriadu mynd i'r afael â'r broblem hon, felly byddwn yn gofyn pa gynlluniau sydd gennych i ostwng y ffigur uchel hwn, gan gofio ei fod bron 27 y cant yn uwch na chyfartaledd y DU, ac yn codi deirgwaith mor gyflym. Yn sicr, rhaid i'r gwaith o ymdrin â'r materion hyn fod yn flaenoriaeth. Mae anweithgarwch economaidd yn brifo pawb: nid yw'n cynhyrchu cyfoeth—cyfoeth sydd ei angen arnom i ariannu ein gwasanaethau cyhoeddus hanfodol—ac mae'n dwyn potensial oddi wrth ein pobl ifanc a allent fel arall fod yn cyfrannu at gymdeithas a'u llesiant eu hunain, oherwydd y tu ôl i bob un o'r ystadegau hyn mae person.

Un ffordd o helpu ein pobl ifanc yn sicr yw darparu prentisiaethau sy'n cael eu gwerthfawrogi gan gyflogwyr. Felly, gofynnaf i chi, Ysgrifennydd Cabinet: ble ydym ni o ran cyllido darparwyr sy'n cynnig llwybrau galwedigaethol i mewn i ddiwydiant? Dim ond yr wythnos diwethaf siaradais â PeoplePlus Cymru, sy'n pwysleisio pwysigrwydd hyfforddiant sgiliau sy'n berthnasol i'r gweithlu mewn gwirionedd, gan sicrhau eu bod yn barod am swydd. Ond pan fyddwn yn siarad am fod yn barod am swydd pan fyddant yn gadael hyfforddiant, yna mae angen swydd go iawn arnynt i fynd iddi. Ni wnaeth eich rhagflaenydd osod targedau ar gyfer creu swyddi—mewn gwirionedd, dim ond un swydd yr oedd eisiau ei llenwi erioed. Felly, Ysgrifennydd Cabinet, a gaf i ofyn i chi gyflwyno targedau creu swyddi wrth symud ymlaen, oherwydd rwy'n credu y byddai hwn yn fesur a fyddai'n cael ei groesawu yn y Siambr hon, ac ar draws diwydiannau yma yng Nghymru?

Rydych chi'n sôn am ynni adnewyddadwy a'r cyfleoedd y mae hwnnw'n eu cyflwyno i Gymru. Mae angen sicrhau ein bod yn hyfforddi digon o bobl ifanc nawr i lenwi'r bylchau sgiliau a fydd yn ymddangos yn y dyfodol. Rwy'n cytuno pan ddywedwch fod sgiliau yn hanfodol ar gyfer ein cyfle economaidd, felly a wnaeth Llywodraeth Cymru unrhyw asesiad o faint o weldwyr, gwneuthurwyr, peirianwyr, swyddogion cynllunio neu unrhyw broffesiynau eraill sydd eu hangen i gyflawni'r ystod o brosiectau yma yng Nghymru? Os nad ydym yn gwybod faint sydd eu hangen arnom, yna sut allwn ni sicrhau ein bod ni'n hyfforddi digon i wireddu'r cyfleoedd hyn?

Rwy'n gwerthfawrogi'r sôn am borthladdoedd rhydd a gwynt arnofiol ar y môr yn eich datganiad, a byddwn yn gobeithio y gellir meithrin perthynas waith gadarnhaol ar faterion fel y rhain, sy'n pontio'r llinell rhwng elfennau a gedwir yn ôl a'r elfennau a ddatganolwyd. O ran Tata, byddwn yn gofyn a all yr Ysgrifennydd Cabinet gadarnhau, yn wahanol i'w ragflaenydd, a oes unrhyw gymorth ariannol neu gyfraniad yn cael ei wneud tuag at y bwrdd pontio.

Y pwynt nesaf—ac mae'n wir yn flin gen i ddweud hyn, a dylai'r Llywodraeth hon deimlo cywilydd—yw bod Cymru bellach yn olaf yn y DU o ran cyflog canolrifol, ar ôl disgyn y tu ôl i Ogledd Iwerddon y llynedd. Rydych chi'n dweud yr effeithiwyd ar gyflogau oherwydd bod economi'r DU wedi arafu, ond mae gweithwyr Cymru wedi mynd adref â llai o arian na'u cymheiriaid yn unrhyw le arall yn y DU ers amser maith. Rydych hefyd yn dweud eich bod eisiau i Gymru fod y lle gorau i ddechrau busnes. Felly, a gaf i ofyn, Ysgrifennydd Cabinet, pa gynllun sydd gennych chi i ddenu a darparu swyddi sy'n talu'n uwch i economi Cymru a mwy o fusnesau yn gyffredinol? Yma yng Nghymru, fe wnaethon ni lofnodi'r siec £1 miliwn gyntaf erioed, ond ar hyn o bryd, dim ond un cwmni FTSE 100 sydd gennym ni.

Felly, Ysgrifennydd Cabinet, a fyddwch chi'n cadw at eich addewid maniffesto personol sef bod angen i ni fod yn genedl fwy ffyniannus? Oherwydd bod y cyfleoedd yng Nghymru, ar draws ystod o sectorau a diwydiannau, wir yn gwneud imi deimlo'n gyffrous o ran sut y gallai Cymru edrych, sut y dylai dyfodol Cymru edrych. Drwy ailadrodd yr un camgymeriadau â rhagflaenwyr gweinidogol bydd Cymru'n parhau i fod â photensial heb ei wireddu, bydd Cymru'n parhau i fod ar ei hôl hi o gymharu â gweddill y DU, a bydd Cymru'n parhau i danberfformio, pan ddylai berfformio'n well mewn gwirionedd. Diolch, Llywydd.

