6. Pa ystyriaeth y mae'r Prif Weinidog wedi'i rhoi i gyhoeddiad Ofcom y gallai'r Post Brenhinol leihau sawl gwaith y dosberthir llythyrau i dri diwrnod yr wythnos? OQ60613

Nid gwasanaeth sydd wedi'i gyfyngu i ddim ond tri diwrnod yr wythnos yw'r ffordd orau o ddatrys yr heriau sy'n wynebu'r Post Brenhinol. Bydd y Dirprwy Weinidog Partneriaeth Gymdeithasol yn cwrdd ag Ofcom yr wythnos nesaf i'w gwneud yn glir bod yn rhaid i unrhyw newidiadau i wasanaethau post ystyried anghenion Cymru ac unrhyw effeithiau ar bobl sy'n agored i niwed.

Diolch. Ers i'r Post Brenhinol gael ei breifateiddio, mae ei asedau wedi cael eu cymryd oddi arno. Nid oedd y llythyr un-pris cyffredinol erioed yn broffidiol ynddo'i hun, roedd yn rhan o becyn o wasanaethau. Ac yn ddiweddar, mae gweithwyr wedi cael eu cyfarwyddo i ddosbarthu'r parseli mwy proffidiol a gadael llythyrau ar ôl, wrth i rowndiau fynd yn rhy fawr i'w cyflawni gan y gweithlu sydd ar ôl; hyn oll tra bod prif weithredwyr wedi cael dyfarniadau cyflog enfawr a bod cyfranddalwyr wedi elwa. A yw Llywodraeth Cymru wedi ystyried yr effaith y bydd cwtogi'r gwasanaeth dosbarthu llythyrau yn ei chael ar apwyntiadau iechyd ac ar y rhai sydd wedi'u hallgáu'n ddigidol?

Wel, Llywydd, mae Carolyn Thomas yn gwneud pwynt pwysig iawn ar ddiwedd ei chwestiwn atodol. Fe ddywedais i yn fy ateb gwreiddiol mai un o'r ddau bwynt allweddol y bydd y Dirprwy Weinidog yn eu cyfleu yr wythnos nesaf fydd anghenion cyffredinol Cymru—. Ac mae gwasanaeth post cyffredinol yn golygu yn anochel eich bod chi'n cael yr un gwasanaeth os yw'n anodd darparu'r gwasanaeth hwnnw i chi, os ydych chi'n byw mewn man anghysbell ac mae'n anochel ei fod yn ddrutach, ag os ydych chi'n byw mewn ardal dinas fewnol boblog, lle mae'n llawer haws darparu'r gwasanaeth hwnnw; dyna natur gwasanaeth cyffredinol a byddwn ni'n gwneud y pwynt hwnnw. Ond byddwn ni hefyd yn gwneud pwyntiau ar ran yr unigolion agored i niwed hynny yn ein cymuned. Rydyn ni'n gwybod bod ein gwasanaethau iechyd yn cael eu defnyddio llawer mwy gan bobl yn ddiweddarach yn eu bywyd na phobl sy'n gynharach yn eu bywyd. Rydyn ni'n gwybod bod y bobl hynny, ar y cyfan, yn llai tebygol o ddefnyddio dulliau cyfathrebu digidol. Mae'n wych bod y gwasanaeth iechyd yn defnyddio negeseuon testun a phethau eraill i atgoffa pobl o apwyntiadau, ond, os nad ydych chi'n gweithredu yn y byd hwnnw, rydych chi'n dibynnu ar y llythyr yn dod trwy'r drws, ac os ydych chi ond yn cael llythyrau dri diwrnod yr wythnos, mae'r siawns yn llawer rhy uchel na fydd rhywun yn cael apwyntiad neu na fydd yn cael gwybod am ei apwyntiad mewn da bryd i allu gwneud y trefniadau angenrheidiol i allu cadw'r apwyntiad hwnnw. Mae'r rheini'n bwyntiau pwysig iawn i'r bobl fwyaf agored i niwed yn ein cymdeithas a bydd y Gweinidog yn cyfleu'r pwynt hwnnw'n uniongyrchol iawn i'r rheoleiddiwr.

Gwnaeth prif weithredwr Ofcom y pwynt ein bod ni'n anfon hanner cymaint o lythyrau ag y gwnaethon ni yn 2011 ac yn derbyn llawer mwy o barseli, ond nid yw'r rhwymedigaeth gwasanaeth cyffredinol wedi newid ers hynny. Nododd Ofcom yn ei ddogfen hefyd fod llawer o wledydd eraill Ewrop, am yr un rhesymau, wedi lleihau amlder dosbarthu llythyrau neu wedi ymestyn amseroedd dosbarthu llythyrau, gan gynnwys Sweden, Gwlad Belg, Norwy a Denmarc. Fodd bynnag, ddydd Mercher diwethaf, addawodd y Prif Weinidog i gynnal rhwymedigaeth y Post Brenhinol i ddosbarthu llythyrau chwe diwrnod yr wythnos. O ystyried y bydd Ofcom nawr yn ymgynghori ar ei gynigion cyn rhoi'r wybodaeth ddiweddaraf yn yr haf a'r arwydd a roesoch y byddwch chi'n ymgysylltu ag Ofcom, gan gynnwys cyfarfod yr wythnos nesaf, pa gynigion, os o gwbl, sydd gennych chi i fynd i'r afael â'r sefyllfa anodd honno, lle mae galw defnyddwyr wedi newid yn sylweddol, ond, ar yr un pryd, mae'r cyhoedd eisiau'r gwasanaeth chwe diwrnod cyffredinol hwnnw?

Wel, Llywydd, nid wyf i'n anghytuno bod cyfyng-gyngor i'w ddatrys yno, gyda nifer y llythyrau yn lleihau a natur y busnes yn newid. Dyna pam mae Ofcom ei hun wedi cyflwyno ei gynigion. Byddwn ni'n ymgysylltu â'r cynigion hynny, wrth gwrs; fel y dywedais i, bydd y Gweinidog yn cyfarfod ag Ofcom ar 9 Chwefror. Yr hyn sy'n bwysig i ni yw nad yw buddiannau Cymru yn cael eu hesgeuluso wrth ddatrys y cyfyng-gyngor hwnnw, a bod pobl sy'n agored i niwed yn cael eu hamddiffyn, ac nid wyf i'n dychmygu am eiliad y byddai'r Aelod yn anghytuno â'r naill neu'r llall o'r egwyddorion hynny.