Mae enghreifftiau diweddar yn dangos yn glir pam mae angen i bwerau statudol Comisiynydd y Gymraeg ymestyn i gynnwys y sector breifat, gan ddechrau efo’r banciau. Mae agwedd sarhaus banc HSBC yn dangos yn glir pam na ellir dibynnu ar ewyllys da i barchu hawliau siaradwyr Cymraeg.

Ar ddiwedd y 1970au, mi oeddwn i yn aelod o senedd Cymdeithas yr Iaith Gymraeg. Buom yn ymgyrchu’n frwd i gael cwmnïau mawr—banciau a bragdai—i weithredu yn ddwyieithog. Bryd hynny, roedd banc y Midland yn cael ei ddefnyddio fel enghraifft o arfer da. Banc y Midland ydy HSBC erbyn hyn, wrth gwrs, ond daeth tro ar fyd.

Mae gen i gyfres o e-byst sy’n tanlinellu agwedd negyddol, di-hid ac, yn wir, trahaus, yr HSBC presennol tuag at y Gymraeg.