Diolch i Samuel Kurtz am ystod eang iawn o gwestiynau, ac rwy'n ei groesawu i'w gyfrifoldebau newydd. Edrychaf ymlaen yn fawr at ein trafodaethau ar draws y Siambr, ac efallai y tu allan i'r Siambr o bryd i'w gilydd hefyd.

Rhagosodiad cwestiynau'r Aelod oedd bod Cymru yn wlad annibynnol sydd â rheolaeth lwyr dros yr holl ysgogiadau sy'n dylanwadu ar yr economi. Mae'r patrwm y bydd wedi sylwi arno mewn perthynas ag anweithgarwch economaidd yn un sy'n cael ei ailadrodd ledled y DU, yn ogystal â nifer o'r ystadegau eraill y cyfeiriodd atynt. Mae angen i ni fod â Llywodraeth yn San Steffan sydd â'r un ymrwymiad ag sydd gennym yng Nghymru i dyfu ein heconomi'n gynaliadwy a sicrhau gwaith teg ym mhob rhan o'n gwlad.

Siaradodd am anweithgarwch economaidd. Nodais fel un o'm tair blaenoriaeth yn fy natganiad, adnewyddiad o'n cymorth cyflogadwyedd a sgiliau a fydd yn mynd at wraidd cefnogi'r unigolion hynny sydd bellaf o'r farchnad lafur gyda'r cymorth sydd ei angen arnynt er mwyn gallu dychwelyd i'r gwaith ac adeiladu gyrfaoedd llewyrchus drostynt eu hunain. Rwy'n credu bod hynny'n ddull llawer gwell na'r dull trwsgl a amlinellodd Prif Weinidog y DU i ymdrin â nodiadau ffitrwydd a nodiadau salwch yr wythnos hon, sy'n ffordd llawer mwy creulon o fynd i'r afael â her gymhleth iawn, a bydd wedi fy nghlywed yn siarad am hynny yn fy natganiad.

Rydym yn falch iawn o'n gwaith yn Llywodraeth Cymru i gefnogi prentisiaid ledled Cymru. Mae gennym dargedau uchelgeisiol mewn cysylltiad â hynny. Maent wedi bod yn heriol i'w cyflawni, ond mae ein hymrwymiad i fod â rhaglen brentisiaeth ledled Cymru sy'n darparu ar gyfer unigolion, ond hefyd ar gyfer yr economi, mor gryf ag erioed. Rydym wedi gwneud cyfres o ddiwygiadau o ran sut y byddwn yn bwrw ymlaen â phrentisiaethau yn y dyfodol gyda Chomisiwn newydd ar gyfer Addysg Drydyddol ac Ymchwil. Bydd hynny'n ein helpu i fod â dull ystwyth, hyblyg, dull ymatebol, o ddarparu prentisiaethau yn y dyfodol.

Mae'n iawn i ddweud bod cael y cyfuniad cywir o sgiliau ar gyfer y dyfodol yn hanfodol er mwyn i ni allu manteisio ar y cyfleoedd hynny ac, yn hollbwysig, cysylltu'r cyfleoedd hynny â bywydau pobl yng Nghymru, gan sicrhau ein bod yn rhoi cyfle i bob person yng Nghymru rannu yn y dyfodol hwnnw o ffyniant. Ac rwy'n credu ei bod yn bwysig ein bod yn gallu mapio anghenion ein heconomi yn y dyfodol, fel y gallwn deilwra ein darpariaeth heddiw at y diben hwnnw, ac mae cyfle i ni weithio gyda'n partneriaethau sgiliau rhanbarthol i gael darlun cenedlaethol o sut rydym yn gwneud hyn. Mae enghraifft dda a fydd yn agos at ei galon mewn cysylltiad â gwynt arnofiol ar y môr, lle rydym eisoes yn mapio'r gadwyn gyflenwi a'r proffil sgiliau sydd eu hangen er mwyn gwneud hynny.

Gofynnodd imi tua diwedd ei gwestiynau, mewn cysylltiad â'r sefyllfa yn Tata, pa gefnogaeth yr ydym yn ei ddarparu. Gadewch i mi fod yn glir: mae Llywodraeth Cymru wedi cefnogi, drwy fuddsoddiad cyfalaf a chymorth sgiliau, y gwaith dur ym Mhort Talbot ers blynyddoedd lawer. Rydym wedi bod yn pwyso ers 14 mlynedd ar Lywodraeth y DU i gymryd dyfodol dur o ddifrif a chynllunio ar gyfer pontio i gynhyrchu mwy gwyrdd, a dim ond yn ystod y misoedd diwethaf y mae hynny wedi dwyn ffrwyth, er ein bod wedi eirioli dros hynny ers dros ddegawd. Rhan o'r rheswm pam nad ydym yn gallu bod yn benodol iawn ar hyn o bryd ynghylch lefel y galw y byddwn yn anochel yn ei wynebu ar y cymorth cyflogadwyedd a ddarparwn yw oherwydd nad oes gennym fanylion y cytundeb rhwng Llywodraeth y DU a Tata. Nid yw hyn wedi'i ddarparu i ni. Felly, mae'r mapio sydd ei angen er mwyn i ni allu nodi hynny'n fanwl heb ei rannu â ni. Rwy'n gobeithio y bydd hynny'n newid, ond mae gennym raglenni cymorth cyflogadwyedd a fydd ar gael i weithwyr Tata, a byddwn yn dal i frwydro i gefnogi'r swyddi hynny a gweithio gyda'n cydweithwyr yn yr undebau a'r gweithlu yno i sicrhau bod y swyddi hynny'n cael eu diogelu cyn belled ag y gallwn, a byddwn yn camu i mewn i gefnogi, fel gwnaethom ni yn y gorffennol.

