3. Datganiad gan y Prif Weinidog: Adroddiad terfynol y Comisiwn Annibynnol ar Ddyfodol Cyfansoddiadol Cymru

Part of the debate – Senedd Cymru am 3:30 pm ar 30 Ionawr 2024.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Huw Irranca-Davies Huw Irranca-Davies Llafur 3:30, 30 Ionawr 2024

(Cyfieithwyd)

Rwy'n diolch yn fawr iawn wir i bawb sydd wedi cyfrannu at gyflwyno'r adroddiad hwn. Mae hwn yn adroddiad difrifol iawn. Mae'n gadarn ei ddeallusrwydd. Rwy'n credu ei fod yn gytbwys iawn ei ystyriaethau, ac mae'n haeddu ystyriaeth ddifrifol gan bawb sy'n meddwl am y dyfodol, nid yn unig yn y lle hwn, ond am ddyfodol Cymru, a dyfodol Cymru a'r ynysoedd hyn yn ogystal â hynny, a llywodraethu a llywodraeth yr ynysoedd hyn hefyd. Ac rwy'n credu ei fod yn deilwng o ystyriaeth ddifrifol ac ymgysylltiad gan bob plaid. Ac rwy'n credu, gyda llaw—rwyf i am ddod at hyn ymhen eiliad—fod yna faterion y bydd y Ceidwadwyr yn awyddus i ymgysylltu â nhw yn hyn o beth.

Ac mae hi'n bwysig, oherwydd mae hyn yn ymwneud ag ansawdd ein llywodraethu a'n llywodraeth ni. Mae'n ymwneud â chysylltiadau a pharch rhynglywodraethol a rhwng seneddau. Mae'n ymwneud â diogelu'r setliad datganoli cyfredol, a chyflwyno cynigion a allai esgor ar setliad cyfansoddiadol yma yng Nghymru, a ledled y DU, sy'n fwy addas i'r sefyllfa ôl-UE ar hyn o bryd, ac, mae'n rhaid i mi ddweud, sy'n addas i'r dyfodol hefyd.

A'r pwynt yr wyf am ei roi gerbron cyd-Aelodau yn y Senedd heddiw, o bob plaid, yw: mae yna argymhellion yn yr adroddiad hwn ynghylch nid yn gymaint o ran ein cyfeiriad yn y dyfodol, ond o ran amddiffyn datganoli nawr, ac fe fyddwn i'n dweud bod rhai o'r argymhellion hyn yn adleisio—ac rwy'n siarad ar fy rhan fy hun heddiw, ond maen nhw'n adleisio—rhai o syniadau'r Pwyllgor Deddfwriaeth, Cyfiawnder a'r Cyfansoddiad, a phwyllgorau Tŷ'r Cyffredin a Thŷ'r Arglwyddi hefyd, gan y fforwm rhyngseneddol ac eraill, ac maen nhw'n sôn am ymgorffori confensiwn Sewell yn y ddeddfwriaeth, ac ymgorffori cysylltiadau rhynglywodraethol yn y ddeddfwriaeth ar sail y ddyletswydd honno i gydweithio a dangos parch cyfartal i Lywodraethau'r DU.

Felly, Prif Weinidog, a chyd-Aelodau Ceidwadol, a gaf i ddim ond awgrymu: mae'r rhain yn bethau y gallwn ni, yn y fan hon, nawr, gytuno i weithio arnyn nhw gyda'n gilydd, a chyflwyno sylwadau gerbron Lywodraeth y DU a Senedd y DU ar gyfer mynegi, 'Mae'r rhain, o leiaf, yn bethau y mae angen i ni eu cloi nhw i mewn', oherwydd mae'r perygl a ddaeth i'r amlwg yn yr adroddiad hwn yn un y mae eraill wedi tynnu sylw ato eisoes—gan gynnwys y Pwyllgor Deddfwriaeth, Cyfiawnder a'r Cyfansoddiad—sef, heb gloi'r rhain i mewn, fe fyddwn ni mewn perygl o rowlio i lawr fryn datganoli.