Part of the debate – Senedd Cymru am 5:27 pm ar 30 Ionawr 2024.
Diolch. Felly, fe godoch chi ychydig o gwestiynau a phwyntiau yna; fe geisiaf ateb pob un ohonyn nhw. Rwy'n credu eich bod chi'n iawn am optimistiaeth, mae'n anodd iawn. Mae cymaint o heriau, ac mae'n ymddangos bod yr heriau wedi digwydd un ar ôl y llall, onid ydyn nhw, dros y blynyddoedd diwethaf? Ac, yn amlwg, mae'r her o gyllideb Llywodraeth Cymru gwerth £1.3 biliwn yn llai na phan gafodd ei gosod, yn ôl yn 2021, yn enfawr, ac rydym i gyd wedi gorfod dioddef toriadau ac, fel y gwyddoch chi, mae fy mhortffolio i wedi cael ei dorri, ac mae bwyd a diod yn rhan o fy mhortffolio, ac, yn anffodus—rydym yng nghanol y gwaith craffu ar y gyllideb ddrafft ar hyn o bryd—mae'n debygol y bydd yn amlwg y bydd yn rhaid i'r rhan honno o'r portffolio ddioddef ei siâr o doriadau.
Un peth y byddwn i eisiau ei warchod yw BlasCymru. Felly, ni fydd un y flwyddyn ariannol nesaf hon, felly, yn amlwg, ni fydd hynny'n cael effaith. Ond bydd effaith ar ymweliadau datblygu masnach ac ati, ond gobeithio y bydd hyn am flwyddyn yn unig. Rwy'n gobeithio y bydd mwy o arian y flwyddyn nesaf, er mwyn gallu codi i'r lefel yr ydym wedi bod arni. Mae hefyd yn dda, rwy'n credu, i adnewyddu. Felly, er enghraifft, mae gennym bresenoldeb yn Gulfood yn Dubai bob amser—mae gennym nifer o gwmnïau bwyd a diod o Gymru yno bob amser. Felly, mae'n bwysig iawn eich bod chi'n gwrando ar y cwmnïau hynny i glywed beth yw'r adenillion o fuddsoddi, oherwydd dyna sut rydych chi'n ei fonitro. Felly, i mi, Blas yw ein digwyddiad blaenllaw yn sicr. Nid yw'n rhad; dyma'r digwyddiad drutaf yr ydym ni, fel Llywodraeth, yn ei ariannu. Ac, yn amlwg, dydyn ni ddim yn cael unrhyw beth yn ôl—dyma ein bwyd a'n diod ni. Ond pan glywch chi am werth £38 miliwn o archebion newydd a busnes newydd a busnes posib—. Ac mae'n wych cerdded o gwmpas y froceriaeth honno a gweld y sgyrsiau hynny. Mae'n debyg eich bod wedi fy nghlywed yn dweud o'r blaen—mae'n seiliedig ar 'speed dating,' ac maen nhw i gyd yn mynd mor hir, ac mae'r prynwyr yn dweud, 'Rydych chi'n gwybod bod gennych chi'r amser hwnnw gyda'r person hwnnw a'ch bod chi'n gwneud y gorau ohono', ac ni fyddech chi'n gallu cael y nifer yna o gysylltiadau dros gyfnod o amser. Felly, byddwn yn sicr yn amddiffyn BlasCymru, oherwydd, i mi, mae'r adenillion o fuddsoddi mor sylweddol.
Rwy'n clywed yr hyn rydych chi'n ei ddweud am ddigwyddiadau rhithwir, ond mewn gwirionedd y cwmnïau bwyd a diod sydd wedi bod yn dweud wrthyf eu bod yn credu bod hynny'n werth chweil. A wyddoch chi, mae'n debyg bod dynwarediad rhad yn gywir—fel y dywedwch, allwch chi ddim blasu bwyd a diod o Gymru. Fodd bynnag, os ydyn nhw'n dweud wrthym ei bod yn werth chweil, nid yw hynny'n costio llawer. Felly, rwy'n credu y byddem yn parhau i wneud y rheini, yn enwedig tra bo cyllidebau wedi'u cyfyngu.
Dydw i erioed wedi gwneud llawer gyda Llywodraeth y DU a'u—. Yn amlwg, mae ganddyn nhw jac yr undeb ar eu holl 'Best is' neu beth bynnag. Rwy'n angerddol iawn dros sicrhau bod ein bwyd a'n diod ni o Gymru, sydd wedi'i labelu mor glir, fel y dywedwch chi, gyda'r ddraig ac ati, yn cael eu diogelu. Rwy'n credu y gallwn barhau i wneud hynny. Rydyn ni'n gweld mwy o fanwerthwyr mawr, mwy o archfarchnadoedd mawr—. Anaml iawn y byddwch chi'n mynd i archfarchnad yng Nghymru a ddim yn gweld ambell eitem o fwyd a diod o Gymru, ac mae'n sicr yn bwysig ein bod ni'n parhau i wneud hynny.
Es i i wobrau Cymdeithas Goginio Cymru nos Fercher diwethaf yn ôl yng Nghanolfan Gynadledda Ryngwladol Cymru, ac roedd yn dda iawn. Yno, mae gennych uwch-gogydd Cymru, cogydd iau Cymru a sgiliau eraill hefyd, ond i weld y gwaith maen nhw'n ei wneud gyda'n pobl ifanc—. Mae rhai ohonynt yn ifanc iawn, iawn ac nid yw'n waith hawdd gweithio yn y ceginau a chynhyrchu'r bwyd anhygoel hwn. Ond roedd mor dda gweld y brwdfrydedd ac rydym eisiau gwneud popeth o fewn ein gallu i annog. Dyma un o'r sectorau mwyaf, yn amlwg, yng Nghymru. Mae'n cyflogi 0.25 miliwn o bobl o'r fferm i'r fforc, fel y gwyddoch, a'n sector bwytai a lletygarwch. Felly, mae'n bwysig iawn ein bod yn parhau, a phan oeddwn yn BlasCymru, daeth grŵp o brentisiaid draw i weld beth oedd ar gael, a llwyddais i gael 10 munud gyda nhw, ac roedd y brwdfrydedd oedd ganddyn nhw ynghylch y sector yn wych. Ac unwaith eto, mae'n rhan o'r weledigaeth honno ar gyfer y diwydiant bwyd a diod sydd gennym ni.