Diolch am eich datganiad, Ysgrifennydd Cabinet, ac am nodi eich blaenoriaethau. Ar yr wyneb, nid oes llawer y byddwn yn anghytuno â nhw yma, sydd ychydig yn rhwystredig fel llefarydd ar ran yr wrthblaid. I fod yn deg, nid oes llawer yma y gallai unrhyw un anghytuno â nhw. Yn ei hanfod, rhestr o nwyddau economaidd yr hoffai'r Llywodraeth eu gweld yng Nghymru sydd yma, ond nid oes cynllun gwirioneddol o ran sut y bydd y nwyddau hynny'n cael eu darparu, dim map ffordd, dim arwyddbyst a dim synnwyr manwl gywir o'r cyrchfan terfynol. Mae sectorau ar draws yr economi wedi bod yn galw am strategaeth ddiwydiannol gynhwysfawr ac ystyrlon ers blynyddoedd bellach, felly rwy'n gobeithio y gwelwn hyn yn fuan.

Trof yn awr at sylwedd y datganiad. Bydd yr heriau a'r cyfleoedd yn economi werdd Cymru yn cael eu rheoli gan ddau beth. Mae cynhyrchu ynni a chapasiti'r grid yn un ohonynt, a dyna pam rwy'n croesawu gweld ynni'n dod o fewn portffolio'r Ysgrifennydd Cabinet. Yr ail un, wrth gwrs, yw sgiliau a chynllunio'r gweithlu, ac rwy'n croesawu'r ffaith ei fod yn cydnabod hynny.

Mae sefydliadau fel Ffederasiwn y Busnesau Bach a'r Sefydliad Ffiseg wedi bod yn glir ers peth amser ynghylch y prinder sgiliau clir yn y dechnoleg werdd a'r sectorau cysylltiedig. Mae hyn yn golygu bod angen i ni fynd i'r afael â'r mater ac mae hynny'n golygu deall yn glir ble mae uchelgais y Llywodraeth o ran hyn. Rwy'n gwybod y bydd y Llywodraeth yn pwyntio at y cynllun gweithredu sero net, ac er bod hyn yn gosod y sylfeini, os siaradwch â'r sector addysg bellach, maent yn dal i fod yn y niwl o ran beth yn union y mae'r Llywodraeth eisiau iddynt ei wneud—pa gyrsiau i'w cynnig, ac ati.

Clywsom gan lefarydd y Ceidwadwyr am sgwrs a gafodd gyda darparwr AB. Wel, dywedodd un darparwr AB wrthyf ei bod yn sefyllfa ar hyn o bryd o roi bys yn yr awyr, gweld pa ffordd mae'r gwynt yn chwythu, a gobeithio am y gorau. Nid yw hynny'n fy ngwneud yn obeithiol iawn y byddwn yn mynd i'r afael â'r oedi cynyddol yn yr agenda sgiliau gwyrdd. Mae'n un o'r rhesymau pam rwy'n credu bod angen archwiliad sgiliau blynyddol, a synhwyrais o'r hyn yr oedd yr Ysgrifennydd Cabinet yn ei ddweud ei fod yn meddwl ar hyd yr un llinellau—archwiliad sgiliau sy'n edrych ar ble mae'r bylchau, lle mae'r cyrsiau perthnasol ar gael a lle nad ydynt ar gael, ac yna defnyddio'r data hwnnw fel sail ar gyfer gweithredu. Os felly, mae croeso mawr i hynny.

Nawr, rydych chi wedi sôn am dargedau ac uchelgeisiau ar gyfer prentisiaethau. Wel, os ydym yn cyplysu'r hyn rwyf newydd ei ddweud am gyfeiriad a chynllunio'r gweithlu gyda'r cyhoeddiadau a ddaeth o'r gyllideb ynghylch cyllid prentisiaeth, mae'r darlun hyd yn oed yn waeth. Rydym eisoes wedi ailadrodd y dadleuon ynghylch colli arian yr UE. Nid yw hynny'n tynnu oddi wrth raddfa'r her a'n gallu i'w goresgyn heb ddigon o gapasiti i greu mwy o leoedd prentisiaeth. Rydym wedi crybwyll o'r blaen yr heriau a ddaw yn sgil yr ardoll brentisiaethau hefyd.  

Felly, a gaf i ofyn am rywfaint o eglurder, os gwelwch yn dda, ynghylch i ba gyfeiriad yr ydych yn gweld strategaeth prentisiaethau yn mynd? Rwy'n credu efallai eich bod eisoes wedi cael gwahoddiad gan y grŵp trawsbleidiol prentisiaethau i ddod i un o'n cyfarfodydd. Os nad ydych wedi ei gael, fe wnaf sicrhau eich bod yn cael y gwahoddiad, a chymerwch hwn fel gwahoddiad swyddogol. Mae llawer o ewyllys da ar draws y Siambr hon o ran prentisiaethau i gael hyn yn iawn. O'r cwestiynau a ofynnwyd gan Sam Kurtz yn flaenorol, rwy'n gobeithio bod hynny'n glir iawn. Rydym i gyd yn barod i dynnu i'r un cyfeiriad yma; dim ond cael gwybod i ba gyfeiriad sydd ei angen arnom.

