3. Datganiad gan y Prif Weinidog: Adroddiad terfynol y Comisiwn Annibynnol ar Ddyfodol Cyfansoddiadol Cymru

Part of the debate – Senedd Cymru am 3:16 pm ar 30 Ionawr 2024.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Alun Davies Alun Davies Llafur 3:16, 30 Ionawr 2024

(Cyfieithwyd)

Rwy'n ddiolchgar i'r Prif Weinidog am y datganiad y prynhawn yma. Mae hi'n ddogfen ddiddorol a heriol. Mae hi'n ddogfen ddifrifol sy'n herio pob un ohonom, gan gynnwys, rwy'n meiddio dweud, y Ceidwadwyr, i feddwl o ddifrif am y materion hyn. Ac mae hi'n eistedd ochr yn ochr â chomisiwn Thomas fel cyfraniad difrifol at lywodraethu yn ein gwlad i'r dyfodol. Ac ni ellir diystyru'r dogfennau hynny, na'r dystiolaeth honno, na'r dadleuon hynny yn y Siambr ar brynhawn dydd Mawrth. Mae'n rhaid eu cymryd nhw o ddifrif ac ymgysylltu â nhw. Ac rwy'n gobeithio y bydd gwrthblaid Geidwadol yn gallu gwneud hynny ryw ddiwrnod.

Ond yr hyn y mae angen i ni ei wneud yw edrych tuag at Deyrnas Unedig wahanol, Prif Weinidog. A'r cwestiwn sydd gennyf i ar eich cyfer chi yw: sut ydym ni am wynebu'r her o ran ymgysylltu â'r sefydliad yn Llundain nad oes ganddo fawr o ddiddordeb mewn dyfodol gwahanol, na dyfodol sy'n wahanol iawn i ni yng Nghymru i'n sefyllfa gyfredol heddiw?

Ni wnaeth y comisiwn drafod strwythurau ariannol y Deyrnas Unedig a hynny am resymau da iawn, ac rwy'n cydnabod hynny—rwy'n cydnabod pam nad oedd unrhyw ymdriniaeth o hynny. Ond oni bai bod strwythurau ariannol y Deyrnas Unedig yn cael eu newid hefyd ar gyfer mynd i'r afael â rhai o'r materion sylfaenol o ran pwerau a democratiaeth yn y DU, efallai y bydd y strwythurau gennym ni ond ni fydd yr offer gennym ni i wneud y gwaith. Ac felly fe fydd y pethau hyn yn cyd-fynd â'i gilydd hefyd.

Ac yn olaf, Prif Weinidog, mae hi'n demtasiwn fawr iawn i lawer o bobl, yn enwedig yr ochr hon i'r Siambr efallai, geisio dweud bod y gwaith wedi cael ei gwblhau pan fydd y Ceidwadwyr allan o rym. Sut fyddwn ni'n darbwyllo ein cydweithwyr ni yn y Blaid Lafur wedyn, a fydd o'r farn mai'r amcan yw cael Llywodraeth Lafur i'r DU ac o'r farn y bydd yr argyfwng mawr drosodd o ran y ddadl gyfansoddiadol?