6. Datganiad gan y Gweinidog Materion Gwledig a Gogledd Cymru, a'r Trefnydd: BlasCymru

Part of the debate – Senedd Cymru am 5:23 pm ar 30 Ionawr 2024.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Llyr Gruffydd Llyr Gruffydd Plaid Cymru 5:23, 30 Ionawr 2024

(Cyfieithwyd)

Diolch, a diolch yn fawr, Gweinidog, am eich datganiad. Ffigurau eithaf trawiadol, mae'n rhaid i mi ddweud, o ran y cyfraniad y mae'r sector yn ei wneud, ac wrth gwrs nid oes amheuaeth fod y sector bwyd a diod yn gwneud cyfraniad economaidd, cymdeithasol, amgylcheddol a diwylliannol sylweddol i lesiant yng Nghymru. Ac mae'r themâu, rwy'n credu, o wydnwch, arloesedd ac optimistiaeth i'w croesawu'n fawr, er y byddwn yn adleisio pryderon efallai fod optimistiaeth ar hyn o bryd yn anodd, o gofio bod holl dirwedd cefnogaeth, nid yn uniongyrchol i'r sector bwyd a diod ehangach, ond yn enwedig i gynhyrchwyr cynradd, yn edrych yn heriol. Byddwn yn ailadrodd y pryderon a wnaed gan yr NFU heddiw mewn datganiad a gyflwynwyd ganddynt yn gofyn i'r Llywodraeth ailystyried nifer o agweddau ar y cynigion, ond gallwn ddod yn ôl at hynny pan fyddwch yn rhoi datganiad i ni ar y cynllun ffermio cynaliadwy.

Rwyf eisiau dewis un darn, rydych yn dweud yn y datganiad:

'Wrth wraidd BlasCymru mae broceriaeth rhwng busnesau bwyd o Gymru a phrynwyr domestig a rhyngwladol mawr. Credwn y gall y Llywodraeth chwarae rhan weithredol wrth gefnogi busnesau bwyd.'

Ond, wrth gwrs, rydym yn wynebu cyfnod sydd bellach yn un o adnoddau prin, felly i ba raddau y mae'r adnoddau prin hynny yn mynd i ffrwyno'r dylanwad hwnnw a chyfyngu ar y rôl y gall y Llywodraeth ei chwarae wrth helpu i dyfu'r sector? Pa sicrwydd allwch chi ei roi i ni na fydd toriadau posib yn mygu twf a welsom yn ystod y cyfnod diweddar? Rydych chi'n dweud bod eich buddsoddiad yn BlasCymru a'r holl raglenni cymorth rydych chi'n eu cynnig yn cael ei ad-dalu sawl gwaith drosodd. Wel, wrth gwrs, y mae, ond po leiaf sy'n cael ei roi ymlaen llaw, y lleiaf sy'n dod yn ôl allan o ran adenillion ar fuddsoddi.

Clywais chi, mewn tystiolaeth i Bwyllgor yr Economi, Masnach a Materion Gwledig, pan oedd eich cyllideb yn destun craffu, yn sôn efallai y byddai'n rhaid i'ch dull o weithredu newid a byddai'n rhaid i chi edrych ar wahanol ffyrdd o fynd i'r afael â phethau. Roeddech chi'n sôn am y posibilrwydd, er enghraifft, o gynnal digwyddiadau masnach ac allforio rhithwir. Nawr, dwi ddim yn siŵr y gallwch chi flasu caws o Gymru yn rhithiol, na'i olchi i lawr gyda chwrw iawn o Gymru yn rhithiol. Mae'n teimlo fel dipyn o ddynwarediad rhad. Rwyf eisiau cael fy argyhoeddi mai dyna'r dull gorau, neu hyd yn oed ei fod yn ddull werth chweil—gallwch fy mherswadio fel arall, rwy'n siŵr. Felly, i ba raddau y byddwn ni wir yn defnyddio rhai o'r dulliau hynny, yn hytrach na rhai o'r dulliau eraill sydd wedi profi eu hunain yn ystod y blynyddoedd diwethaf efallai? Ac, wrth gwrs, a yw hynny'n golygu y bydd yn rhaid i ymdrechion Cymru ddefnyddio sail mentrau Llywodraeth y DU? Ac os yw hynny'n wir, yna sut ydym ni, o fewn yr amgylchedd hwnnw, yn amddiffyn uniondeb y brand Cymreig a'r ddraig Gymreig?

Fe wnaethoch chi siarad cryn dipyn, fe wnaethoch chi ymhelaethu cryn dipyn, am sgiliau. Wel, sut ydyn ni felly'n sicrhau, yn yr hinsawdd yma, y bydd yna lif o sgiliau yn dod drwodd? Mae nifer o raglenni hyfforddi wedi cael eu crybwyll yn eich datganiad—ydyn nhw'n cael eu diogelu ar gyfer y dyfodol? Ac a allwch chi roi sicrwydd i ni—? Oherwydd, yn amlwg, mae bwyd yn cyffwrdd nifer o bortffolios gweinidogol yma: economi a thwristiaeth fel ei gilydd, iechyd a phethau eraill. Felly, dywedwch wrthym am y gwaith trawslywodraethol a allai fod yn digwydd, oherwydd mae angen i ni, yn yr amgylchedd economaidd hwn, wneud i bob £1 weithio mor galed â phosibl, a byddai cael dull trawslywodraethol, rwy'n credu, yn helpu i gadw'r sector ar y trywydd cadarnhaol y mae arno.