Wrth gwrs, mae Tata Steel yn parhau i fod yn un o'r heriau mwyaf a wynebir yn y portffolio hwn, a dim ond y prynhawn yma cefais i a'm cyd-Aelodau ddeiseb i achub ein diwydiant dur gan weithwyr Unite. Ac rwyf am ddatgan ar gyfer y cofnod, Llywydd, fy mod yn eistedd ar fwrdd pontio Port Talbot. Rwy'n gwybod, fel ambell un ohonom ni yma, ei fod yn ymwybodol iawn o'r sefyllfa. Rwy'n gwybod ei fod hefyd yn adnabod pobl yn y gweithlu yno hefyd. Sut ydym ni fel Senedd, nid yn unig Llywodraeth Cymru, ond sut ydym ni fel Senedd yn parhau i gefnogi'r gweithwyr hynny, fel y mae'n ei nodi yn ei ddatganiad? A oes unrhyw beth y mae angen iddo ei wneud yn wahanol i'w ragflaenydd, er enghraifft? A yw wedi ystyried rhai o'r syniadau a gyflwynwyd gan aelodau Plaid Cymru, fel y syniad a gyflwynwyd gan Adam Price ynglŷn â defnyddio'r system gynllunio i amddiffyn y ffwrneisi chwyth? Byddai croeso mawr i rai sylwadau ganddo ar hynny.

I gloi, Llywydd, rwyf am ddychwelyd at sut yr agorais fy nghyfraniad a'r ffaith nad oes llawer iawn i anghytuno â nhw yn y datganiad hwn. Mae'r hyn mae'n ei ddweud am flaenoriaethu cynhyrchiant rwy'n credu yn bwysig. Mae cyfeirio at gyngor allanol, gweithio gyda'r Swyddfa Ystadegau Gwladol, unwaith eto'n bwysig. Rydym yn gwybod ei bod yn anodd dod o hyd i ddata penodol i Gymru ar yr economi. Mae'r hyn sydd ar goll yma, serch hynny, yn broblem sy'n gyffredin i bron pob un o ddatganiadau Llywodraeth Cymru ac yn enwedig y rhai yr ydym wedi dod i arfer â nhw ym mhortffolio'r economi, a dyna sut yr ydym yn mesur llwyddiant. Roeddwn yn feirniadol iawn o'r genhadaeth economaidd a nodwyd gan ragflaenydd yr Ysgrifennydd Cabinet oherwydd ei bod yn amwys. Nid oedd unrhyw dargedau penodol na mesuradwy. Nid oedd unrhyw synnwyr o sut y byddai'r Llywodraeth yn ceisio ei chyflawni. Dim ond ail-lunio datganiadau, strategaethau a fframweithiau blaenorol oedd yma. Felly, a gaf i ofyn i'r Ysgrifennydd Cabinet gefnu ar y traddodiad hwnnw a bod yn uchelgeisiol, bod yn benodol ac, yn olaf, amlinellu sut y bydd yn ceisio mesur llwyddiant o'i gymharu â'r weledigaeth a amlinellodd y prynhawn yma?

Diolch i Luke Fletcher am y sylwadau yna ac am y croeso cychwynnol, o leiaf, a roddodd i'r datganiad a'r tir cyffredin a nododd. Byddwn yn anghytuno ag ef mewn cysylltiad â'i sylwadau agoriadol. Gallwch weld mewn unrhyw nifer o'r dulliau yr ydym wedi'u mabwysiadu dros y blynyddoedd ddull clir o ymdrin â'r blaenoriaethau y byddwn yn eu cynnig yn yr economi yng Nghymru. Felly, y cynllun gweithredu gweithgynhyrchu, soniodd ei hun am y cynllun gweithredu sgiliau sero net, sy'n dal yn ei gamau cynnar, ac roeddwn i mewn coleg yn, rwy'n credu, etholaeth Sam Kurtz yn ddiweddar iawn—etholaeth Paul Davies, mewn gwirionedd, maddeuwch i mi—pan oeddwn i'n trafod gyda'r coleg y berthynas agos sydd ganddyn nhw gyda'r sector ynni adnewyddadwy lleol, a oedd yn cefnogi prentisiaethau a darpariaeth sgiliau, ac roeddent yn dangos dealltwriaeth fanwl a soffistigedig iawn o anghenion y sectorau y maent yn eu blaenoriaethu yn y rhan honno o Gymru. Mae'r math hwnnw o weithio agos rhwng y sector a darparwyr addysg bellach yn hanfodol er mwyn gallu gwneud cynnydd yn yr hyn sydd, wedi'r cyfan, yn sector sy'n newid yn gyflym iawn. Ac weithiau, nid yw'n ymwneud â chymhwyster newydd, mae'n ymwneud ag addasu sgiliau presennol i gyd-destun newydd, gan sicrhau y gellir eu cymhwyso yn y ffordd honno. Mae hynny'n rhan o'r rheswm pam mae'r cyfrifon dysgu personol wedi'u teilwra tuag at sgiliau sero net a sgiliau digidol er mwyn annog darpariaeth drwy golegau AB i gefnogi'r sectorau hynny.

Mae cyngor da i'r Llywodraeth yn adolygiad Lusher, a edrychodd ar y ddarpariaeth sgiliau i'r dyfodol, yn y ffordd yr oedd Luke Fletcher yn awgrymu y dylem fwrw ymlaen. Rydym wedi ymateb i hynny mewn ffordd groesawgar iawn. Rwy'n credu bod cyfle i alinio blaenoriaethau economaidd, darpariaeth sgiliau, darpariaeth prentisiaethau, y soniodd amdanynt, a sut rydym yn darparu addysg a hyfforddiant galwedigaethol, fel ei fod yn gyfanwaith di-dor. Rwy'n credu bod hynny'n dod yn fwyfwy pwysig yn y sectorau hynny o'r economi sy'n datblygu'n gyflym, fel y mae hwn. Ond rwy'n credu ei bod yn iawn dweud bod gallu gwneud hynny'n hanfodol er mwyn gallu manteisio ar y cyfleoedd hynny yn y dyfodol.

Nid wyf yn credu y gall rhywun ddiystyru—efallai nad oedd yn ei ddiystyru—arwyddocâd effaith colli cyllid yr UE ar ein dull o gefnogi sgiliau a chefnogi prentisiaethau; mae wedi gwneud gwahaniaeth enfawr i'r pwysau ar y Llywodraeth. Ac mae ein huchelgeisiau yn dal i fod fel yr oedden nhw; maen nhw mor gryf ag erioed, fel y dywedais yn fy atebion cynharach i gwestiynau. Felly, yr her sy'n ein hwynebu yw sicrhau bod hynny'n cael ei ariannu i'r graddau mwyaf posibl. Rydym wedi bod â heriau yn y gyllideb, ond bydd yr Aelod hefyd yn gwybod ein bod wedi dod o hyd i arian ychwanegol i adfer rhai o'r toriadau hynny, gan ein bod yn gweld pa mor bwysig yw'r ddarpariaeth brentisiaeth.

Hoffwn gydnabod y ddeiseb a gyflwynwyd heddiw gan Unite ar ran gweithwyr dur ym Mhort Talbot. Credaf ei bod yn gwbl hanfodol ein bod yn gwneud popeth o fewn ein gallu fel Senedd, yn ogystal â'r gwaith y byddwn yn ei wneud fel Llywodraeth, i sicrhau bod hyn yn parhau'n glir iawn ar yr agenda ar gyfer y cyhoedd yng Nghymru, ac i bobl ddeall, yng Nghymru ac ar draws y DU, effaith colli capasiti cynhyrchu dur sylfaenol fel sector sylfaenol yn ein heconomi. Bydd yn weithred eithriadol o hunan-niweidio economaidd i Lywodraeth y DU ganiatáu i hyn ddigwydd, a bydd yn cyffwrdd â bywydau pob un ohonom mewn ffordd nad wyf yn siŵr fod pawb yn ei deall eto. Felly, rwy'n credu y byddai ymdrech ar y cyd i atgoffa pobl o'r effaith, nid yn unig ar y gweithwyr ac ar eu cymunedau, ond ar economi Cymru a'r DU, rwy'n credu, yn cyfrannu’n sylweddol at hynny.

Rwy'n ddiolchgar i'r Ysgrifennydd Cabinet am ei ddatganiad y prynhawn yma a'i sylwadau yn benodol ynghylch y diwydiant dur a'i gefnogaeth barhaus i'r diwydiant dur. Ysgrifennydd Cabinet, mae fy nghymuned yn falch o'n treftadaeth weithgynhyrchu. Rydym yn parhau i ddenu gweithgynhyrchu uwch-dechnoleg oherwydd ffactorau fel y gweithlu medrus iawn a chystadleurwydd y cadwyni cyflenwi. Mae gennym hefyd allu ymchwil a datblygu yn y Ganolfan Ymchwil Gweithgynhyrchu Uwch ym Mrychdyn, sy'n hanfodol i weithiau fel prosiect Airbus, Wing of Tomorrow. Fodd bynnag, ni allwn gymryd unrhyw beth yn ganiataol. Wrth i ni edrych tuag at ddyfodol carbon niwtral, mae cyflogwyr mawr yn edrych ar y cadwyni cyflenwi a'u gallu i ddatgarboneiddio. I gyflenwyr, bydd eu gallu i ddatgarboneiddio yn dibynnu ar y gefnogaeth sydd ar gael. Ysgrifennydd Cabinet, pa gymorth ydych chi'n ei ragweld sydd ar gael, a pha gymorth sydd ei angen yn y maes penodol hwn? Diolch.

Diolch i Jack Sargeant am hynna. Mae'n iawn i ddweud bod hyn yn rhan hanfodol o'n mantais gystadleuol yn y dyfodol, ein gallu i sicrhau bod pob rhan o'n heconomi yn cael ei datgarboneiddio a bod gennym economi wirioneddol gynaliadwy i'r dyfodol. Bydd arwain y ffordd ar hynny, lle bynnag y gallwn, yn rhoi'r fantais honno inni. Mae'n iawn i ddweud y bydd buddsoddwyr mewn sectorau yr ydym yn poeni llawer amdanynt, mewn sectorau yr ydym eisiau eu hehangu yng Nghymru, yn edrych ar hynny. Rwyf wedi cael fy nharo, wrth ddarllen manylion mân y portffolio, cymaint yw'r gefnogaeth a ddarparwn—drwy'r banc datblygu, trwy Busnes Cymru a thu hwnt—sy'n dod drwy lens cynaliadwyedd ac yn sicrhau bod cyflogwyr a busnesau yn datgarboneiddio. Mae darn o waith ar y gweill ar hyn o bryd a fydd yn darparu arweiniad pellach, gobeithio, defnyddiol iawn, arweiniad ymarferol iawn, i fusnesau ledled Cymru o ran y math o gadwyni cyflenwi y mae Jack Sargeant yn sôn amdanynt, a fydd yn darparu'r cymorth ymarferol ychwanegol hwnnw yn ogystal â'r cyllid a ddarparwn. A byddwn yn ceisio darparu, drwy'r banc datblygu ac eraill, gynyddu cyllid, fel y mae adnoddau'n caniatáu, er mwyn cefnogi busnesau i wneud hynny.

A gaf i hefyd groesawu'r Ysgrifennydd Cabinet i'w rôl newydd? Fel Cadeirydd Pwyllgor yr Economi, Masnach a Materion Gwledig, edrychaf ymlaen at graffu arno ef a'i swyddogion wrth symud ymlaen. Yn wir, bydd yr Ysgrifennydd Cabinet yn ymuno â'r pwyllgor bore yfory i roi tystiolaeth i ymchwiliad y pwyllgor i Fanc Datblygu Cymru. 

Mae'r datganiad heddiw yn nodi blaenoriaethau economaidd yr Ysgrifennydd Cabinet, ac mae'n dweud ychydig mwy wrthym am gyfeiriad y daith dros y misoedd nesaf. Fel y dywedwyd eisoes gan fy nghyd-Aelod, Samuel Kurtz, mae ystadegau diweddaraf y farchnad lafur yng Nghymru wedi datgelu cynnydd sylweddol mewn anweithgarwch economaidd a gostyngiad sylweddol mewn cyflogaeth o'i gymharu â gweddill y DU, ac mae'r ystadegau hyn, yn wir, yn peri pryder mawr. Mae'r Ysgrifennydd Cabinet wedi dweud wrthym heddiw am rai o'i gynlluniau ar gyfer ei adran wrth symud ymlaen, ond fel Luke Fletcher, byddwn yn ddiolchgar pe gallai ddweud wrthym sut y bydd yn monitro ei bolisïau i sicrhau eu bod yn gweithio ac yn cyflawni canlyniadau go iawn. Rhaid i bolisïau gynhyrchu canlyniadau, a rhaid adolygu a phrofi eu heffeithiolrwydd, felly efallai y gallai ddweud mwy wrthym am sut y mae'n bwriadu gwneud hynny yn benodol yn ei rôl newydd.

Rwy'n cytuno â'r hyn a ddywedodd yr Aelod. Does gen i ddim llawer o ddiddordeb mewn mewnbynnau; mae gen i lawer mwy o ddiddordeb mewn canlyniadau o'r polisïau rydyn ni'n eu cyflwyno. Byddai'n well gen i gael fy mesur ar y rheini yn hytrach na'r mewnbynnau, felly rwy'n derbyn pwynt yr Aelod.

O ran cyflogadwyedd yn benodol, mae data da iawn am effeithiolrwydd yr ystod o bolisïau yr ydym wedi'u cefnogi yng Nghymru ers blynyddoedd lawer, ac mae hynny, fel y gwyddoch rwy'n siŵr, o edrych ar y tueddiadau yn nata'r SYG ers nifer o flynyddoedd, wedi dangos canlyniadau cadarnhaol iawn o ran cyflogadwyedd, Ond mae galw parhaus ar adeg o bwysau ariannol cynyddol. Mae hynny'n her i ni fel Llywodraeth, ond ein tasg wrth ailgynllunio ac adfywio'r gefnogaeth honno yw sicrhau, fel y mae angen i bob llywodraeth ei wneud, fod y gefnogaeth a ddarparwn yn briodol ar gyfer anghenion ein heconomi ar unrhyw adeg benodol. Mae'n iawn i ddweud y bydd y data y mae'n cyfeirio ato yn ei gwestiwn yn rhan bwysig o'r sylfaen dystiolaeth ar gyfer sut rydym yn bwrw ymlaen â'r rhaglen gymorth honno, a diwygio'r rhaglen honno. Gobeithio, dros yr wythnosau nesaf, y byddwn yn gallu trafod mwy o hynny yn fanwl yn y Siambr wrth i'r gwaith hwnnw ddwyn ffrwyth.

Dwi'n falch iawn eich bod chi wedi crybwyll y Gymraeg yn eich datganiad, rhywbeth wnaeth y Prif Weinidog ddim ei wneud pan wnaeth o wneud ei ddatganiad blaenoriaethau yr wythnos diwethaf, a sylwyd ar hynny gan nifer o bobl. Tra'n cytuno o ran eich sylwadau o ran cymunedau Cymraeg, yn amlwg fe ddylai'r iaith fod yn plethu i mewn i'ch holl flaenoriaethau economaidd. Felly, allwch chi amlinellu sut byddwch yn sicrhau hynny, ac a fyddwch chi'n rhoi datganiad cyffelyb yn fuan yn amlinellu eich blaenoriaethau o ran y Gymraeg?

Bydd elfen o gysondeb, o ran fy mlaenoriaethau gyda pholisi'r Gymraeg, gyda'r hyn sydd wedi bod yn y gorffennol, ond byddaf i'n hapus iawn i dderbyn gwahoddiad neu argymhelliad yr Aelod i wneud datganiad pellach os gwnaiff y Llywydd ganiatáu hynny.

O ran polisi'r Gymraeg a'r economi, yr hyn roeddwn i eisiau ei nodi oedd pa mor bwysig yw'r cyfle nawr o gael y ddau bortffolio ynghyd i allu sicrhau, fel mae Heledd Fychan yn dweud, ein bod ni'n plethu ac yn gwau'r Gymraeg drwy'r ystyriaethau economaidd yn ehangach. Mae Arfor yn bwysig, ac mae gwaith y comisiwn yn bwysig o ran cefnogi cymunedau sy'n gadarnleoedd, fel y byddem ni'n arfer eu galw nhw, ond mae wir yn bwysig bod hyn yn elfen dros yr economi yn gyfan gwbl. Mae elfennau cryf o hynny o ran y ddarpariaeth sgiliau, o ran y ddarpariaeth prentisiaethau, a gweithio gyda'r Coleg Cymraeg Cenedlaethol ac ati. Ac mae'r peth yn fwy integredig nawr bod y ddau yn yr un portffolio, felly bydd cyfleoedd pwysig, dwi'n credu, yn dod yn sgil hynny.

Mae economi Cymru dan bwysau mewn sectorau cyflog uchel fel gwyddorau bywyd, TGCh a gwasanaethau proffesiynol, sy'n un o'r rhesymau dros y gwerth ychwanegol gros isel a'r cyflog canolrif isel. Mae Belfast a Chaeredin yn y 12 dinas orau yn y DU ar gyfer TGCh, ond nid yw Abertawe a Chaerdydd yn eu plith. Mae dinasoedd llai Lloegr fel Caerfaddon a threfi fel Reading hefyd yn y 12 uchaf. Yr hyn sydd ei angen ar ein heconomi yw mwy o gyfranogiad prifysgolion Cymru wrth ddatblygu cyflogaeth yn y sectorau hynny, yn enwedig gwyddorau bywyd; strategaeth twf TGCh i sicrhau bod gan Gymru ei chyfran o swyddi TGCh; ac adleoli swyddi gwasanaeth sifil ymhellach, ar bob lefel, o Lundain a de-ddwyrain Cymru. Mae'r Gweinidog, fel fi, yn ymwybodol iawn o bwysigrwydd hanfodol y DVLA, yr asiantaeth pensiynau a'r gofrestrfa tir i'n heconomi yn rhanbarth bae Abertawe, gan ddod â swyddi cyflog cymharol uchel. Mae angen i ni barhau i wneud haearn a dur er mwyn sicrhau parhad diwydiant dur integredig yng Nghymru. A yw'r Gweinidog yn cytuno â'm dadansoddiad a'r atebion a awgrymais?

Diolch yn fawr Mike Hedges. A gaf i fynd at y pwynt ar ddechrau ei gwestiwn mewn cysylltiad â'r sectorau allweddol hynny y soniodd amdanynt? A dweud y gwir, nodwedd rhai o'r llwyddiannau a gawsom yn y sectorau hynny yw'r berthynas rhwng sylfaenwyr rhai o'r busnesau hynny a oedd wedyn ar ôl astudio mewn prifysgolion yng Nghymru—naill ai yn dod yn ôl i Gymru i sefydlu busnes neu'n sefydlu busnes ar ôl graddio. Maent wedi bod, fel y disgrifiodd nhw, rwy'n credu, mewn sectorau gwerth uchel. Dyma'r pwynt yr oeddwn yn ei wneud yn fy natganiad. Rwy'n credu bod potensial sylweddol yn y ffordd yr ydym wedi'i dangos mewn cysylltiad â lled-ddargludyddion cyfansawdd, lle mae stori lwyddiant gref wrth sicrhau bod yna aliniad agos rhwng y Llywodraeth, prifysgolion, busnesau, buddsoddwyr ac entrepreneuriaid ynghylch nifer fach o flaenoriaethau economaidd allweddol. Mae tystiolaeth gref bod hynny'n galluogi cwmnïau sy'n gallu cynnig cyflogaeth dda sy'n talu'n dda i dyfu, a byddant yn straeon llwyddiant Cymreig. Felly, dyna'r rhesymeg y tu ôl i hyrwyddo'r dull hwnnw, a chredaf y byddai'n cytuno â hynny.

Daeth y Dirprwy Lywydd i’r Gadair.

Byddaf i, fel chi, yn edrych ymlaen at Lywodraeth y DU sydd â strategaeth ddiwydiannol, nad oes gennym ni ar hyn o bryd. Mae'n ymddangos i mi nad yw rhoi arian i golli swyddi heb sicrhau eich bod yn mynd i'w cael yn ôl ac ymrwymiadau cadarn i'w cadw mewn gwirionedd yn strategaeth ar gyfer unrhyw beth.

Roedd Tony Blair yn enwog am sôn am bwysigrwydd addysg, addysg, addysg. Rwy'n gobeithio y byddwch chi, Ysgrifennydd Cabinet, yn canolbwyntio ar sgiliau, sgiliau, sgiliau, oherwydd eu bod yn hanfodol i'ch holl flaenoriaethau eraill, mae'n ymddangos i mi—gwella cynhyrchiant, mewnfuddsoddi, a chyflawni'r cyfleoedd wrth bontio i sero net. Clywais eich bod yn dweud bod y cynllun sgiliau sero net yn ei gamau cynnar, ac rwy'n croesawu eich ymrwymiad i ganlyniadau, nid mewnbynnau.

Gwnaed gwaith gwych gan leoedd fel Coleg Llandrillo ar brentisiaethau, yr amharwyd arno yn anffodus, i ddathlu  bod llawer o bobl fedrus wedi graddio yn gynharach eleni. Felly, sut ydych chi'n bwriadu alinio eich blaenoriaethau economaidd, darpariaeth sgiliau, a'n cynnig addysg alwedigaethol yn ddi-dor? Fy nealltwriaeth yw—

Jenny, mae'n rhaid i chi orffen. 

—nad oes ond tair fframwaith cymeradwy ar gyfer prentisiaethau gradd: adeiladu, peirianneg, a TG. Mae'r rhain i gyd yn bwysig, ond dynion yw'r mwyafrif o'r prentisiaid.

Jenny, mae angen i chi orffen, os gwelwch yn dda.

A oes angen i chi ddeddfu i ddatblygu gradd mewn gofal, gradd mewn gweinyddu gwasanaethau cyhoeddus, neu radd mewn sgiliau sydd eu hangen i ailgynllunio ein ffyrdd i ddiwallu anghenion pob defnyddiwr yn well?

Diolch yn fawr, Jenny.

Mae'r rhain yn hanfodol i wella cynhyrchiant yn ein gwasanaethau cyhoeddus.

Diolch i Jenny Rathbone am hynna. Rwy'n credu, yn flaenorol, fy mod wedi dweud mai addysg yw'r polisi economaidd gorau. Rwy'n credu ei fod wrth wraidd rhoi'r cyfleoedd hynny i bobl drwy gydol eu bywydau. Mae yna brentisiaethau gradd eraill, gyda llaw, ond rwy'n credu bod achos bob amser dros sicrhau ein bod yn defnyddio'r ymyrraeth bolisi honno i fynd i'r afael ag anghenion ein heconomi, felly byddwn yn parhau i adolygu hynny.

Fel roeddwn i'n dweud, un o fy uchelgeisiau yn y portffolio hwn—ar ôl dod o'r portffolio addysg, deallais rai o ddimensiynau'r polisi o'r safbwynt hwnnw—yw bod mwy o botensial i ni alinio'r cynnig addysg cyn-16 â'r sgiliau a'r blaenoriaethau economaidd. Byddaf yn edrych ymlaen at wneud hynny, gyda fy nghyd-Ysgrifennydd, yr Ysgrifennydd Cabinet dros Addysg, dros y misoedd nesaf. Soniais am adolygiad Lusher yn gynharach, ac wrth wraidd yr hyn yr oedd Sharron Lusher yn ei argymell i ni fel Llywodraeth yw bod gennym ddull gweithredu cenedlaethol ar gyfer hynny, ac rwy'n credu bod llawer i'w ganmol yn y dull hwnnw.

Fe sonioch chi am Goleg Llandrillo, ac roeddwn i yno ychydig wythnosau yn ôl gyda Carolyn Thomas, yn siarad â'r prentisiaid ifanc yno am eu gobeithion ar gyfer y dyfodol. Roedden nhw'n gweithio ar ynni adnewyddadwy a thyrbinau gwynt ac ati, ac mae'r cyffro rydych chi'n ei deimlo wrth siarad â phobl ifanc sy'n dechrau eu gyrfaoedd mewn sector a fydd yno tan ddiwedd eu hoes gwaith a thu hwnt yn gwbl gyffrous, a dyna pam rydyn ni mor ymrwymedig i sicrhau bod gan bobl ifanc yng Nghymru fynediad at y prentisiaethau hynny.

Ac yn olaf, Vikki Howells.

Diolch, Dirprwy Lywydd, a diolch, Ysgrifennydd Cabinet, am eich datganiad heddiw, sy'n cyffwrdd â llawer o faterion sy'n allweddol i ysgogi ein heconomi yn ei blaen. Nodaf eich cyfeiriad at yr angen i ddarparu mwy o gyfleoedd ar gyfer gwaith sy'n talu'n dda, ac mae hyn yn cyd-fynd yn agos â dau adroddiad proffil uchel diweddar: adroddiad y Gynghrair Cymunedau Diwydiannol, 'Mwy o Swyddi, Gwell Swyddi, Yn Nes at Gartref'; a 'Cyflwr y Meysydd Glo 2024', a gomisiynwyd gan Ymddiriedolaeth Adfywio'r Meysydd Glo. Ysgrifennydd Cabinet, pa ddadansoddiad y gallech fod wedi'i wneud o'r ddau adroddiad hyn, a sut allai eu canfyddiadau eich cynorthwyo gyda'r strategaethau rydych yn bwriadu eu datblygu ar gyfer cymoedd y de yn benodol?

Yn ail, nodaf eich bod yn cyfeirio at sut mae mentrau cydweithio yn cynnig y cyfle gorau o lwyddo. Y mis hwn lansiodd prifddinas-ranbarth Caerdydd ei menter Cymoedd y Gogledd, rhaglen fuddsoddi £50 miliwn sy'n canolbwyntio ar fusnesau sydd â photensial o dwf uchel, mewn ymdrech i helpu i drawsnewid cymoedd y gogledd. Felly, sut all Llywodraeth Cymru ymgysylltu â'r rhaglen hon i helpu i sicrhau ei bod yn cyd-fynd â blaenoriaethau Llywodraeth Cymru ac yn sicrhau'r canlyniadau gorau un i'r cymunedau hynny?

Diolch i Vikki Howells am y cwestiynau pwysig yna. Nid wyf wedi darllen y ddau adroddiad y cyfeiriodd atynt eto, ond gwn am y gwaith y mae'n ei wneud mewn cysylltiad â hen gymunedau'r maes glo, felly fe wnaf sicrhau fy mod yn darllen y rheini. Rwy'n credu bod dull sy'n seiliedig ar le o ran ein hymyriadau, yn enwedig ynghylch rhai o gymunedau'r Cymoedd, yn hanfodol, ac rwy'n credu ei bod hi'n iawn i nodi gwaith prifddinas-ranbarth Caerdydd. Rwy'n credu mai gweithio law yn llaw—Llywodraeth Cymru, llywodraeth leol a Llywodraeth y DU—yw'r ffordd orau o allu cyflawni ein huchelgeisiau economaidd. Rydym yn falch iawn o'r gwaith a wnawn fel partneriaid ym mhrifddinas-ranbarth Caerdydd, ac yn wir yn y bargeinion twf eraill ledled Cymru. Credaf mai dyna'r ffordd orau o sicrhau ein bod yn gallu cyfleu i bobl, yng Nghymru a thu allan i Gymru, ein huchelgais i wneud Cymru y rhan orau o'r DU i fuddsoddi ynddi ac i weithio ynddi hefyd.

Diolch i Ysgrifennydd y Cabinet.